Ketonen in de strijd tegen lymfoedeem

Ketonen, intussen goed bekend omdat heel wat wielrenners ze nemen, worden door ons lichaam op een natuurlijke manier aangemaakt, wanneer we door onze voorraad koolhydraten heen zijn en vetten beginnen te verbranden. De lever maakt bij dat proces ketonen aan. Dit gebeurt wanneer we vasten (zo bestaan er ketogene diëten, waarbij je koolhydraten zoveel mogelijk links laat liggen en vooral vetrijk eet) of wanneer we stevig gaan sporten en na verloop van tijd door onze suikers heen zitten. Daarom worden ketonen ook wel eens de vierde brandstof van ons lichaam genoemd, naast koolhydraten, eiwitten en vetten. Ketonen zijn eigenlijk een alarmbrandstof: als je lichaam te weinig energie heeft, in eerste instantie suikertekort, gaat de lever bij de vetverbranding ketonen produceren en hersencellen prioritair bevoorraden, maar evengoed de spieren.

Onderzoekers van het VIB hebben ontdekt dat ketonen ook de groei van lymfevaten stimuleert en positieve effecten op aandoeningen van het lymfesysteem heeft. Het team ontwikkelde een strategie om, via aanpassing van de voeding, lymfoedeem te bestrijden, een ziekte waarvoor momenteel geen geneesmiddel bestaat. 

Momenteel loopt er aan het UZ Leuven een klinische studie waarin deze strategie getest wordt. Dr. Sarah Thomis (UZ Leuven) coördineert de klinische studie: 

“Samen met onze diëtiste hebben we een voedingspatroon ontwikkeld dat leidt tot een hoge aanmaak van ketonen maar ook makkelijk vol te houden is. Het dieet bestaat uit meer dan 90% vet, met zeer lage hoeveelheden koolhydraten en eiwitten, wat de metabole effecten van een vastenperiode nabootst. Omdat er bijwerkingen kunnen optreden, is het niet aangewezen om dit ketogeen dieet uit te proberen zonder hulp van een ervaren diëtist(e) of dokter.”

Het lymfesysteem bestaat uit een netwerk van lymfevaten dat vloeistof (lymfe) in lichaamsweefsels afvoert naar de bloedvaten. Problemen in het lymfesysteem zijn gelinkt aan verschillende ziekten, waaronder lymfoedeem, wat leidt tot het zwellen van lichaamsdelen doordat de vloeistof niet correct afgevoerd kan worden. Lymfoedeem kan op zichzelf voorkomen, maar kan ook vaak optreden als complicatie na een kanker-behandeling. Ongeveer een zesde van de patiënten die chirurgisch behandeld zijn voor borstkanker, melanoom of andere kankers die gepaard gaan met de verwijdering van lymfeknopen of stralingstherapie, ontwikkelen zogeheten ‘secundair’ lymfoedeem.

Het klinische team is nog steeds op zoek naar deelnemers. “We rekruteren momenteel patiënten die secundair lymfoedeem in de armen hebben ontwikkeld na een behandeling voor borstkanker. Ze zullen het ketodieet gedurende 24 weken volgen en daarna overschakelen op een aangepast dieet. Tijdens de behandeling zullen we veranderingen in het volume van het oedeem en het transport van de lymfevloeistof meten.”