Enge plaatjes op sigarettenpakjes niet zinvol

nieuws Volgens een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (www.ntvg.nl/publicatie/enge-plaatjes-op-sigarettenpakjes-niet-zinvol/volledig) zijn enge plaatjes op sigarettenpakjes een onzinnige actie. Er is geen bewijs dat enge plaatjes een nuttig effect hebben op het rookgedrag van mensen en de afbeeldingen belemmeren mogelijkheden om via tabaksverpakking wel iets zinvols te doen.

Onderzoek naar de effecten van angstaanjagende voorlichting, waarvan enge plaatjes een voorbeeld zijn, laat zien dat angst enkel aanzet tot de gewenste gedragsverandering wanneer mensen denken dat er een oplossing is en dat die oplossing voor henzelf uitvoerbaar is. Er zijn soms situaties waarin mensen echt niet weten dat hun gedrag gevaarlijk is en dan is informatie, al dan niet waarschuwend van aard, wel gewenst. Maar die informatie kan zakelijk worden verstrekt en samen met haalbare oplossingen.

Rokers vinden het heel erg moeilijk om te stoppen, ook al zeggen ze dat niet altijd. Het aanjagen van angst leidt dan tot defensief gedrag, zoals het ontkennen van de ernst van de gevolgen van roken. Omdat het stoppen als moeilijk wordt ervaren, geldt bovendien dat een simpele gedragsaanbeveling, zoals ‘bel dit nummer’ of ‘bezoek deze website’, niet volstaat om dit defensieve gedrag te voorkómen.
Het idee dat angst leidt tot gedragsverandering is populair.

Onderzoek waarin mensen gevraagd wordt wat het effect is van angstaanjagende voorlichting, bijvoorbeeld op rokers, laat structureel zien dat men een nuttig effect veronderstelt, zelfs nadat informatie is gegeven waaruit het tegendeel blijkt. Het is verrassend om te zien hoe creatief veel betrokkenen al dan niet toetsbare argumenten verzinnen waarmee enge plaatjes worden goedgepraat, tegen alle bewijsvoering in.

Nog steeds beginnen te veel jongeren met roken en nog steeds stoppen te weinig rokers ermee. Het lijkt soms dat rokers niet weten dat hun rookgedrag schadelijk is voor hun gezondheid, maar deze ontkenning is een gevolg van het roken, niet de oorzaak daarvan. Nuttige acties zijn verhogingen van de tabaksprijzen, niet-rokenwetgeving, reclameverboden, vergoedingen van stoppen-met-rokenprogramma’s, rookpreventie onder jongeren, et cetera.

Heeft het zin om iets te doen met tabaksverpakkingen? Ja. Het verbieden van glamoureuze verpakkingen is een goede zaak. Maak sigarettenpakjes saai en pas gezondheidscommunicatie toe waardoor rokers op een positieve manier gestimuleerd worden te stoppen met roken.