Is bio gezonder?

nieuws Zijn biologische producten beter voor de gezondheid? Dat is alleszins de overtuiging van veel mensen. Uit recent onderzoek aan de universiteit van Wageningen blijkt dat veel consumenten biologische producten gebruiken omdat ze er vanuit gaan dat deze gezonder zijn dan gangbare. Men schrijft het gezonde van biologisch vooral toe aan minder gif, en niet zozeer aan de aanwezigheid van positieve stoffen. Bij plantaardige verse producten (aardappelen, groente en fruit) spelen ook argumenten mee als het minder gebruiken van chemische stoffen of kunstmest, betere bodemkwaliteit, langzamere en meer natuurlijke groei, oudere rassen, meer buitenlucht, geen of minder manipulatie en de aanwezigheid van meer vitaminen. Bij dierlijke verse producten zoals vers vlees, vleeswaren, kaas en melk denken bio-consumenten veelal dat biologisch voedsel gezonder is omdat het dier een beter leven heeft gehad in de vorm van meer vrijheid en zorg voor het dier, natuurlijke voeding, minder stress, de mogelijkheid om langzamer te groeien en vanwege het minder toedienen van hormonen, antibiotica en geneesmiddelen aan de dieren.

De ondervraagden zijn van mening dat het gezondheidsvoordeel van biologisch groter is bij onbewerkte dan bij bewerkte producten, omdat ze verwachten dat er bij de bewerking - of het product nu biologisch is of niet – allerlei ongezonde zaken aan het product worden toegevoegd. Verder denken ze dat het gezondheidsvoordeel van biologisch groter is bij verse producten dan bij droge kruidenierswaren.

Gezonder?

Maar klopt dit ook? Zijn biologische producten effectief gezonder dan conventioneel gekweekte en geteelde producten? Volgens de Nederlandse Gezondheidsraad is dat wetenschappelijk niet aangetoond (www.gezondheidsraad.nl/nl/adviezen/gezonde-voeding/results/date_authored%3A2009). Ook volgens het Nederlandse Voedingscentrum is niet aangetoond dat biologische producten gezonder zijn dan andere producten (www.voedingscentrum.nl/nl/eten-herkomst/productie/biologisch-eten.aspx).

Probleem is namelijk dat hierover weinig goed onderzoek is gedaan. Er verschijnen wel geregeld studies waaruit moet blijken dat biologisch geteelde groenten, melk of vlees minder resten van bestrijdingsmiddelen en diergeneesmiddelen bevatten en soms minder nitraat. Soms worden hogere gehaltes gemeten aan vitamine C, mineralen en bioactieve stoffen. Ook zit er soms minder water in en kan de vetzuursamenstelling anders zijn.

Volgens de Gezondheidsraad laat de kwaliteit van die studies echter veel te wensen over. Van de ruim 52.000 publicaties waarin de nutritionele kwaliteit van biologische en gangbaar geteelde voedingsmiddelen is vergeleken, die vanaf 1958 werden gevonden, waren slechts 55 onderzoeken wetenschappelijk voldoende deugdelijk, zegt de gezondheidsraad. Uit deze onderzoeken blijkt dat beide categorieën levensmiddelen in voedingskundige kwaliteit niet verschillen en dat de kleine verschillen die werden gevonden, te maken hadden met onder meer de gebruikte meststoffen, het moment van oogsten, de regio waar ze vandaan komen en welke rassen gebruikt zijn.

Wat de gezondheidseffecten van biologische en gangbare voedingsmiddelen betreft, voldoen slechts 11 van de bijna 92.000 gevonden artikelen aan de vereiste methodologische criteria. Die studies bleken bovendien zeer heterogeen wat betreft onderzoeksopzet, inname van voedingsmiddelen en gezondheidsindicatoren (meestal een bepaalde maat voor antioxidant-activiteit). Uit de elf onderzoeken die wel voldeden aan de wetenschappelijke criteria, kan volgens de Gezondheidsraad niet worden besloten dat biologisch gezonder is. Voedingsmiddelen zijn volgens de Gezondheidsraad vergelijkenderwijs alleen dan gezonder, als ze ziekterisico’s in sterkere mate verminderen.

Een recent Amerikaans onderzoek in de Annals of Internal Medicine komt na een analyse van de beschikbare wetenschappelijke rapporten eveneens tot het besluit dat er geen bewijs bestaat dat biologische voeding gezonder is. Biologische voeding bevat niet meer vitamines, eiwitten, vetten enz. dan conventionele voeding. Het enige mineraal dat wel meer voorkomt in biologische voeding is fosfor. Maar omdat slechts heel weinig mensen een fosfortekort hebben, is dit irrelevant.

Veiliger?

Ook vanuit het standpunt van de voedselveiligheid (aanwezigheid van schadelijke of giftige stoffen, bacteriën, schimmels, resten van bestrijdingsmiddelen, enz.) is biologisch voedsel niet veiliger of onveiliger dan gangbaar voedsel. De kans om op biologische producten bestrijdingsmiddelen aan te treffen is weliswaar lager dan bij niet-biologisch voedsel, maar de hoeveelheid pesticiden op reguliere producten blijft onder de vastgestelde gezondheidslimiet.

Wetenschappelijk gezien levert het huidige gebruik van erkende bestrijdingsmiddelen in de klassieke landbouw onder normale omstandigheden en volgens de voorschriften geen gevaar op voor de gezondheid van de consument. Deze zijn streng gereglementeerd. Voor beiden gelden dezelfde wettelijke maxima.

Biologische producten bevatten overigens ook nitraten en zijn niet gevrijwaard van mycotoxinen, dioxines, zware metalen, enz. Vlees blijkt veelvuldig besmet met bacteriën, of het nu van biologische origine is of niet.

Besluit

Zowel de Gezondheidsraad als het Voedingscentrum benadrukken tenslotte dat uit het oogpunt van gezondheid de totale voeding centraal moet staan en niet afzonderlijke voedingsmiddelen of bestanddelen daarvan.

Moraal van dit verhaal: koop biologische producten omdat u ze lekkerder vindt, omdat ze het milieu (meestal) minder belasten, diervriendelijker zijn, enzovoorts. Voor uw gezondheid maakt het waarschijnlijk weinig verschil.
En bedenk dat een appel gezonder is dan een biologisch koekje en een stuk zalm met gekookte aardappelen, biologisch geteeld of niet, gezonder is dan een biologisch gebakken pizza.

Bioproducten
De termen biologisch, ecologisch en organisch en de afkortingen bio en eco zijn in België wettelijk beschermd en mogen alleen vermeld worden op producten die aan de bioreglementering voldoen. Biologische producten dragen bovendien vaak een logo, in België meestal het Biogarantie®-label. Op alle voorverpakte biologische producten moeten sinds 2010 verplicht een Europees logo dragen.

Soms staan er erkende buitenlandse biologische labels op de verpakkingen, zoals AB (Frankrijk) en EKO (Nederland). Vaak gebruiken winkelketens daarnaast nog een eigen biomerk of staat het woord biologisch op de verpakking.

Elk biologisch product voldoet aan strenge normen op het vlak van teeltmethoden, ingrediënten en verwerking tot eindproduct. Het naleven van deze normen wordt veelvuldig en strikt gecontroleerd, zowel op Europees niveau als in eigen land. Alleen officieel erkende organisaties mogen biolabels toekennen. In België staan Integra, afdeling Blik vzw en Ecocert Belgium, in voor de controle en het toekennen van de labels. Op de verpakking van biologische producten staat steeds de naam of het erkenningsnummer van de controleorganisatie vermeld.

Termen als hoeve, streek, scharrel of natuurlijk zeggen niets over bio. Een hoevekip is daarom nog niet bio.