Hepatitis B is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) veroorzaakt door het hepatitis B-virus. De infectieziekte tast de lever aan. 

Het hepatitis B virus komt voor in bloed, sperma en vaginaal vocht. Bij onbeschermd contact kan het hepatitis B-virus overgedragen worden. Ook bij tatoeages en piercings kan het virus worden overgedragen.

Hepatitis B komt vaak voor. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat wereldwijd ongeveer 2 miljard mensen ooit in hun leven besmet worden met het virus. Men schat dat elk jaar ongeveer 600.000 mensen sterven ten gevolge van hepatitis B. In de westerse landen is de ziekte relatief zeldzaam. Terwijl in West-Europa 0,1 tot 1 procent van de bevolking drager is van het virus, is dat in Griekenland en Zuid-Italië 3 procent en in sommige delen van Afrika en het Verre Oosten 10 tot 15 procent.

7 procent van de Belgische bevolking heeft antistoffen en is dus ooit met het B-virus in contact geweest. Bij de migrantenpopulatie in België bedraagt dat 13 procent. Ondanks de preventiemaatregelen zouden er in België jaarlijks 2.000 nieuwe infecties optreden. De schattingen van het aantal chronische dragers van het hepatitis B-virus in België gaan van 0,3 tot 0,7 procent van de bevolking (ca 70.000).

Een infectie met het hepatitis B-virus kan zowel acuut als chronisch zijn. 

De meeste mensen die hepatitis B krijgen, ontwikkelen een acute infectie en genezen binnen enkele weken of maanden. Daarna bent u verlost van het virus. U kunt het hepatitis B-virus niet opnieuw krijgen en ook niet meer overdragen. Tijdens de acute infectie bent u wel besmettelijk en kunt u de ziekte dus overdragen. 

Meer dan 95 procent van de volwassenen of oudere kinderen die geïnfecteerd worden, zullen volledig herstellen. De kans dat kinderen de infectie klaren is echter kleiner. Kinderen die geïnfecteerd raken tussen het eerste en het zesde levensjaar zijn in 70 procent van de gevallen in staat de infectie te klaren. Baby’s van 1 tot 30 dagen oud, die het virus via de moeder ontvangen, klaren het virus in slechts 5 procent van de gevallen. De infectie evolueert bij hen dus doorgaans naar chroniciteit.

Bij ongeveer 50 procent van de dragers (zowel kinderen als volwassenen) zal een acute infectie volledig asymptomatisch verlopen, d.w.z. dat ze besmet worden zonder het te weten en dat ze geen acute symptomen niet ontwikkelen. 

Een acute infectie kan ook met vervelende symptomen gepaard gaan: misselijkheid, verminderde eetlust, braken, jeuk, matige koorts, donkere urine. Geelzucht ontwikkelt zich in ongeveer een derde van de gevallen. Bij kinderen ligt dit percentage nog lager. De ziekte houdt enkele weken aan waarna verbetering optreedt.

In enkele gevallen komt een ernstiger, levensbedreigende vorm voor (fulminante hepatitis) waarbij zich leverfalen ontwikkelt. Bij een co-infectie met het hepatitis D-virus is de kans op een fulminante hepatitis groter. Het hepatitis D-virus heeft altijd het hepatitis B-virus nodig om zich te kunnen vermenigvuldigen.

Wanneer het virus in uw lichaam terechtkomt, zijn er geen symptomen zichtbaar gedurende een periode van 1 tot 6 maanden. Dit is de incubatieperiode. Velen ondervinden nooit symptomen. Sommigen hebben weinig klachten en voelen zich niet ziek genoeg om een arts te consulteren. Velen, misschien meer dan 30 %, weten niet dat ze besmet zijn maar kunnen het virus wel doorgeven. 

U kunt algemene, griepachtige symptomen vertonen, zoals:

• vermoeidheid,

• (buik)pijn,

• koorts,

• verlies van eetlust,

• weerzin tegen sigaretten of alcohol,

• misselijkheid en braken,

• diarree,

• geelzucht.

Een klein aantal mensen met acute hepatitis B worden ernstig ziek (fulminante hepatitis) en moeten in het ziekenhuis opgenomen worden. 

Iemand die voor het eerst met hepatitis B wordt besmet, heeft vaak geen specifieke behandeling nodig. Veel mensen worden heel jong besmet en hun ouders of zijzelf hebben vaak niet door dat ze besmet zijn. Maar hepatitis B moet bij hen wel vastgesteld worden, omdat ze later meer kans hebben om een chronische infectie te ontwikkelen, met alle gevolgen van dien. 

Mensen met een acute ziekte hebben vaak slechts een eenvoudige behandeling nodig, zoals rust of middelen tegen misselijkheid. Zij zullen vervolgens geleidelijk herstellen (meestal binnen 6 maanden), terwijl hun immuunsysteem de infectie bestrijdt. 

Heel af en toe kan een acute hepatitis B-infectie leiden tot een snel uitbreidende hepatitis, wat een levensbedreigend falen van de lever inhoudt. Mensen die zo’n fulminante hepatitis ontwikkelen, moeten medische zorg in een gespecialiseerd ziekenhuis krijgen en zullen misschien zelfs een levertransplantatie nodig hebben.

Men spreekt van een chronische hepatitis B als het virus langer dan 6 maanden aanwezig blijft. Als u een chronische infectie hebt, kan het zijn dat u geen symptomen ervaart, maar het virus zal voor een lange tijd, mogelijk levenslang in uw bloed blijven en u kunt het al die tijd overdragen op anderen.

Hoe jonger u besmet wordt, hoe meer kans u hebt om een chronische infectie te ontwikkelen. Ongeveer 90 procent van de baby’s die besmet werden voor ze 12 maanden waren, en ongeveer 10 procent van de volwassenen besmet met hepatitis B, zullen uiteindelijk een chronische infectie ontwikkelen.

Chronische hepatitis kan actief zijn of niet actief. In beide gevallen bent u besmettelijk. 

• Is de ontsteking actief?

Een actieve ontsteking kan de lever blijvend beschadigen. Dit heet levercirrose. Soms kan jaren later leverkanker ontstaan. Door behandeling is de kans dat uw lever blijvend beschadigd wordt veel kleiner. 

• Is de ontsteking niet actief?

Dan controleert de huisarts uw bloed elk half jaar om te kijken of de ontsteking nog steeds niet actief is. Deze controles moeten doorgaan zolang u het virus hebt. Het virus kan ook vanzelf verdwijnen, de controles zijn dan niet meer nodig. 

Als het lichaam niet in staat is het virus te klaren, kan na een infectie een chronische hepatitis B ontstaan. Men spreekt pas van een chronische hepatitis B als ze langer dan 6 maanden aanwezig is. De chronische infectie is in de meeste gevallen asymptomatisch, maar kan ook gekoppeld zijn aan een chronische ontsteking van de lever. 

Als er klachten aanwezig zijn, zijn ze doorgaans mild van aard, zoals moeheid, spier- en gewrichtspijnen en pijn ter hoogte van de lever. De chronische ontsteking kan na meerdere jaren leiden tot cirrose en verhoogt de kans op leverkanker (HCC of hepatocellulair carcinoom). Ongeveer 25 procent van de personen met een chronische infectie zal langzaamaan een ernstige leverziekte ontwikkelen.

Chronische dragers wordt ontraden alcohol te gebruiken wegens het toenemend risico op cirrose en leverkanker.

Uw lever is een sterk orgaan en kan ook goed functioneren als al delen van de lever aangetast zijn. Dus zelfs als uw lever aangetast is, kan het zijn dat u geen symptomen vertoont (asymptomatisch).

Enkele symptomen om op te letten:

• vermoeidheid en zwakheid,

• algemeen gevoel van onbehagen,

• verlies van eetlust,

• misselijkheid en braken,

• gewichtsverlies,

• pijn of last in het gebied waar de lever ligt,

• jeuk,

• vlekkerige rode handpalmen,

• dunne bloedvaten die zichtbaar zijn op de huid en op spinnenpoten lijken (gekend als spider naevus, naevus araneus of spinnenkop),

• donkere urine en/of lichtgrijze stoelgang,

• verlies van libido,

• verstoord slaappatroon.

Sommige symptomen kunnen een teken zijn van een ernstig probleem. Als u één van de onderstaande symptomen opmerkt, moet u onmiddellijk een arts raadplegen:

• geelzucht (huid en ogen worden geel),

• gezwollen onderbuik (buikwaterzucht),

• zwelling van de enkels, benen of voeten (gekend als perifeer oedeem),

• koorts met hoge temperatuur en rillingen,

• bloedbraken,

• donkere, zwarte, teerachtige stoelgang,

• kortademigheid,

• mentale verwardheid of slaperigheid (encefalopathie).

Veel mensen met een chronische vorm van hepatitis B hebben op het moment van de diagnose geen behandeling nodig. Velen genezen vanzelf en worden opgevolgd tijdens medische controles. Anderen hebben echter een behandeling nodig tegen het virus en de veroorzaakte leverschade.

De behandeling van hepatitis B bestaat vooral uit medicijnen en heeft als doel de levenskwaliteit te verbeteren en de kans op overleven te vergroten. De behandeling voorkomt de verdere evolutie van de ziekte en dus ook van complicaties als cirrose, gedecompenseerde cirrose, leverziekte in eindstadium, hepatocellulair carcinoom (HCC of leverkanker) en dood. Dergelijke complicaties staan in direct verband met de virale lading (de hoeveelheid virus die zich in het lichaam bevindt). Tot één derde van alle mensen met een hoge virale lading (meer dan 1 miljoen virale kopieën per ml bloed) zal binnen 10 jaar cirrose krijgen, tegenover slechts 4,5 procent van de mensen met een lage virale lading (minder dan 300 virale kopieën per ml).

De behandelingsmogelijkheden zijn de laatste jaren sterk verbeterd en bijna alle patiënten zijn momenteel met medicijnen goed onder controle te houden.  Volledige genezing komt echter weinig voor. 

Meestal kunnen antivirale behandelingen het virusgehalte redelijk laag houden (idealiter onder de laagst mogelijke detectielimiet). Als het virus teruggedrongen wordt tot een heel laag niveau, zullen leverfunctietesten (leverenzymtesten als ALAT) normaliseren, zal de conditie van de lever verbeteren en het risico op complicaties verminderen.

Soms wordt het virus in het bloed ondetecteerbaar. De patiënt zal dan negatief testen op het oppervlakte-antigen van hepatitis B (HBsAg-negatief). Hoewel hij/zij zich meestal wel goed voelt, blijft het risico op complicaties groter dan bij mensen die nooit besmet waren, waarschijnlijk omdat het viraal DNA nog steeds verborgen zit in de levercellen. Daarom moeten mensen die ooit chronische hepatitis B hadden, voor de rest van hun leven gecontroleerd worden.

Vanwege de ontwikkeling van nieuwe therapieën bij de behandeling van leukemie en immunosuppressie bij orgaantransplantatie is een reactivering van een oude, geklaarde hepatitis B-infectie mogelijk. De oorspronkelijke infectie lag in enkele gevallen tientallen jaren terug. 

Een dergelijke reactivering verloopt vaak zeer ernstig. Vooral patiënten die een nier- of beenmergtransplantatie ondergingen, en patiënten met acute myeloïde leukemie lopen risico op reactivering van het virus. 

Een behandeling met nucleoside-analogen gedurende enkele weken tot maanden is bij een aangetoonde reactivering aangewezen. De reactivering van het virus wijst erop dat het virus (net zoals een retrovirus) in een rusttoestand kan overgaan en niet uit alle cellen wordt geëlimineerd.