Lichen planus

dossier Lichen planus is een sterk jeukende, chronische ontsteking van de huid die gepaard gaat met rode bultjes. Lichen planus kan ook op de slijmvliezen, bv. van de mond, voorkomen.

Wat is de oorzaak?

De oorzaak van lichen planus is niet bekend. Mogelijk gaat het om een auto-immuunaandoening.
In sommige gevallen is er een verband met een virale leverontsteking (hepatitis). Er zijn ook gevallen bekend van lichen planus na vaccinatie tegen hepatitis B.
Lichen planus van het mondslijmvlies gaat vaak samen met de aanwezigheid van amalgaamvullingen in het gebit. Mogelijk gaat het om een allergische reactie.
Ook vermoedt men dat lichen planus kan optreden bij gebruik van bepaalde geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk, hartaandoeningen en gewrichtsklachten.
Iedereen kan lichen planus krijgen, maar het wordt vooral gezien bij mensen tussen de 25 en 70 jaar oud.
Studies hebben tot nu toe geen erfelijke factor kunnen aantonen.
Lichen planus is niet besmettelijk.

Hoe ziet het eruit?

• Kleine, in groepjes voorkomende paarsrode, afgeplatte bultjes (papels) van enkele millimeters groot. De rode plekken kunnen samensmelten tot centimeters grote plekken. Aan het oppervlak van deze plekken zijn vaak kleine grijswitte streepjes zichtbaar.
De uitslag komt vooral voor op de binnenkant van de polsen en de enkels, maar ook op de onderrug, en de nek, maar de afwijkingen kunnen over de gehele huid voorkomen. Op de scheenbenen en enkels ziet men soms dikke verharde plekken. Soms komt de uitslag alleen voor op aan de zon blootgestelde huid.
• Soms afwijkingen in de uitgroei van de nagel met in de lengterichting verlopende ribbeltjes, gleufjes en spleten. In ernstige gevallen kan de nagel er zelfs afvallen en niet meer terugkomen.
• Op de penis (eikel) en de vagina kunnen de plekjes overgaan in pijnlijke wondjes en zweertjes.
• Soms is het mondslijmvlies aangetast met fijne witte lijntjes en stipjes (orale lichen planus).
• De huiduitslag gaat meestal gepaard met hevige jeuk en/of een branderig gevoel.
• Typisch voor lichen planus is het zogenaamde Koebner-fenomeen: op de plaats van een huidbeschadiging (door krabben, een wondje...) ontstaat een nieuwe lichen planus afwijking. Het Koebner-fenomeen wordt ook gezien bij psoriasis.

Behandeling

Er bestaat geen behandeling die de aandoening kan genezen. Lichen planus geneest in de meeste gevallen spontaan na enkele maanden tot jaren. Er kunnen wel donkerbruine verkleuringen zichtbaar blijven. Vooral de lichen planus van de mond blijft vaak zeer langdurig aanwezig.

Huiduitslag
De behandelingen zijn gericht om de jeuk en de ontstekingsreactie te bestrijden en dus niet om de oorzaak van de ziekte aan te pakken.

• Wie lichen planus heeft, moet voorzichtig zijn met de huid en die zo min mogelijk te beschadigen. In de beschadigde huid kan namelijk een nieuwe lichen planus ontstaan.
• Indien lichen planus niet uitgebreid is, weinig jeuk geeft of een cosmetisch niet storend is, is een behandeling niet nodig.
• Wanneer de verdenking bestaat dat de huidafwijkingen zijn ontstaan na gebruik van een bepaalde medicijn, dient u dit aan uw arts te melden. Het is dan raadzaam om het gebruik van deze medicijn te staken, omdat de huidafwijkingen binnen enkele weken spontaan kan verdwijnen.

• Antihistaminicum
Bij hevige jeuk kan de arts een antihistaminicum voorschrijven.
• Corticosteroiden
Corticosteroïden kunnen lokaal (zalf) of oraal toegediend worden. Zij remmen de ontsteking en onderdrukken de jeuk.
• Lichttherapie
Bij ernstige gevallen van lichen planus kan een behandeling met ultraviolet licht, in combinatie met tabletten die de huid gevoeliger maken voor licht (PUVA), worden toegepast.
• Ciclosporine
Bij zeer ernstige vormen kan kortstondig ciclosporine worden voorgeschreven. Dit geneesmiddel beïnvloedt het immuunsysteem van het lichaam.

Lichen planus van de mond
Lichen planus in de mond kan zeer hardnekkig zijn. Lichen planus kan ook het tandvlees en het gebit aantasten. Daarom is het aan te raden om bij lichen planus van de mond regelmatig naar de tandarts te gaan voor controle en schoonmaken van het gebit. Bovendien bestaan er vermoedens dat dit op termijn kan evolueren naar mondkanker.

• Sterk gekruid eten, citrusvruchten, tomaten, cafeïnehoudende dranken zoals koffie en cola, knapperig voedsel zoals toast en chips, kunnen lichen planus in de mond verergeren. Als men het gevoel heeft dat dat zo is, kan men deze producten beter vermijden.
• Een goede mondhygiene is van groot belang
- Poets de tanden regelmatig met een zachte tandenborstel.
- Bezoek regelmatig de tandarts wanneer u orale lichen planus heeft.
• Vervangen van amalgaamvullingen door composietvullingen
Wanneer de afwijkingen zich alleen in het mondslijmvlies bevinden en nergens anders in de huid, is het zinvol om amalgaamvullingen te laten vervangen door witte (composiet) vullingen.

• Corticosteroïdhoudende crème
De zalf brengt u enige malen per dag met een vochtige vinger (anders blijft de zalf aan de vinger plakken) aan op de plaats in de mond die klachten geeft.
• Mondspoelingen met ciclosporine
• Verdovende gel: bij veel pijn kan een verdovende gel (lidocaine) worden voorgeschreven.

Lees ook: Tandvleesonsteking of gingivitis