Kankerbestrijding waarschuwt voor 'zelftesten'

nieuws De Nederlandse KWF Kankerbestrijding waarschuwt voor op internet aangeboden doe-het-zelftesten die claimen in een vroeg stadium kanker te kunnen opsporen. De testen maken gebruik van biomarkers, een techniek waarmee afwijkingen in het lichaam kunnen worden opgespoord via bijvoorbeeld eiwitten.
De kwaliteit en betrouwbaarheid van dergelijke commerciële doe-het-zelftesten staan momenteel echter absoluut niet vast', staat in een rapport dat KWF maandag presenteerde. Als voorbeeld word de PSA-meting genoemd. Een verhoogde hoeveelheid van dat eiwit PSA in het bloed kan wijzen op prostaatkanker, maar kan ook een minder ernstige oorzaak hebben. Anderzijds is een normale PSA-waarde geen garantie voor de afwezigheid van een tumor in de prostaat.
De onderzoekers verwachten de komende jaren een flinke toename van commercieel verkrijgbare testen. Ze willen dat de overheid kwaliteitseisen opstelt en dat de testen worden voorzien van een door de overheid gecontroleerde bijsluiter. De aan- of afwezigheid van een biomarker geeft nooit met 100 procent zekerheid of iemand een tumor heeft. Een verhoogde waarde geeft wel een verhoogd risico, maar aanvullend onderzoek zal nodig zijn voor volkomen zekerheid.
Het KWF merkt in het rapport bovendien op dat de zelftester doorgaans niet goed in staat is de uitslag op de juiste wijze te interpreteren. Dat zal leiden tot grote ongerustheid en tot (onnodige) vervolgonderzoeken. Daar komt bij dat bepaalde biomarkers dragers zijn van ziektes die erfelijk zijn. Zo wordt niet alleen de zelftester met de mogelijke gevolgen geconfronteerd, maar ook zijn of haar familieleden. De onzekerheid over een mogelijke ziekte zijn een zware aantasting van de psyche. KWF vindt dan ook dat een dergelijk onderzoek naar dragerschap alleen kan met goede uitleg en begeleiding.
De studiegroep adviseert binnen een bevolkingsonderzoek alleen die biomarkers te bepalen waarvan zeker is dat zij bijdragen aan preventie van de ziekte of een beter behandelresultaat. Zo leidt het meten van PSA momenteel vooral tot een langere periode van 'patiënt zijn', maar niet tot een langere levensduur. Ook is het belangrijk dat duidelijk is wat wel en niet zinvol is. Zo is het op commerciële basis in kaart brengen van het volledige DNA van een individu, een zogenoemd 'genenpaspoort', technisch haalbaar, maar voorlopig weinig zinvol, omdat van de meeste genen nog niet duidelijk is wat zij doen, laat staan bij welke ziekten zij betrokken zijn.