Operatie aan de amandelen bij volwassenen

dossier Amandelen maken deel uit van het lymfkliersysteem en houden binnendringende ziektekiemen tegen. Zij bestrijden als een soort poortwachters de ziektekiemen die door de neus en de mond willen binnendringen. Als de amandelen ontstoken zijn, kan het nodig zijn om ze te verwijderen. Dat gebeurt meestal op kinderleeftijd, maar soms is dat ook op volwassen leeftijd nodig.

Wat zijn de amandelen en wat is hun functie?

Da amandelen maken deel uit van het lymfekliersysteem dat nodig is om infecties te bestrijden. De overgang van mond en neus naar de keel bevat, als een soort ring, veel van dit lymfklierweefsel. Het vangt zoveel mogelijk binnendringende ziekteverwekkers op en maakt ze onschadelijk.
Dit lymfklierweefsel bevindt zich op drie plaatsen:

• In de neuskeelholte
Dit is de ruimte achter de neus boven het zachte verhemelte. Het verdikte lymfklierweefsel in het dak van de neuskeelholte noemt men neusamandel (adenoïd). Vanaf het achtste levensjaar neemt de grootte af. Bij uitzondering kan zo'n neusamandel echter blijven bestaan op volwassen leeftijd.

• In de keel
De keelamandelen (tonsillen) zijn zichtbaar als knobbels links en rechts achter in de keel. De huig, het aanhangsel van het zachte gehemelte, hangt midden tussen de keelamandelen.

• Achter op de tong
Dit deel wordt de tongamandel genoemd. Hij gaat aan de zijkanten van de tong over in de keelamandelen. De tongamandel geeft slechts zelden klachten.

Een eventuele verwijdering van de amandelen heeft geen merkbaar gevolg bij het bestrijden van infecties. De amandelen vormen slechts een klein gedeelte van het totale lymfkliersysteem van het gehele lichaam. Bovendien bevindt zich in de mond-keelholte ook lymfklierweefsel in het slijmvlies van het zachte verhemelte en de zij- en achterwand van de keel waardoor na verwijdering van de amandelen nog voldoende afweerfunctie overblijft.

Wat voor klachten kunnen de amandelen geven?

Wanneer u op volwassen leeftijd nog een neusamandel heeft, dan kunnen er klachten optreden, zoals een verstopte neus, door de neus praten, herhaalde perioden met verkoudheden, open mondademhaling en snurken.

Bij een acute ontsteking van de amandelen bestaan de klachten in het algemeen uit een korte periode van keelpijn met slikklachten, koorts en malaise. Dergelijke perioden kunnen zich meermalen per jaar voordoen.

De amandelen kunnen ook chronisch ontstoken zijn. In dat geval kunnen klachten optreden van moeheid, lusteloosheid, snurken, matige eetlust en slechte adem.

Als amandelen ontstoken raken, zwellen ze op. Hierbij kunnen ook lymfklieren in de hals zwellen en pijnlijk zijn. Soms breidt de ontsteking van de keelamandel zich uit tot in het omliggende weefsel waarin zich dan etter ophoopt (peritonsillair abces). Hierbij kan nauwelijks geslikt worden, is er veel slijmvorming, kan de mond moeilijk geopend worden, zijn de lymfklieren in de hals gezwollen en is er vaak hoge koorts.

Lees ook: Keelontsteking: ontsteking van de keelamandelen (tonsillitis)

Wanneer worden de keelamandelen verwijderd?

De beslissing om de amandelen te verwijderen is afhankelijk van de ernst van de klachten. Ook de frequentie van de klachten - hoe vaak treden ze op - speelt hierbij een rol.

Wanneer het onvoldoende lukt om de klachten met medicijnen (pijnstillers en/of antibiotica) te bestrijden of als er te vaak geneesmiddelen moeten worden gebruikt, kan het verstandig zijn om de amandelen weg te nemen. Soms zal hierbij de neusamandel, indien nog aanwezig, ook verwijderd worden.

Bij abcesvorming wordt meestal eerst het abces geopend. Daarna kunnen de keelamandelen aansluitend of na een paar dagen verwijderd worden. Men kan dit ook 6 - 8 weken later doen, als de keelamandelen weer tot rust zijn gekomen.

Hoe gebeurt de operatie?

Bij kinderen worden de keelamandelen met een speciaal instrument in één beweging als het ware losgewoeld van de onderlaag. Bij volwassenen (en kinderen ouder dan 10 jaar) zullen de amandelen meestal verwijderd worden door ze stapsgewijs los te maken, ook wel pellen genoemd, omdat de keelamandelen veel vaster zitten aan de onderliggende weefsellaag.
De ingreep vindt gewoonlijk plaats onder volledige narcose.

Nazorg

Na de operatie
• Direct na de ingreep heeft u pijn in de keel en moeite met slikken. De pijn kan uitstralen naar de oren. Over het algemeen is een tonsillectomie bij een volwassene meer pijnlijk dan bij het kind en wordt er aangepaste pijnstilling voorgeschreven. Veel drinken van koud water is belangrijk en kan de pijn verlichten.
• Daarnaast moet u zo min mogelijk uw keel schrapen.
• Meestal komt er na de operatie wat vers bloed uit de keel. Ook kan het zijn dat u donker bloed braakt. Dit is oud bloed dat tijdens de operatie in uw maag terecht is gekomen.
Soms loopt er ook een beetje bloed uit de neus. Dit komt doordat het beademingsbuisje dat in uw neus heeft gezeten.
• Na het verwijderen van de neusamandel kan er vaak ook bloed uit uw neus komen.
Als alles goed gaat, mag u dezelfde dag of de volgende dag naar huis. U mag niet zelf rijden.

Terug thuis
• Pijn kunt u goed tegengaan met paracetamol. Het liefst in de vorm van een oplostablet of zetpil.
• Op de plaats waar de amandelen zaten, vormt zich een grijswitte korst. Deze laat meestal na zeven tot acht dagen los. De korst verdwijnt spontaan. Uw adem kan hierdoor wat weeïg ruiken. Bovendien kunt u een wat metaalachtige smaak hebben. Dit verdwijnt vanzelf.
• De eerste dagen moet u zachte en koele voeding gebruiken.
Aanbevolen dranken zijn: koude dranken, appelsap, ijswater en ijslollies. De eerste dagen drinkt u best geen bruisende limonades, sinaasappelsap, citroensap, tomatensap of melkprodukten.

De dag na de ingreep mag u alles eten wat niet te hard, te warm of te koud is, bv. soep, puree, appelmoes, ijscrème, yoghurt… Geleidelijk overgaan naar normale voeding. Vermijd de eerste 10 dagen prikkelende, te koude of te warme gerechten. Ook geen harde broodkorsten, frieten, harde snoepjes, enz.

• Gebruik bij het tanden poetsen geen tandpasta omdat het prikt in de keel.
• Doorgaans kunt u na een week het werk hervatten.
• Mocht u een forse nabloeding krijgen, neem dan direct contact met uw huisarts of het ziekenhuis.

Lees ook: Verwijderen van keel- en/of neusamandelen (tonsillectomie en/of adenotomie )