Glasvochttroebelingen (floaters): zwarte vlekjes of draadjes zien

dossier Onze ogen zijn als een bol opgebouwd, met aan de voorzijde de lens en aan de achterzijde het netvlies. De bol is opgevuld met een heldere 'gelei': het glasvocht. Met het ouder worden kan het glasvocht in het oog vertroebelen en kunnen er kleine vlekjes in het glasvocht ontstaan. Die merk je op als zwevende zwarte vlekjes. ‘Mouches volantes of ’vliegende vliegjes’ in het Frans, ‘floaters’ in het Engels. Het is een onschuldige aandoening, maar het kan wel hinderlijk zijn. 

Normaal glasvocht bevat altijd kleine onzuiverheden, bij de ene persoon meer dan bij de andere. We zien die als puntjes, cirkels, slierten enzovoorts. Vanaf de leeftijd van 50-60 jaar ontstaan er veranderingen in het glasvocht die ertoe leiden dat de geleimassa vervloeit (klontert) waardoor het glasvocht krimpt en gedeeltelijk van het netvlies loskomt. Men spreekt dan van een achterste glasvochtmembraanloslating (AGVL) (of PVD: posterior vitreous detachment).Daardoor neemt de concentratie van de onregelmatigheden in het glasvocht toe en worden ze ook beter zichtbaar. Bovendien worden ook de randen van het glasvocht zichtbaar waardoor er meer 'rommel' in het oog ronddrijft. Soms wordt het glasvocht ook wat minder transparant. Het gaat dus om een normaal verouderingsverschijnsel. Al kan het ook optreden bij jongere mensen die bijziend zijn (niet goed ver kunnen zien).

• Je ziet zwarte zwevende vlekjes, puntjes of draadjes, vooral bij een heldere achtergrond (bijv. een heldere hemel, een computerscherm, een wit vlak).
• De vlekjes zitten niet op één plek, maar ze bewegen iets langzamer mee met de richting waarnaar je kijkt. Ze keren min of meer steeds naar dezelfde plaats terug.
• De vlekjes kunnen in één oog of in beide ogen aanwezig zijn. 
  
  

Wanneer zijn ‘floaters’ niet onschuldig?

• Indien floaters gepaard gaan met ontstekingsverschijnselen zoals een rood oog, duidelijk verminderd zicht en pijnlijke lichtschuwheid. Dat kan wijzen op een oogontsteking (uveitis). 
  
  

Lees ook: Inwendige oogontsteking (uveïtis)

• Indien de floaters plots ontstaan zijn of plots in aantal toenemen, en gepaard gaan met lichtflitsen (alsof een TL-lamp aan en uit gaat). Soms kan plots uit het niets een hele zwerm zwarte of rode stipjes onstaan. Dat kan wijzen op een scheurtje in het netvlies, vooral als het maar in één oog gebeurt. Neem in dit geval dringend contact op met uw huis- of oogarts.
• Indien floaters acuut ontstaan zijn en er aan de rand van het gezichtsveld een donkere, grijze, niet meebewegende vlek waargenomen wordt (alsof men tegen een gordijn aankijkt). Dit kan wijzen op een netvliesloslating of een andere aandoening van het netvlies of de oogzenuw.
• Indien de floaters plots ontstaan en het gezichtsvermogen ineens verslechterd. Dit kan wijzen op een glasvochtbloeding bijvoorbeeld bij diabetespatiënten.
  
  

In deze gevallen contacteer je best zo snel mogelijk je huisarts.

Lees ook: Netvliesloslating (ablatio retinae)

Wanneer een arts raadplegen?

Wanneer geleidelijk ontstane troebelingen erg storend zijn, is een oogheelkundig onderzoek door de oogarts zinvol. Die kan zien of het gaat om onschuldige klachten of niet.

Neem direct contact op met je huis- of oogarts als je merkt dat:

• het aantal mouches volantes toeneemt,
• je minder goed ziet,
  
• een deel van het zicht grijs-zwart wordt,
  
• de mouches volantes niet meebewegen met de richting van kijken,
  
• je lichtflitsen ziet.
  
  

Hoe worden floaters behandeld?

Floaters worden meestal niet behandeld. Vaak verdwijnen de troebelingen na enkele weken spontaan of is er nauwelijks hinder. Wanneer de floaters erg hinderlijk zijn en niet verdwijnen, kan een operatie worden overwogen. Hierbij worden de ooggelei en troebelingen verwijderd tijdens een vitrectomie. Indien de floaters veroorzaakt worden door een ander probleem (bijvoorbeeld een netvliesscheur of –loslating, een inwendige oogontsteking) dan moet uiteraard dàt probleem aangepakt worden.

Bronnen:
www.oogartsen.nl
www.thuisarts.nl
www.oogheelkunde.org