Europese Dag Rechten patiënt: Patiëntenrechten: hebt u al een vertrouwenspersoon of vertegenwoordiger aangeduid?

Als patiënt kunt u zich tijdens een consultatie bij een arts, psycholoog of andere zorgverstrekker, of tijdens een verblijf in een ziekenhuis of een woonzorgcentrum, laten bijstaan door een vertrouwenspersoon. 

Deze persoon kan u vergezellen bij een consultatie, kan uitleg vragen over uw gezondheidstoestand, kan in uw plaats uw medisch dossier inzien, kan eventueel in uw plaats een klacht indienen... Indien uw vertrouwenspersoon een arts is, mag die ook de persoonlijke notities van de arts in uw patiëntendossier lezen.

Een vertrouwenspersoon mag niet worden verward met een vertegenwoordiger die opkomt voor uw rechten indien u hiertoe niet meer in staat bent (zie verder). 

U mag een familielid, vriend of elke andere persoon als vertrouwenspersoon aanduiden. U kunt ook meer dan één vertrouwenspersoon aanduiden en u kunt de aanduiding op elk moment beëindigen.

U kunt dit mondeling of schriftelijk doen, bijvoorbeeld door het formulier van de Federale Commissie 'Rechten van de Patiënt' in te vullen. 

De vertegenwoordiger is een meerderjarige persoon die in uw plaats uw rechten uitoefent, indien u hiertoe niet meer in staat bent, bijvoorbeeld omdat u in coma ligt of dement bent. 

Uw vertegenwoordiger kan alle patiëntenrechten in uw plaats uitoefenen: informatie vragen over uw gezondheidstoestand, uw patiëntendossier inzien, klacht indienen... Hij kan ook in uw plaats medische beslissingen nemen, zoals of u nog gereanimeerd wilt worden, chemotherapie wilt krijgen, nog wilt geopereerd worden... 

De vertegenwoordiger kan nooit ingaan tegen een voorafgaande wilsverklaring die de patiënt opgesteld heeft op het ogenblik dat hij in staat was om zijn rechten uit te oefenen (bijv. voorafgaande weigering van een bepaalde tussenkomst). 

De zorgverstrekker moet de beslissing van degene die u vertegenwoordigt te allen tijde respecteren. 

• Indien die beslissing een ernstige bedreiging vormt voor uw gezondheid (zoals de weigering van een bloedtransfusie), en indien niet duidelijk vaststaat dat u hiermee akkoord gaat, dan moet de zorgverstrekker hiervan afwijken. De beroepsbeoefenaar kan evenwel niet afwijken van de beslissing van de vertegenwoordiger die door een patiënt ?is aangewezen, indien de vertegenwoordiger het bewijs levert dat zijn beslissing overeenstemt met de uitdrukkelijke wil van de patiënt (bijv. een getuigenis die de wil bevestigt, een video-opname). 

• Om de persoonlijke levenssfeer van de patiënt te beschermen, kan de beroepsbeoefenaar aan de vertegenwoordiger de toegang tot het patiëntendossier weigeren. Alleen de door de vertegenwoordiger aangewezen beroepsbeoefenaar kan? dan het patiëntendossier inzien of er een afschrift van verkrijgen. De beroepsbeoefenaar vermeldt in het patiëntendossier de motivering waarom hij aan de vertegenwoordiger de toegang tot het dossier geweigerd heeft.

Indien u meerderjarig bent, dan kunt u zelf voor uw rechten als patiënt opkomen. Maar stel dat u niet langer bekwaam bent om die rechten uit te oefenen, bijvoorbeeld in geval van een coma, na een verdoving, dementie… Wacht niet tot het zover is, maar neem tijdig uw voorzorgen door een vertegenwoordiger aan te duiden voor het geval zich later een dergelijk situatie zou voordoen. 

Indien u geen vertegenwoordiger hebt aangeduid, dan zal u, wanneer u zelf niet meer bekwaam bent om uw rechten uit te oefenen, vertegenwoordigd worden door uw samenwonende echtgenoot of de wettelijk of feitelijk samenwonende partner beschouwd als uw vertegenwoordiger.  

Bij afwezigheid ervan of indien deze persoon dit niet wil doen, wordt u in vervangende volgorde vertegenwoordigd door een meerderjarig kind, een ouder of een meerderjarige broer of zus. 

Bij afwezigheid ervan, indien deze persoon dit niet wenst te doen of indien er een conflict is tussen meerdere mogelijke vertegenwoordigers (bijv. tussen meerderjarige kinderen), behartigt de zorgverlener uw belangen na overleg met collega's.

Wanneer u geen vertegenwoordiger hebt aangeduid en onder bewind geplaatst wordt door de vrederechter, dan kan de vrederechter ook een bewindvoerder aanduiden voor de uitoefening van uw patiëntenrechten. Dit kan heel wat verwarring en onrust veroorzaken als de bewindvoerder iemand is die u niet goed kent of vertrouwt. Een aangeduide vertegenwoordiger komt steeds boven de bewindvoerder te staan. Door een vertegenwoordiger aan te duiden, kunt u dit dus vermijden. 

U kunt een vertegenwoordiger aanduiden als u volwassen en wilsbekwaam bent. Doe dit dus tijdig, voor u door omstandigheden niet meer zelf kunt beslissen.

U kunt een volwassen familielid, vriend of elke andere persoon dit u vertrouwt aanduiden als uw vertegenwoordiger.

Een vertegenwoordiger moet u altijd schriftelijk aanduiden. U kunt een vertegenwoordiger aanwijzen door zijn/haar naam op te nemen in uw wilsverklaring of door een eenvoudig document op te maken met uw naam en de naam van uw vertegenwoordiger vermeldt. 

U kunt ook het voorbeeldformulier invullen dat u hier kunt downloaden.

Het ingevulde formulier laat u dan opnemen in uw patiëntendossier bij uw huisarts, specialist, woonzorgcentrum,….

U kunt de aanduiding van uw vertegenwoordiger ten allen tijde herroepen als u (nog of terug) wilsbekwaam bent.

Meer info