Gerelateerde artikels
De werking en bijwerkingen van opiaten en opioïden
In dit artikel
De werking en bijwerkingen van opiaten en opioïden
dossier
Opiaten zijn pijnstillers die het centrale zenuwstelsel onderdrukken. Ze zijn bereid uit opium dat op natuurlijke wijze kan worden geproduceerd uit papaverplanten. Veelgebruikte opiaten zijn codeïne en morfine. Als je ze juist gebruikt, zijn opiaten doorgaans veilig en effectief tegen hevige, acute pijn. Maar bij langdurig of verkeerd gebruik kunnen opiaten risico’s en bijwerkingen inhouden.
Lees ook: Neuropathische pijn of zenuwpijn
Opiaten versus opioïden
© Getty Images
Opiaten kan je definiëren als: elk middel dat afkomstig is van de opiumalkaloïdeverbindingen die van nature voorkomen in de papaverplant. Deze stoffen beïnvloeden de opioïdereceptoren in de hersenen en het lichaam om pijn te verlichten.
Terwijl een opiaat een natuurlijk voorkomende verbinding is die je vindt in papaverplanten, verwijst een opioïde naar elke stof, natuurlijk of synthetisch, die zich bindt aan de opioïdereceptoren in de hersenen om opiaatachtige effecten te veroorzaken. Ook lichaamseigen stoffen zoals endorfine behoren hiertoe. Daarnaast zijn de synthetische stoffen methadon, de fentanylanalogen, pethidine en piritramide voorbeelden van opioïden.
Tegenwoordig kan ieder opiaat synthetisch worden geproduceerd. Daarom vervagen de grenzen tussen beide groepen en gebruikt men de termen veelal door elkaar.
Lees ook: Soorten pijnstillers en verschil in werking
Soorten opiaten
Er zijn een paar verschillende soorten opiaten:
- Codeïne
- Morfine
- Opium
- Thebaïne
Morfine en codeïne zijn de twee meest voorkomende opiaten. Thebaïne doet op zichzelf geen dienst als pijnstiller, maar men gebruikt het om synthetische opioïde pijnstillers te produceren, waaronder hydrocodon en buprenorfine.
Er zijn ook een aantal synthetische en halfsynthetische opioïden met effecten die lijken op die van natuurlijke opiaten. Hiertoe behoren heroïne, oxycodon en methadon.
Lees ook: NSAID: hoe gebruik je ontstekingsremmers en wat zijn de bijwerkingen?
Lees ook: Welke soorten drugs zijn er en wat is het effect?
Werking en bijwerkingen van opiaten
Opiaten binden zich aan opiaatreceptoren in de hersenen, het ruggenmerg en op andere plaatsen in het lichaam. Dit blokkeert de perceptie van pijn. Hoewel opiaten de pijn kunnen verlichten en gevoelens van euforie kunnen opwekken, kunnen ze ook een aantal ongewenste bijwerkingen hebben:
- Verwarring
- Constipatie
- Duizeligheid
- Sufheid
- Hypoxie (lichaamsweefsels krijgen onvoldoende zuurstof)
- Misselijkheid
- Overdosis
- Vertraagde ademhaling
- Verdoving
- Braken
Ook kan afhankelijkheid optreden. Sommige mensen ontwikkelen uiteindelijk een tolerantie, zodat ze hogere dosissen nodig hebben om dezelfde effecten te bereiken. Het risico om verslaafd te raken aan opiaten of opioïden neemt toe bij gebruik van hoge dosissen of bij langdurig gebruik.
Lees ook: Duizeligheid: wanneer moet je je ongerust maken?
Bronnen:
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
