Hartritmestoornissen en sport

dossier Steeds meer recreatieve sporters hebben hartklachten. Hartritmestoornissen bij sporters moeten steeds ernstig onderzocht te worden aangezien die stoornissen niet alleen een efficiënte behandeling vereisen maar in sommige gevallen levensbedreigend kunnen zijn. Voor intensieve sporters is een jaarlijkse medische controle geen overbodige luxe .
Aangezien sporters nauwgezet hun cardiovasculaire risicofactoren in het oog houden zou je bij hen niet direct hartproblemen verwachten. Zij doen veel lichaamsbeweging, letten goed op hun voeding, roken niet, consumeren vrijwel geen alcohol en hebben geen overgewicht. Hun bloeddruk is normaal. Ondanks deze ' gezonde' levenswijze blijkt er toch iets te zijn dat een nadelige invloed heeft op het hart.

Lees ook: Hartziekten en plotse dood (acute hartdood )

De klachten

De klachten gaan van kortademigheid, duizeligheid, appelflauwte, koud zweet, vlug moe tijdens inspanning, niet meer zo intens kunnen sporten als voorheen , 'mijn hart ging over zijn toeren' en 'ik kon mijn polsslag niet meer tellen'. Soms is er ook sprake van presyncopale neiging tot kortstondige syncope (=bewustzijnsverlies), alhoewel er in vrijwel geen enkele situatie sprake is van volledig bewustzijnsverlies.
Het steeds terugkerende typische verhaal van dit proces verloopt als volgt :
Aanvankelijk heeft men alleen last van een aantal extra hartslagen die het normale regelmatige hartritme verstoren. In een verder stadium heeft men af en toe last van ofwel een veel te snelle hartslag ofwel van een totaal onregelmatige hartslag. In beide gevallen resulteert het uiteindelijk in het zich instellen vavoorkamerfibrillatie die niet meer kan omgezet worden naar een normaal regelmatig hartritme.

Duursporters

Het valt sterk op dat het vooral duursporters zijn die last hebben van deze ritmestoornissen. Onder duursport verstaan we die sporten die een training vereisen van meerdere uren per week aan een hartfrequentie van ongeveer 85% van de maximale hartfrequentie. Het valt écht op dat vooral lange-afstandslopers en wielrenners tot deze categorie behoren.
Bij medisch onderzoek blijkt dat de klachten het gevolg kunnen zijn van ritmestoornissen van de voorkamers (zijnde atriale flutter, atriale fibrillatie) en soms ook van ritmestoornissen die ontstaan in de kamers (zijnde kamertachycardie en / of kamerfibrillatie).
Verschillende studies in Spanje, Nederland en België hebben gepoogd een verband te leggen tussen duursport en deze ritmestoornissen. Uit deze onderzoeken blijkt ook dat deze ritmestoornissen veelvuldiger voorkomen bij duursporters dan bij een vergelijkbare controlegroep van mensen die geen sport beoefenen. Spijtig genoeg is er nog geen wetenschappelijke verklaring gevonden voor deze vaststellingen.
Voorkamerfibrillatie is een veel voorkomende ritmestoornis bij mensen met een onderliggende hartziekte. Deze hartziekte wordt dan ook verantwoordelijk gesteld voor het zich manifesteren van de ritmestoornis.
Deze ritmestoornis kan zich echter ook manifesteren zonder enige aanwijsbare onderliggende oorzaak. Dit is het geval bij deze duursporters.

Voorkamerfibrillatie

Voorkamerfibrillatie is een ritmestoornis die de normale functie van de voorkamers onmogelijk maakt. De functie van de voorkamers van het hart is een optimale vulling van de kamers te bekomen. Wanneer de voorkamers alleen maar trillen en niet meer efficiënt samentrekken dan gaat deze hulpfunctie verloren. Zonder deze functie is een normale werking van de kamers nog niet bedreigd.
Het gevaar van de voorkamerfibrillatie bestaat vooral in het wegschieten van kleine bloedklonters vanuit de voorkamers naar de perifere bloedvaten ( zoals bv naar de hersenen en aldus een beroerte veroorzaken ). Deze bloedklonters ontstaan als gevolg van het activeren van het stollingsproces door het trileffect van de voorkamers op de rode bloedcellen.

Lees ook: Beroerte (Cerebro Vasculair Accident)

• Het is zeer belangrijk deze ritmestoornis zo vlug mogelijk te beëindigen omdat dit een proces is dat zichzelf in stand houdt. Met andere woorden hoe langer de voorkamerfibrillatie bestaat hoe moeilijker het is om het hartritme weer normaal te krijgen.
• Het hartritme terug normaliseren kan men door ofwel medicatie te geven ofwel door een elektrische shock toe te dienen.
• Wanneer uit medisch onderzoek blijkt dat de ritmestoornissen hun oorzaak vinden in de kamers van het hart dan is in vele gevallen de meest aangewezen therapie een inwendige defibrillator.
Dit is een speciaal soort pacemaker die constant het hartritme ontleedt. Wanneer hij een kamerritmestoornis detecteert zal hij proberen die ritmestoornis te doen stoppen door een elektrische shock.
• In sommige specifieke gevallen is het mogelijk de hartcellen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van levensbedreigende ritmestoornissen weg te branden door middel van een radiofrequentie ablatie. Dit is een behandeling die er in bestaat via een ader in de lies een catheter op te schuiven naar het hart. Met deze catheter kan men die extra elektrische activiteit in de hartkamer registreren en tegelijk wegbranden.

Oorzaken

De geneeskunde heeft tot op de dag van vandaag nog geen wetenschappelijke verklaring gevonden voor het ontstaan van deze ritmestoornissen bij sporters.Er zijn echter wel een aantal denkpistes die mogelijk een basis vormen voor verder onderzoek. We denken dan voornamelijk aan een genetische voorbeschiktheid, bepaalde prestatie-bevorderende medicatie en structurele veranderingen ter hoogte van het hartspierweefsel ten gevolge van de herhaalde zware inspanningen. Deze veranderingen blijven ook bestaan als men stopt met de intensieve sportbeoefening.
De vraag die zich dan onherroepelijk stelt luidt : Is die regelmatige doorgedreven sportbeoefening een uitlokkende factor voor ritmestoornissen ?
Is het de sport op zich of is het een niet-gekende onderliggende hartziekte die zich uit tengevolge van de sport ? Speelt doping een belangrijke factor in dit proces ?
De laatste jaren is er een groeiende belangstelling voor de sport-medische begeleiding van de atleet. Steeds meer ingrijpende testen proberen allerlei informatie te verzamelen over de sportfysiologie van het menselijk lichaam. Steeds ingrijpender probeert men de piekinspanning en de recuperatie te beinvloeden . Hopelijk kan men in de toekomst uit al die gegevens informatie halen die kan gebruikt worden om hartproblemen te behandelen.

Lees ook: Hartziekten en plotse dood (acute hartdood )