Wie moet zich laten vaccineren tegen hepatitis B?

Hepatitis B is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) veroorzaakt door het hepatitis B-virus. De infectieziekte kan een leverontsteking veroorzaken. 

Het hepatitis B virus komt voor in bloed, sperma en vaginaal vocht. De besmetting kan op verschillende manieren gebeuren:

• Bij onbeschermde seks

Wanneer u seks hebt zonder condoom (inclusief voorspel en orale seks) loopt u een groot risico om uw partner te besmetten. In de Benelux zijn bij jongvolwassenen onveilige seksuele relaties een belangrijke oorzaak van hepatitis B-besmetting.

• Bij het delen van drugshulpmiddelen

Wanneer u drugs injecteert of snuift en hulpmiddelen zoals naalden of buisjes deelt, is er een grote kans dat u het virus overdraagt. 

• Tatoeage en piercing

Het gebruik van niet-steriele instrumenten bij het aanbrengen van een tatoeage of piercing kan een risico betekenen. Zelfs acupunctuur houdt een klein risico in.

• Bij het delen van persoonlijke voorwerpen

Een belangrijke besmettingsbron is bloedcontact, wanneer besmet bloed in (micro)wondjes, slijmvliezen of ogen terechtkomt. Microwondjes kunnen het gevolg zijn van scheren, beten (insecten en mensen), krabletsels... Daarom moet u erop letten dat u mogelijk besmette tandenborstels, scheermesjes of andere persoonlijke voorwerpen niet met anderen deelt. Dit is belangrijk voor jonge kinderen en personen die met dragers samenleven, bijvoorbeeld in instellingen voor mentaal gehandicapten en in gezinnen waar kinderen uit hoogbesmette gebieden geadopteerd worden. Ook via de naaldjes om de glycemie te meten bij personen met diabetes, kan hepatitis B overgedragen worden. 

• Via bloedtransfusie (of toediening van andere bloedproducten, bijv. stollingsfactor)

In België (en de meeste andere landen) houdt dit nog maar weinig risico in, omdat alle bloeddonoren op hepatitis B worden getest. Wanneer u een bloedtransfusie ontving in een land waar bloeddonaties niet worden getest, is er gevaar voor besmetting. Ook personeel in ziekenhuizen (bv. prikongevallen) en laboratoria dat met geïnfecteerd bloed in aanraking komt, kan besmet raken.

• Via operaties in risicogebieden

Er is vooral besmettingsgevaar in landen waar men niet voldoende aandacht schenkt aan de sterilisatie van het materiaal.

• Van moeder op baby

Doorgaans wordt het virus van moeder op kind doorgegeven tijdens de geboorte en niet wanneer het kind nog in de baarmoeder zit. Tijdens de geboorte is de kans immers groot dat de baby in contact komt met het bloed van de moeder. 

Er bestaat een vaccin dat zeer goed beschermt tegen hepatitis B. Vaccinatie wordt aanbevolen voor iedereen die een verhoogd risico loopt. Een vaccin is doeltreffend indien het toegediend wordt voor of kort na blootstelling aan het virus. Wanneer het correct toegediend wordt, biedt het bescherming in 95 procent van de gevallen.

Sinds 1999 worden zuigelingen en kinderen in ons land gratis gevaccineerd tegen hepatitis B. 

• Zuigelingen krijgen vier prikken op de leeftijd van 8, 12, 16 weken en 15 maanden.

• Oudere kinderen die het vaccin niet ontvngen als zuigelingen, kunnen tot de leeftijd van 18 jaar een gratis inhaalvaccinatie krijgen.

Verder wordt het vaccin aangeraden voor iedereen die een verhoogd risico loopt. Het vaccin is dan niet gratis, maar in bepaalde omstandigheden wordt het wel terugbetaald door de ziekteverzekering of het Fonds voor Beroepsziekten.

1. Pasgeborenen waarvan de moeder besmet is.

2. Dichte familieleden en vrienden van besmette mensen, zoals partners, kinderen en andere leden van het gezin.

3. Medisch personeel en laboratoriumpersoneel dat in contact komt met mogelijk besmette patiënten of bloedproducten.

Ook mensen die werken in instellingen waar hepatitis B vaker voorkomt, bijvoorbeeld instellingen voor mensen met ernstige leerstoornissen, gevangenen en gevangenispersoneel.

4. Mensen met bepaalde aandoeningen

• hemofiliepatiënten

• hemodialysepatiënten

• ernstige thalassemie

• een chronische leverziekte

• diabetes 1 of 2

• een ernstige mentale handicap.

5. Mensen die een bepaalde medische ingreep moeten ondergaan:

• een orgaantransplantatie

• massieve bloedtransfusies tijdens heelkundige ingrepen op het hart en perifere arteriële vaatenten

6. Mensen die een beenmergtransplantatie of een levertransplantatie hebben ondergaan.

7. Druggebruikers

• Sekswerk(st)ers.

• Mannen die seks hebben met mannen.

• Mensen met meerdere seksuele partners.

• Mensen bij wie een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) is vastgesteld.

9. Reizigers naar een land waar hepatitis B veel voorkomt.

De Wereldgezondheidsorganisatie raadt voor elke reiziger aan om vaccinatie tegen hepatitis B in overweging te nemen.

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde raadt vaccinatie tegen hepatitis B alleszins aan:

• voor alle reizigers met risicogedrag; 

• voor wie regelmatig naar Azië, Latijns-Amerika of Afrika reist

• voor iedereen die langer dan 3 tot 6 maanden in deze landen verblijft; 

• kinderen die in ontwikkelingslanden gaan wonen, met geregeld contact met lokale kinderen;

• kinderen van migranten uit landen met een hoog aantal virusdragers, wanneer ze hun vakantie in hun moederland doorbrengen;

• alle medisch personeel en andere gezondheidswerkers

Risicogedrag betekent bijvoorbeeld : 

• reizigers die mogelijk seksuele contacten hebben. 

• het intraveneus gebruik van drugs, tatoeage en piercing; 

• een grote kans op medische (inclusief acupunctuur) of tandheelkundige interventie tijdens het verblijf; 

• het uitoefenen van activiteiten met een verhoogd risico op ongelukken, zoals motorrijders, beoefenaars van gevaarlijke sporten, bij avontuurlijke trekking, fietsreis, enzovoort.

Bijwerkingen van het vaccin zijn zeldzaam en gewoonlijk mild, zoals roodheid en pijn op de plaats van de injectie gedurende een tweetal dagen. Af en toe komen vermoeidheid en griepachtige symptomen voor.

Als de bloedtesten na de vaccinatiekuur aantonen dat u voldoende reageert, bent u waarschijnlijk levenslang beschermd. Sommigen mensen met een verhoogd risico, zoals gezondheidswerkers, kunnen 5 jaar na de eerste vaccinatiekuur een herhalingsvaccinatie krijgen.

Bij de meeste mensen is het vaccin doeltreffend en beschermt het voldoende. Ongeveer 10 à 15 procent van de volwassenen reageert echter niet of onvoldoende op een vaccinatie. 

Mensen die mogelijk niet reageren:

• mensen ouder dan 40,

• mensen met overgewicht,

• rokers,

• zware drinkers,

• mensen met een onderdrukte weerstand (door ziekte of medicatie).

Dit wordt aangetoond via een bloedtest die soms na de vaccinatie wordt afgenomen. Bij deze non-responders zijn lage hoeveelheden anti-HBsAg antistof in het bloed te vinden.

Mensen die weinig of niet op de vaccinatie reageren, krijgen meestal een tweede vaccinatiekuur en velen zullen door de tweede kuur toch beschermd worden. Sommigen reageren ook niet op de tweede kuur. Dan kan nog een derde vaccinatiekuur geprobeerd worden met een hogere dosis of via intradermale toediening (in de bovenste laag van de huid). 

Als iemand helemaal niet reageert, zal hij/zij met hepatitis B-immunoglobuline behandeld moeten worden wanneer hij/zij blootgesteld wordt aan het virus.

Als u antistoffen hebt tegen hepatitis B maar nooit gevaccineerd werd, betekent dit dat u op een bepaald moment in uw leven al aan het virus werd blootgesteld. Om uw precieze toestand te begrijpen en om uit te maken of u immuun bent na een besmetting in het verleden of om te achterhalen of u acute of chronische hepatitis B hebt, zijn verschillende bloedtesten nodig, waaronder testen voor het hepatitis B-oppervlakte-antigeen (HBsAg), en antistoffen tegen het core-antigeen (anti-HBc) en het oppervlakte-antigeen (anti-HBs).