- nieuwsManhaé: natuurlijke voedingssupplementen om symptomen menopauze te verlichten
- dossierWinterdepressie: oorzaken, symptomen en remedies
- dossierWaarom slaap je slechter als je ouder wordt?
- nieuwsWintertijd: hoe beperk je de gevolgen van de uurverandering?
- nieuwsNieuwe naam en criteria voor Chronisch vermoeidheidssyndroom ?
Wat kan je doen tegen vermoeidheid achter het stuur?
dossier
Welke gevolgen voor het rijgedrag?
- moeite om de rijweg aan te houden;
- langere reactietijd;
- microslaapjes;
- afgenomen aandacht;
- moeilijkheid om een constante snelheid aan te houden.
Waardoor wordt vermoeidheid veroorzaakt?
Vermoeidheid kent vele oorzaken. Vroeger werd vermoeidheid vrijwel uitsluitend in verband gebracht met de tijd die men met een bepaalde taak bezig is, bijvoorbeeld de tijd dat men achter het stuur zit. Echter, uit onderzoek zijn ook andere, minstens zo belangrijke, factoren geïdentificeerd.
Slaaptekort
Dit slaaptekort kan chronisch of acuut zijn.- Een chronisch slaaptekort is het gevolg van te weinig slaap over een lange periode. Gemiddeld genomen heeft de mens 8 uur slaap per 24 uurscyclus nodig. Naast de kwantiteit is ook de kwaliteit van de slaap van groot belang. Wanneer er regelmatig onderbrekingen optreden in de slaap leidt dit, net als te weinig slaap, tot het ontstaan van een chronisch slaaptekort. De slaapkwaliteit wordt onder andere beïnvloed door slaapstoornissen – bijvoorbeeld slaapapneu (tijdelijke ademstilstand tijdens het slapen) en narcolepsie (de neiging om plotseling in slaap te vallen) – maar ook als bijwerking van chronische ziekten en/of medicatie, of door externe factoren zoals een lawaaierige of oncomfortabele slaapomgeving.
- Een acuut slaaptekort ontstaat al na één slechte of korte nacht.
Bioritme
Vermoeidheid of slaperigheid kan ook ontstaan zonder dat er sprake is van een slaaptekort. Deze vorm van vermoeidheid hangt meestal samen met de dagelijkse slaapcyclus of het bioritme. Dit houdt in dat het menselijk lichaam op bepaalde tijden van de 24 uurscyclus een grotere behoefte heeft aan slaap dan op andere tijden. Dit is het meest en het langst het geval vroeg in de ochtend (tussen middernacht en 6 uur 's ochtends) en, minder diep en korter, ongeveer 12 uur later (tussen 2 en 4 uur in de middag). Op die momenten bestaat er een natuurlijke neiging om te slapen. Als daar niet aan toe kan worden gegeven, ontstaat een gevoel van slaperigheid.Andere
Leeftijd, lichamelijke conditie, het gebruik van alcohol, externe factoren zoals temperatuur, lawaai, vibraties, en ook de routine die iemand met een taak heeft zijn factoren die indirect van invloed zijn. Verveling, bijvoorbeeld omdat men lange tijd in zijn eentje op een saaie weg rijdt, veroorzaakt op zichzelf geen vermoeidheid of slaperigheid, maar kan er wel voor zorgen dat de gevolgen ervan zich eerder manifesteren.
Voortekenen van vermoeidheid
Hoe kan je vermoeidheid achter het stuur voorkomen?
Slaap overvalt mensen beslist niet alleen bij lange ritten, ook tijdens ritten van minder dan een half uur kan men in slaap vallen. Bij rijden in het donker is het risico nog groter omdat bij vermoeidheid het zicht slechter wordt.
• Ga uitgerust op weg. Al na één slechte of korte nacht is er sprake van een acuut slaaptekort. Eén slapeloze nacht staat gelijk aan de invloed van 0.9-1.0 promille alcohol in je bloed.
- Stap liever niet achter het stuur na een nachtje stappen, zeker niet als je ook gedronken hebt.
- Zorg dat je volledig uitgerust bent als je op vakantie vertrekt. Gun jezelf enkele nachten een goede nachtrust, en zeker de nacht voor je vertrek. Onmiddellijk na de dagtaak vertrekken of na een dagje skiën terugreizen, is sterk af te raden.
• Gebruik voor en tijdens een lange autorit zeker geen alcoholische dranken, wel vruchtensappen, melk of water of sprankelende frisdranken.
• Hou rekening met je biologische klok. Vertrek op een ogenblik dat je gewend bent met de auto te rijden en je je fris en alert voelt. Concreet is dit voor de meesten tussen 07.00 en 19.00 uur. Veel verkeersongevallen waarbij slaperigheid een rol speelt, gebeuren tussen 14.00 en 16.00 uur, de periode waarin onze waakzaamheid vermindert. Ook ’s nachts tussen 02.00 en 06.00 uur lopen we een hoger risico.
• Stop regelmatig, ongeveer om de twee uur of om de 200 kilometer. Ben je na de middag slaperig, doe dan een dutje van ongeveer twintig minuten. Rondwandelen en stretchoefeningen in de frisse lucht helpen om je fitter te voelen.
• Vermijd – indien mogelijk – om alleen te rijden. Als een passagier ook kan rijden, geef dan om de 200 kilometer het stuur over. Vraag je passagier om je te waarschuwen wanneer je tekenen van vermoeidheid begint te vertonen.
• Rij liever niet ’s nachts. Zelfs al is er ’s nachts weinig verkeer, je rijvaardigheid is opmerkelijk slechter, waardoor het risico op een ongeval veel groter wordt, zo blijkt uit onderzoek. Vooral in de vroege ochtend (rond 03.00 uur) is er een uitgesproken achteruitgang van de rijprestaties. Op de Franse snelwegen doen bijvoorbeeld 39% van de ongevallen zich ’s nachts voor en vallen er 49% van de dodelijke slachtoffers, terwijl slechts 10% van het verkeer in die periode rijdt. Lange ritten ’s nachts zijn dus zeker af te raden.
• Let er op dat de passagier voorin altijd wakker is. Het wordt dubbel zo moeilijk als de passagier rechts van je ligt te slapen. Wissel van plaats, zodat de slapers achterin de wagen liggen. • Rijden in de sneeuw of op glad wegdek vergt extra concentratie en zorgt dat je sneller vermoeid raakt. Las dus extra pauzes in om geconcentreerd te blijven of wissel sneller met een medereiziger om de auto te besturen.
• Zet geen verwarming aan. Trek een extra trui aan als je het koud hebt. Airco in de wagen helpt je om fris te blijven.
Wat doen als je je vermoeid/slaperig voelt?
• Vertrouw niet op allerlei ‘lapmiddeltjes’ om wakker te blijven. Sneller rijden, muziek keihard zetten, koffie drinken en het raam open zetten, geven je even het gevoel alerter te zijn, maar hun effect is kortstondig. Gebruik zeker geen stimulerende geneesmiddelen.
• Het enige dat écht helpt is slapen. Onderzoek heeft aangetoond dat kort slapen (max. 15 minuten) de beste manier is om uit te rusten. Langer slapen heeft geen zin, de slaap van de bestuurder is dan zo diep dat hij niet gemakkelijk meer uit de diepe roes kan komen en juist meer versuft achter het stuur zit. Tijdens een zogenaamde powernap van twintig minuten bouw je de meeste krachten op. Slaap je minder dan een kwartier dan werkt de slaap niet. Slaap je meer dan een half uur, dan neemt de vermoeidheid alleen maar toe. In dat geval is het beter om ter plaatse te blijven slapen…
Als je merkt dat je één van deze tekenen vertoont, neem dan een rustpauze of laat het rijden over aan een andere passagier die wel nog uitgerust genoeg is:
• Moeite om het hoofd recht te houden;
• Herhaald geeuwen;
• Zware oogleden en prikkende ogen;
• Moeite om een constante snelheid aan te houden;
• Moeite om de auto in het midden van het rijvak of zelfs op het eigen rijvak te houden;
• Concentratiestoornissen;
• Onoplettendheid met betrekking tot de verkeerssignalisatie.
Indien je deze signalen negeert, loop je het risico om in slaap te vallen. Bij zware oogleden en knikkebollen ben je eigenlijk al te laat: je bent dan al bijna in slaap gevallen.
Wat is het nut van vermoeidheidsdetectoren?
Bronnen:
Vias - slaperig achter het stuur
Vias - draagbare detectoren tegen slaperigheid achter het stuur
Go for Zero
www.swov.nl
www.rijksoverheid.nl