Soja en phyto-oestrogenen

nieuws In vergelijking met Westerse vrouwen, hebben Aziatische vrouwen veel minder kans op het ontwikkelen van borst- en baarmoederhalskanker, op hart- en vaatziekten, op botontkalking en op allerlei ongemakken tijdens de menopauze. Dat zou vooral te maken hebben met hun eetgewoonten en met name de dagelijkse consumptie van soja.

Sojabonen bevatten namelijk een bepaald soort eiwit, isoflavones, die de merkwaardige eigenschap hebben dat ze werken als een soort oestrogeen, het vrouwelijk hormoon. Men noemt ze dan ook phyto-oestrogenen, plantaardige oestrogenen. Van die phyto-oestrogenen is bekend dat ze, enerzijds, de natuurlijke oestrogenen nabootsen waardoor ze de typische ongemakken van de menopauze en botontkalking kunnen afremmen. Anderzijds blokkeren die phyto-oestrogenen dan weer de negatieve effecten van de natuurlijke oestrogenen op bepaalde lichaamsweefsels, waardoor ze naar alle waarschijnlijkheid een beschermend effect hebben tegen bepaalde vormen van kanker (zoals borst- en baarmoederhalskanker) en tegen hart- en vaatziekten.

De laatste tijd zijn er in de wetenschappelijke pers een aantal grote studies verschenen uit ondermeer de Verenigde Staten en Australië, waaruit bijvoorbeeld blijkt dat borst- en baarmoederhalskanker veel minder voorkomt bij vrouwen die geregeld sojaproducten eten. Een andere studie wees uit dat vrouwen én mannen die dagelijks 30 g soja-eiwitten verbruiken, het risico op hart- en vaatziekten met 15 tot 25% zien afnemen.

Ook als men met dit soort studies voorzichtig moet omspringen en van soja niet direct het mirakelproduct moet maken zoals in sommige reclames wordt beweerd, dan staat het toch wel stilaan vast dat het een zeer waardevol voedingsmiddel is dat zeker een plaats verdient in ons dagelijks menu. Soja is zeer rijk aan eiwitten (40%) en bevat bovendien ong. 20% koolhydraten en 20% vet (vooral de vanuit gezondheidsoverwegingen meest aanbevolen poly-onverzadigde vetten). Het bevat geen cholesterol, maar wel veel ijzer, magnesium, B-vitamines en vezels.

Lees ook: Aangepaste voeding doet kankersterfte dalen

Soja

• De sojaboon is afkomstig van de gele sojaplant, een peulvrucht vergelijkbaar met onze witte bonen. Rauw zijn ze moeilijk verteerbaar, maar ze kunnen net als onze bonen verwerkt worden in allerlei gerechten.
Soja bestaat tegenwoordig echter in vele gedaanten. Het bekendst zijn de sojaproducten die als een alternatief voor melkproducten worden aangeboden. Naast de zogeheten ‘sojamelk’ (Tonyu), die afkomstig is van geweekte en fijngemalen bonen en meestal wordt verrijkt met calcium, zijn er allerlei desserts op basis van soja, soja-yoghurt (Yofu) en zelfs ‘sojakaas’ (Tofu). Tofu lijkt een beetje op platte kaas en kan rauw worden gebruikt in slaatjes, worden gebakken of als een alternatief voor kaas worden toegevoegd aan soep, een omelet of een quiche.
In het begin is het misschien even wennen aan de smaak van deze ‘melk’producten, maar eens u ermee vertrouwd bent zal u nog nauwelijks het verschil merken.

• Ook bekend is soja-olie die rijk is aan poly-onverzadigde vetzuren en arm aan verzadigde vetzuren en die, zoals alle plantaardige oliën, geen cholesterol bevat, en daarom wordt aanbevolen in een hartvriendelijk dieet. Er bestaan ook minarines op basis van soja, maar deze zijn vanuit gezondheidsstandpunt minder aanbevolen omdat ze te veel verzadigde vetten en transvetzuren bevatten.

• Minder bekend, tenzij dan bij mensen die vertrouwd zijn met de vegetarische keuken, zijn producten als miso, tamari en tempeh die meestal gebruikt worden om vegetarische schotels op smaak te brengen.

• De befaamde sojascheuten die veel gebruikt worden in de Chinese keuken en die ook bij ons steeds populairder worden, zijn niet afkomstig van soja. Het zijn de kiemen van de mungoboon (ook wel eens ‘groene soja’ genoemd) omdat die een fijnere smaak hebben en sneller kiemen. Deze sojascheuten of taugé worden verkregen door de mungboon te laten ontkiemen in water.

Ook de zogeheten sojasaus die in de Chinese keuken wordt gebruikt, heeft niets te maken met de gele soja. Sojasaus wordt gemaakt door gele soja samen met graan en andere ingrediënten te laten gisten.
Bovendien bevat deze saus relatief veel glutamaten, een smaakversterker die wel eens aanleiding kan geven tot het zg. ‘Chinese restaurantssyndroom’, een soort warmte-aanval na een etentje bij de Chinees. Dus niet direct een aanrader voor mensen die hiervoor gevoelig zijn.

• Is soja op zich een waardevol voedingsmiddel, dan vormt het bovendien een interessant alternatief voor mensen die kleine of grote verteringsproblemen hebben na het drinken van melk (diarree, buikkrampen, enz.). De meeste sojaproducten worden verrijkt met calcium zodat ze een vrij goed vervangmiddel zijn voor melkproducten. Er bestaan ook speciale sojamelksurrogaten voor baby’s met koemelkallergie. Maar die mogen alleen worden gebruikt op doktersadvies, en nadat vast staat dat de baby ook niet allergisch voor soja.