Polio (kinderverlamming): symptomen en vaccinatie

Polio of kinderverlamming is een zeer besmettelijke ziekte veroorzaakt door het poliovirus. Het virus verspreidt zich voornamelijk via fecaal-orale overdracht, bijvoorbeeld door het consumeren van besmet voedsel of water, en in mindere mate via druppelinfectie bij hoesten of niezen. De infectie kan leiden tot verlammingen, blijvende restverschijnselen en in sommige gevallen tot de dood. In België is vaccinatie tegen polio de enige wettelijk verplichte vaccinatie.

Er zijn drie serotypen van het wilde poliovirus: type 1, 2 en 3.

Daarnaast bestaan er poliovirussen die zijn afgeleid van vaccinstammen. Deze laatste ontstaan uit de levende, verzwakte virussen in orale poliovaccins die genetische veranderingen hebben ondergaan, waardoor ze in zeldzame gevallen opnieuw virulent kunnen worden en polio kunnen veroorzaken.

In 90-95% van de gevallen verloopt een infectie met het poliovirus zonder merkbare symptomen. Bij de overige gevallen treden vaak griepachtige verschijnselen op, zoals keelpijn, koorts, vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn en braken, die meestal spontaan verdwijnen. In sommige situaties kan het virus zich via de bloedbaan verspreiden en het ruggenmerg binnendringen, wat leidt tot ernstigere symptomen. Bij ongeveer 1 op de 100 tot 200 geïnfecteerde personen treedt verlamming op, meestal in de benen of armen, door beschadiging van de zenuwen die deze spieren aansturen. Ongeveer 2-10% van de patiënten met verlammingen overlijdt doordat de zenuwen die de ademhalings- of slikspieren controleren, worden aangetast. Degenen die overleven, kunnen blijvende verlammingen houden en herstellen vaak slechts gedeeltelijk, zelfs met intensieve fysiotherapie.

Polio wordt voornamelijk via de ontlasting van besmette personen verspreid, vooral in gebieden met slechte hygiëne en sanitaire voorzieningen. Het virus kan op oppervlakken overleven, zoals deurklinken, wc-brillen, speelgoed en bestek. Daarnaast kan het zich via speeksel verspreiden door hoesten en niezen. Besmette personen kunnen het virus 2 weken via speeksel en 3 tot 7 weken via de ontlasting uitscheiden.

Hoewel polio in België is uitgeroeid, komt de ziekte in andere delen van de wereld nog steeds voor. Zolang het poliovirus circuleert, lopen niet-gevaccineerde personen, ongeacht hun leeftijd, het risico om polio op te lopen. Er bestaat geen specifieke behandeling voor de ziekte; preventie door middel van vaccinatie is daarom essentieel.