'België is niet klaar voor zoveel oude mensen'

nieuws De zorgsector kampt al jaren met personeelstekort, een torenhoge werkdruk en een slecht imago. Nu we een tijdperk bereiken met meer senioren en minder actieven, zit er volgens professor Geert Van Hootegem (K.U.Leuven) maar één ding op: het werk in de zorg anders organiseren. Mensen worden ouder en blijven dus langer hulpbehoevend. De babyboomers, geboren tussen 1946 en 1964, verlaten massaal de arbeidsmarkt. Tegelijk staan er minder jongeren klaar om hun plaats in te nemen. Deze drie tendensen hebben ingrijpende gevolgen voor alle facetten van onze samenleving, maar nergens zorgt het voor een complexere cocktail dan in de zorgsector. 'De demografische aardverschuiving die we nu meemaken laat ons geen andere optie dan de arbeid in de zorg anders te organiseren', stelt arbeidssocioloog Geert Van Hootegem. Hij is voorzitter van de adviesgroep van Flanders Synergy, een vzw die innovatieve arbeidsorganisatie bevordert in bedrijven.

Het stijgende geboortecijfer van de laatste jaren lost de problemen niet op, zoals sommigen aannemen. Naast de toenemende zorg voor meer ouderen, behoeven ook meer jongeren zorg in crèches en scholen. Het duurt nog twintig jaar voor zij hun plaats op de arbeidsmarkt innemen. 'De komende decennia zal dit alles tot enorme spanningen leiden', stelt Van Hootegem. 'Zeker als je er rekening mee houdt dat de zorgsector zijn vacatures in het verleden al niet ingevuld kreeg, zelfs niet in tijden van overschot op de arbeidsmarkt. We zijn eenvoudigweg niet uitgerust voor een samenleving met zeer veel oude mensen.'

De oplossing?

De oplossing bestaat er volgens professor Van Hootegem in de productiviteit in de zorgsector omhoog te krijgen. 'Al besef ik terdege dat het niet mogelijk is voor zorgverleners om nóg harder te werken. Dus moeten we het anders aanpakken: met minder mensen meer doen, zonder harder te werken.'

Van Hootegem pleit voor een patiëntgerichte, multidisciplinair georganiseerde zorgsector. 'De laatste honderd jaar werden de processen in de zorg op Tayloristische wijze georganiseerd. Maar aan de grote voordelen die dat bood, zijn grote nadelen geworden. Volgens Frederick TaylorsPrinciples of Scientific Management creëer je productiviteitswinst door taken in aparte processen uiteen te rafelen. De zorg voor bejaarde mensen hebben we bijvoorbeeld opgesplitst in medisch werk (de arts), verpleging, verzorging en logistiek. We hebben daarnaast iemand die de zorg organiseert (de maatschappelijk werker) en iemand die de zorg plant. Allemaal verschillende beroepen waar bovendien nog allemaal aparte organisaties boven staan. In de praktijk werkt dit hiërarchisch georganiseerd systeem allesbehalve efficiënt. De zorgketen moet nauwkeurig onder de loep worden genomen en waar nodig aangepast.'

Lees ook:

• Hoe breng je zo’n verandering tot stand?
• 'Weg met specialisaties!'
• Verpleegkundigen kiezen niet bewust voor werkzekerheid