Hoe weet je dat je gehoorschade hebt?

Zowat vijftien procent van de jongvolwassenen heeft schade opgelopen aan het binnenoor door blootstelling aan lawaai in hun vrije tijd, zo blijkt uit onderzoek. Dat heeft te maken met bezoeken aan festivals en fuiven maar ook door het veelvuldige gebruik van muziekspelers met oortjes, waarbij de volumeknop te stevig wordt opengedraaid. 

Gehoorschade ontstaat doordat de trilharen in het binnenoor beschadigd raken. Dit kan het gevolg zijn van het ouder worden, dat is natuurlijke slijtage. Maar trilharen beschadigen ook door te veel blootstelling aan harde geluiden. Vanaf 80 decibel kan geluid schadelijk zijn. De trilharen raken overbelast door de geluidsdruk en gaan kapot. Dat kan in een keer gebeuren als het geluid erg hard is, maar gebeurt ook als je te vaak of langdurig aan hard geluid wordt blootgesteld. 

Als de trilharen beschadigd zijn geven ze geen informatie meer door, waardoor je slechter hoort, of ze geven de verkeerde informatie door, zoals een piep of ruis. De bekende piep in je oren na het uitgaan is een eerste teken van gehoorschade en kan overgaan in een blijvende piep of ruis, dat heet tinnitus. Ook kan je overgevoelig worden voor bepaalde geluiden, dat heet hyperacusis. Andere vormen van gehoorschade zijn distortie, dan hoor je geluiden vervormd, en diplacusis, dan hoor je met beide oren geluiden verschillend.

Vanaf 80 decibel kan geluid schadelijk zijn. Geluiden van 120 decibel kunnen je gehoor direct beschadigen. Hoe schadelijk geluiden tussen 80 en 120 decibel zijn hangt af van hoe vaak en hoe lang je er naar luistert. Een voorbeeld: geluid van 80 decibel kan je 8 uur per dag (of 40 uur per week) ‘veilig’ horen. Elke 3 decibel erbij is een verdubbeling van het geluid, waardoor 83 decibel nog maar 4 uur per dag (of 20 uur per week) veilig is. En 86 decibel nog maar 2 uur per dag (of 10 uur per week). Geluid van 103 decibel kan je gehoor in minder dan 5 minuten beschadigen.

Mensen met tinnitus horen geluid dat er eigenlijk niet is. Het gaat om aanhoudend geruis, gerinkel, gepiep of gebonk. Oorsuizingen zijn vaak van voorbijgaande aard en kunnen bijvoorbeeld ook het gevolg zijn van een te hoge druk zoals in een vliegtuig. Ze kunnen zelfs veroorzaakt worden door een teveel aan alcohol. Maar de voornaamste oorzaak van tinnitus is lawaai-overlast. 

Vaak voorkomend is de tijdelijke geluidsdip: alles klinkt wat holler en doffer na een avondje stappen, na een optreden of na het gebruik van een klopboormachine. Als je na elk feestje naar huis gaat met oorsuizingen, ook al zijn ze tijdelijk, is dit een teken dat je je oren niet (genoeg) beschermd hebt. 

• Draag altijd oordoppen als je naar een feestje, fuif of festival trekt. Met de juiste oordoppen in je oren kan je blijven genieten van de muziek en heb je de dag nadien geen last van oorsuizen.

• Ook al heb je oordoppen in, blijf niet de hele avond in een luide omgeving hangen. Neem af en toe een pauze en laat je oren tot rust komen. Een ‘oorpauze’ zal de kans op gehoorschade en oorsuizen aanzienlijk doen verminderen.

• Sta niet te dicht bij de geluidsboxen. 

• Loop de dag na een feestje niet met oortjes of hoofdtelefoon in je oren. Laat je oren die dag tot rust komen en vermijd luide muziek. 

• Graad 1 : De tinnitus is enkel hoorbaar in een stille omgeving: weinig hinderlijk.

• Graad 2 : De tinnitus is te horen in een minder lawaaierige omgeving maar verstoort je nachtrust niet. In slaap geraken is daarentegen wel moeilijk.

• Graad 3 : De tinnitus is constant hoorbaar, maakt slapen bijna onmogelijk en verstoort het leefpatroon heel grondig.

Mensen die lijden aan overgevoeligheid of hyperacusis ondervinden last van geluiden die normaalhorenden als alledaags en niet-storend beschouwen. Dit kunnen simpele geluiden zijn zoals een lopende kraan, een rijdende auto, het gerammel van de afwas...

Geluiden als een denderende vrachtwagen, een zaagmachine of een dichtknallende deur kunnen voor mensen met een overgevoelig gehoor extreem onaangenaam zijn en tot heel hevige oorpijn leiden.

Gehoorverlies door natuurlijke slijtage van de haarcellen heet ouderdomsslechthorendheid. Blootstelling aan teveel hard geluid resulteert in lawaaislechthorendheid.

Signalen van gehoorverlies:

• Je zet radio en TV steeds luider

• Je moet vaak vragen om iets te herhalen

• Mensen lijken steeds onduidelijker te praten

• Het kost moeite om iemand die stil praat, die zich achter je of die zich in een andere ruimte bevindt, te verstaan

• Je let op de mond van de spreker om een gesprek gemakkelijker te kunnen volgen

• Een gesprek in groep, in een vergadering of een lawaaierige omgeving verloopt te rumoerig om alles te kunnen verstaan

• Telefoneren wordt moeilijker

Bij deze afwijking neem je een en hetzelfde geluid in beide oren in andere toonhoogte waar. Dit is vaak een tijdelijke aandoening aangezien het beschadigde oor zich kan herstellen of de waarneming in de hersenen kunnen bijgestuurd worden zodat het geluid in beide oren weer hetzelfde klinkt. Dit komt regelmatig voor bij muziekliefhebbers.

Opgelet: hoewel de afwijking vaak van tijdelijke aard is, gaat ze vaak gepaard met andere afwijkingen die niet tijdelijk zijn.

Een variant is wanneer eenzelfde geluid in één oor wordt waargenomen als twee verschillende geluiden.

Mensen die lijden aan geluidsstoornis horen de geluiden altijd vervormd. De mate waarin de vervorming van geluiden optreedt, kan variëren. Wie een geluidsstoornis heeft, neemt de tonen van muziek of ook van gesprekken abnormaal luid of onzuiver waar. Hierdoor wordt het volgen van gesprekken moeilijker. Mensen die een geluidsstoornis hebben, klagen vooral over dit laatste nadeel. Het sociaal leven wordt veel moeilijker. Bovendien is het ook zo dat hoe minder je hoort, hoe meer alles vervormd klinkt.

Raadpleeg bij plotselinge hyperacusis zo snel mogelijk (binnen 48 uur) naar de kno-arts. Alleen als je er snel bij bent, kan er medisch gezien soms nog iets gedaan worden.

Laat je alleszins medisch en audiologisch onderzoeken. 

De arts let op welke factoren er een rol spelen rond de klachten van hyperacusis. Mogelijk zal ook aanvullend onderzoek uitgevoerd worden om mogelijke oorzaken op te sporen.