Waarom slaap je slechter als je ouder wordt?

dossier Het is een wijdverspreid misverstand dat je minder slaapt of minder slaap nodig hebt als je ouder wordt. Je slaappatroon verandert wel en ook de kans op slaapproblemen wordt iets groter. Hoe komt dat?

Lees ook: Waarom word je grijs en kaal als je ouder wordt?

Hoeveel slaap heb je nodig?

Volwassenen moeten gemiddeld 7 tot 8 uur slapen. Sommigen iets meer, anderen iets minder. Hoeveel slaap je nodig hebt, hangt ook af van je activiteiten overdag: ben je overdag heel actief, dan heb je waarschijnlijk iets meer slaap nodig dan iemand die weinig actief is. Met de leeftijd neemt deze behoefte niet af: ouderen hebben dus niet minder slaap nodig. Oudere mensen hebben echter wel de neiging om vroeger te gaan slapen en vroeger op te staan dan toen ze jonger waren.

Lees ook: Is een middagdutje of ‘powernap’ echt gezond?

Je slaappatroon verandert als je ouder wordt

Het slaap-waakritme (circadiaans ritme) verandert naarmate je ouder wordt: het verschuift wat naar voor zodat je ’s avonds eerder in slaap valt en ‘s ochtends vroeger ontwaakt. Ook wordt je biologische klok minder flexibel, waardoor je minder gemakkelijk kunt 'schuiven' met je slaap en meer last hebt als je eens langer opblijft of 's morgens eens vroeger moet opstaan. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat je bij het ouder worden minder van het slaaphormoon melatonine aanmaakt. Ook een gebrek aan daglicht kan daarbij een rol spelen. 

Enkele andere gevolgen van het veranderende slaappatroon zijn bijvoorbeeld:

• Doordat je slaap-waakritme verandert, kan je rond de middag een dipje krijgen en je wat lomer en slaperig voelen.
• Het duurt meestal iets langer (soms 20-30 minuten) voor  in slaap valt.
• Je slaapt over het algemeen lichter, waardoor je ook gevoeliger bent voor omgevingsgeluiden en andere verstoringen. 
• De periodes van lange diepe slaap (of SMS) en van R(apid) E(ye) M(ovement) slaap (REM- of droomslaap) duren minder lang.
• Er zijn meer ontwaakmomenten tijdens de nacht en het duurt ook langer voor je weer in slaap valt. Iemand van middelbare leeftijd wordt gemiddeld twee tot drie keer per nacht wakker, bij ouderen kan dat oplopen tot tien keer.

Al deze elementen samen maken dat je de indruk kan hebben dat je slechter slaapt en 's morgens niet uitgeslapen bent. En dat je overdag een dutje nodig hebt. Dat is volstrekt normaal en wijst er helemaal niet op dat je aan slapeloosheid lijdt. Je hoeft zich daarover dus geen zorgen te maken. 

Lees ook: Waarom word je ’s nachts altijd wakker op hetzelfde uur?

Lees ook: Nycturie of nocturie: moet je 's nachts vaak opstaan om te plassen?

Meer slaapproblemen als je ouder wordt

Met het ouder worden groeit wel de kans op slaapproblemen. Men spreekt van een slaapprobleem als je gedurende meerdere weken regelmatig slecht slaapt en daardoor overdag niet goed uitgerust bent. In dat geval raadpleeg je het best je huisarts. Deze klachten zijn heel dikwijls het gevolg van een lichamelijk of psychisch probleem en/of van de geneesmiddelen die je daarvoor moet nemen. Enkele voorbeelden van slaapproblemen zijn:

• Medische problemen zoals slaapapneu (waarbij je ademhaling herhaaldelijk kortstondig stilvalt), pijnklachten, menopauze, frequent moeten plassen (bv. door een prostaatprobleem), maagklachten (bv. reflux of zuurbrand), rusteloze benensyndroom, benauwdheid (door een hart- of longprobleem), een hersenaandoening (dementie, ziekte van Parkinson...)
• Psychische problemen zoals een depressie, stress (bijvoorbeeld i.v.m. medische problemen, overlijden van je partner).
• Gebruik van geneesmiddelen die je slaap kunnen verstoren (bv. antidepressiva, slaapmiddelen, plasmiddelen, stimulerende middelen...).
• Een bedpartner die snurkt.
• Overmatig alcoholgebruik.
• Te weinig activiteiten overdag.
• Te weinig blootstelling aan daglicht of een minder gestructureerd verloop van de dag (waardoor je biologische klok verstoord raakt).
• Een verblijf in een ziekenhuis of een rusthuis.

Heb je de indruk dat je slecht slaapt en ben je 's morgens niet uitgerust? Misschien heb je een slaapprobleem. Praat er dan eens over met je huisarts.

Lees ook: 30 tips om beter te slapen als je ouder wordt

Bronnen:
https://www.witgelekruis.be
https://www.thuisarts.nl
https://www.sleepfoundation.org
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.nia.nih.gov