Veroorzaken slaapproblemen ADHD?

Ongeveer driekwart van de kinderen en volwassenen met ADHD heeft ook slaapproblemen. Volgens een nieuwe studie aan de VU Amsterdam, die werd voorgesteld op het jaarcongres van het European College of Neuropsychopharmacology, zou eenzelfde mechanisme aan de basis liggen van ADHD en een verstoord nacht- en dagritme, en zouden ze als het ware twee kanten van eenzelfde medaille zijn.

Volgens Sandra Kooij, associate professor psychiatrie van VU Amsterdam, zijn ADHD en een verstoord dag- en nachtritme zijn erfelijk, en gaan ze gepaard met verstoringen van respectievelijk dopamine (het 'daghormoon') en melatonine (het 'nachthormoon') in de hersenen. Omdat het dag-nachtritme verstoord is, zijn ook een aantal andere fysiologische processen zoals temperatuur, eetlust enzovoorts verstoord.

Bij 75 procent van de ADHD-patiënten begint de fysiologische slaapfase te laat, en de stijging van de melatoninespiegel is anderhalf uur later dan normaal, net als het bewegingspatroon. Verder komen bij veel ADHD patiënten diverse slaap-gerelateerde stoornissen voor, zoals rusteloze benen en slaapapneu. Ook de nachtelijke veranderingen in lichaamstemperatuur komen later op gang. Bovendien zijn rond 70 procent van de ADHD-patiënten overgevoelig voor licht, waardoor ze vaak een zonnebril dragen, wat eveneens kan bijdragen aan een shift van het circadiane ritme. Tenslotte blijken veel ADHD-patiënten voordeel te hebben bij het slikken van melatonine in de avond en helder licht in de morgen om hun slaap-waakritme terug te normaliseren. 

Te kort slapen versterkt de concentratieproblemen van ADHD, en ADHD versterkt de slaapproblemen. Dat is niet zo vreemd, maar dat ze samen de twee kanten zouden kunnen zijn van dezelfde medaille van het biologische ritme, dat is nieuw.

Kooij wil nu het verband verder onderzoeken door de late slaapfase te vervroegen met melatonine ‘s avonds, placebo, of melatonine ’s avonds en lichttherapie in de ochtend. Het effect op de ADHD zelf, de slaap, de eetlust en verschillende biomarkers worden gemeten, zoals vitamine D gehalte, bloedglucose, cortisolgehalte, bloeddruk enzovoorts. 

Als een betere slaap ook de ADHD verbetert, wordt het verband bevestigd. Alleen blijft de vraag of ADHD de slaapproblemen veroorzaakt dan wel of de slaapproblemen ADHD veroorzaken.