Kan baarmoederhalskanker in een vroeg stadium opgespoord worden ?

nieuws Baarmoederhalskanker wordt voorafgegaan door precancereuze letsels in de baarmoederhals en ontwikkelt zich heel traag. Die letsels en ook beginnende baarmoederhalskanker kunnen opgespoord worden met een uitstrijkje (PAP-test), nog voor u er zelf iets van merkt. Door deze voorstadia (indien nodig) te behandelen kan baarmoederhalskanker alsnog worden voorkomen. Door baarmoederhalskanker in een vroeg stadium te behandelen, is de kans op een succesvolle behandeling groter. Indien elke vrouw tussen de 25 en de 69 jaar om de 3 jaar een uitstrijkje zou laten nemen, dan zouden in ons land 9 baarmoederhalskankers op 10 vermeden worden. Nu laten iets meer dan de helft van de vrouwen zich testen.

Een uitstrijkje is een eenvoudige en pijnloze test, uitgevoerd door een huisarts of een gynaecoloog. Bij een uitstrijkje worden cellen van de baarmoederhals met een borsteltje afgenomen. Deze cellen werden in het labo onder de microscoop nagekeken door de patholoog.
Vaccinatie beschermt niet tegen alle types HPV die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Daarom blijft vroegtijdige opsporing met een uitstrijkje noodzakelijk ook als u gevaccineerd bent.

Zijn er klachten die kunnen wijzen op baarmoederhalskanker?
Veranderingen aan de cellen van de baarmoederhals geven zelden klachten zoals pijn of iets anders. Het eerste verschijnsel van baarmoederhalskanker is meestal een ongewone, bloederige afscheiding. Soms zijn het alleen maar wat bruine veegjes in het ondergoed.

Een ongewone bloeding kan zijn:
• een contactbloeding: er kan een bloeding optreden tijdens of vlak na geslachtsgemeenschap. Bij vrouwen die de pil gebruiken komen ook contactbloedingen voor, zonder dat er afwijkingen aan de baarmoedermond zijn.
• een bloeding of wat bloederige afscheiding tussen 2 menstruaties in.
• een bloeding na de overgang. Als een vrouw ongeveer 1 jaar niet meer ongesteld is geweest, is zo'n bloeding geen gewone ongesteldheid.

Ga zeker naar uw huisarts of gynaecoloog als u last zou krijgen van:
• hinderlijke afscheiding uit de vagina,
• bloedverlies tijdens of vlak na de geslachtsgemeenschap,
• bloedverlies buiten de menstruatie,
• bloedverlies als u een jaar of langer niet meer ongesteld bent geweest. Vrouwen denken dan soms wel eens dat ze opnieuw ongesteld worden. Maar als een vrouw al geruime tijd niet meer ongesteld is geworden, dan is zo’n bloeding geen gewone menstruatie.

Het uitstrijkje: voor- en nadelen
Het uitstrijkje heeft, zoals elk medisch onderzoek, voor- en nadelen. Experts gaan ervan uit dat bij een uitstrijkje voor vrouwen van 25 tot en met 64 jaar de voordelen opwegen tegenover de nadelen.

Voordelen
• Het uitstrijkje is een eenvoudig en pijnloos onderzoek.
• Het bevolkingsonderzoek spoort vooral voorstadia van kanker op. Een eenvoudige behandeling van een voorstadium voorkomt dat baarmoederhalskanker ontstaat.
• Door vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker kan 90% van de overlijdens door baarmoederhalskanker voorkomen worden. Dat komt in Vlaanderen neer op ruim 100 overlijdens aan baarmoederhalskanker per jaar die kunnen vermeden worden.

Nadelen
• Sommige vrouwen vinden het onderzoek vervelend, maar meestal doet het geen pijn.
• Zoals bij elk screeningsonderzoek geeft het resultaat nooit 100% zekerheid dat u geen baarmoederhalskanker heeft.
• Het maken van het uitstrijkje en het wachten op het resultaat kan spannend zijn en u angstig en ongerust maken.
• Wordt een afwijking gevonden in het uitstrijkje, dan is het nog altijd niet zeker of u baarmoederhalskanker of een voorstadium hebt. U zult bijkomend onderzoek moeten ondergaan, dat u angstig en ongerust kan maken.
• Soms zou een voorstadium zonder behandeling vanzelf over zijn gegaan. Omdat ze dit niet altijd kunnen voorspellen, wordt het voorstadium voor alle zekerheid toch behandeld. In dat geval was de behandeling dus eigenlijk niet nodig en bent u ongerust geweest voor niets.

Wanneer moet u een uitstrijkje laten nemen?
In Vlaanderen wordt een uitstrijkje aangeraden om de drie jaar voor alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar.
Een jaarlijks uitstrijkje is niet nodig, omdat baarmoederhalskanker slechts zeer traag ontstaat en er al vroeg afwijkingen zichtbaar zijn.
Als u nog niet deelnam aan het bevolkingsonderzoek of als het langer dan drie jaar geleden is dat u een uitstrijkje liet nemen, ontvangt u een aanbevelingsbrief voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker van het Centrum voor Kankeropsporing. U maakt zelf een afspraak met uw huisarts of gynaecoloog op een dag dat u niet ongesteld bent. Als u reeds een uitstrijkje liet nemen, ontvangt u 3 tot 4 jaar hierna een uitnodiging als u ondertussen nog niet opnieuw deelnam.

Het onderzoek is gratis. Enkel voor de consultatie bij de huisarts of gynaecoloog moet u nog remgeld betalen.
Sommige artsen laten een bijkomende HPV-bepaling doen op het uitstrijkje. Dit maakt echter geen deel uit van het bevolkingsonderzoek en is dus niet gratis. Het labo zal die kosten aanrekenen.
Als uw baarmoeder en baarmoederhals zijn verwijderd, is het niet meer nodig om een uitstrijkje te laten nemen. Indien uw baarmoeder verwijderd is (hysterectomie), vraag dan aan uw arts of ook de baarmoederhals mee verwijderd is. Indien niet, blijft een uitstrijkje aangewezen.

Een uitstrijkje als u jonger bent dan 25 jaar?
Onder de leeftijd van 25 jaar komt baarmoederhalskanker maar zelden voor. Een uitstrijkje laten nemen wordt daarom niet aangeraden.
Hebt u vaginale klachten zoals ongewoon bloedverlies, bruinverlies en pijn in de onderbuik, dan moet u die wel laten nakijken door een arts.

Een uitstrijkje als u ouder bent dan 65 jaar?
• Indien u vroeger regelmatig een uitstrijkje liet nemen en indien uw laatste twee uitstrijkjes als normaal werden beoordeeld, is een uitstrijkje niet meer nodig vanaf 65 jaar.
• Liet u tot nog toe niet regelmatig een uitstrijkje nemen, dan is het aangewezen om nog om de drie jaar een uitstrijkje te laten nemen, tot op het moment dat u twee normale uitstrijkjes hebt gehad. Het uitstrijkje blijft gratis om de drie jaar (geen leeftijdsgrenzen). Het remgeld van de consultatie dient u, net zoals bij het bevolkingsonderzoek, wel te betalen.

HPV-test beter dan PAP-test

Opsporing van baarmoederkanker gebeurt beter met een HPV-test dan met het klassieke uitstrijkje. Dat stellen het KCE (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg) het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) en het Kankerregister in een nieuw rapport. Screening met de HPV-test, die de aanwezigheid van het virus opspoort, beschermt beter tegen baarmoederhalskanker dan de klassieke uitstrijkjes (ook Pap-test genoemd), en dit aan een lagere kost. Bovendien zou de HPV-test de duur tussen 2 onderzoeken in alle veiligheid kunnen verlengen van 3 tot 5 jaar.
Het KCE beveelt dan ook aan om de Pap-test te vervangen door een HPV-test bij vrouwen boven 30 jaar.
Vandaag bieden veel artsen deze test al aan, maar ze wordt nog niet terugbetaald door de ziekteverzekering, behalve na een positieve PAP-test.