Gerelateerde artikels
Wat helpt tegen bijwerkingen kankerbehandeling
In dit artikel
Wat helpt tegen bijwerkingen kankerbehandeling
dossier
Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) onderzocht in een rapport over ondersteunende zorg voor kankerpatiënten wat werkt en niet werkt tegen bijwerkingen van een kankerbehandeling.
Mensen bij wie een kwaadaardig gezwel wordt gevonden voelen zich in het begin vaak niet ziek of hebben weinig of geen last. Maar wanneer bestraling of chemotherapie wordt gestart kunnen ze door de onaangename bijwerkingen ervan volledig van de kaart zijn.
Naast het bekende haarverlies kunnen ze ook te kampen hebben met aften in de mond, huidproblemen, misselijkheid, zenuwproblemen (tintelingen en een voos gevoel in handen en voeten), een verhoogd risico op infecties, enz. Het gaat vaak om ernstige, soms zelfs levensbedreigende complicaties, die de levenskwaliteit behoorlijk kunnen aantasten.
Het KCE bekeek de doeltreffendheid van een aantal preventieve maatregelen en behandelingen voor die bijwerkigen.
Heel wat courante praktijken om bijwerkingen van een kankerbehandeling te voorkomen of behandelen, blijken niet te werken. Zo is er geen bewijs dat voetbaden na chemotherapie en huidcrèmes na bestraling huidproblemen kunnen voorkomen of behandelen. Daarnaast worden sommige mondspoelingen met een actief geneesmiddel tegen mondschimmels en -aften, calcium -en magnesiuminfusen bij zenuwproblemen en het gebruik van medische cannabis tegen braken niet aanbevolen.
• Er werd voldoende sterk bewijs gevonden dat ernstige infecties met antibiotica worden voorkomen en behandeld, en dat dit best buiten of zo kort mogelijk in het ziekenhuis gebeurt.
• Loperamide, beter bekend onder de merknaam Immodium™, helpt bij diarree ten gevolge van chemo- of radiotherapie.
• Dat geldt ook voor de geneesmiddelen die oraal en via infuus worden toegediend om misselijkheid te voorkomen.
• Ijsblokjes in de mond worden sterk aanbevolen om aften te vermijden.
Wat werkt tegen welke bijwerking?
| Bijwerking | Aanbevolen | Niet aanbevolen | Geen advies |
|---|---|---|---|
| Preventie orale mucositis (ontsteking slijmvlies) | Sterk aanbevolen Koelen van de mond (ijsblokjes) Zwak aanbevolen - mondspoeling met sucralfaat, allopurinol, benzydamine of zink - honing | - Mondspoeling met chloorhexidine - intensieve mondverzorgings_ protocollen - palifermin - behandeling met low level laser |
fluoride |
| Behandeling orale mucositis | Zwak aanbevolen - Mondspoeling met allopurinol -behandeling met low level laser | - Mondspoelingen met sucralfaat, chloorhexidine, benzydamine, fenylbutyraat, triclosan en natriumbicarbonaat - Magische mondspoeling - Honing - Sucralfaatgel | |
| Preventie orale candidiasis | Zwak aanbevolen - fluconazol (eerste keuze) - ketoconazol, itraconazol, clottrimazol of miconazol | Amfotericine B, nystatine, chloorhexidine - Mondspoelingen in het algemeen | |
| Preventie orale candidiasis | Zwak aanbevolen ketoconazol of fluconazol | Amfotericine B, nystatine | |
| Huidproblemen (bij radiotherapie) | Zwak aanbevolen Zachtjes wassen van huid en haar | - Neutrale hydrofiele crème - lokale corticosteroïden - Honing gaasverband | - Voor preventie of behandeling van huiduitslag door bestraling: Aloë vera gel, Crème met hyaluronzuur of met trolamine (biafine) - ontstekings- remmende crèmes - voetbaden - Bij anti-EGFR-behandeling: hydraterende huidcrème, zonnecrème, lokale steroïden en doxycycline |
| Preventie neutropenie (tekort witte bloedcellen) en neutropene koorts | Sterk aanbevolen - Neutropenie en hoog risico op ernstige infecties: antibiotica - ongecompliceerde neutropene koorts: orale antibiotica - ambulante behandeling of vroegtuijdig ontslag uit ziekenhuis Zwak aanbevolen Acute leukemie: fluconazol, itraconazol of amfotericine B | - G-CSF of GM-CSF (behalve bij sommige chemotheraieschema’s) - ketoconazol of miconazol bij acute leukemie | |
| Behandeling neutropenie (tekort witte bloedcellen) en neutropene koorts | Sterk aanbevolen - ongecompliceerde neutropene koorts: orale antibiotica - ambulante behandeling of vroegtuijdig ontslag uit ziekenhuis Zwak aanbevolen - Neutromene koorts en hoog risico op infectie: G-CSF of GM-CSF - acute leukemie: amfotericine B | - Acute leukemie: voriconazol - isolatie patiënt in omgeving met HEPA-filtratie en laminaire luchtstroming | |
| Behandeling radioproctitis (irritatie van darmslijmvlies) | Zwak aanbevolen - hyperbare zuurstoftherapie - endoscopische coagulatie (bij herhaald rectaal bloeden) - chirurgie | - orale sulfasalazine - rectale corticosteroïden | probiotica |
| Preventie onvruchtbaarheid | Sterk aanbevolen Invriezen voor brhandeling van sperma of embryo’s Zwak aanbevolen - GnRH-analogen (bij vrouwen) | - GnRH-antagonisten of –agonisten (bij mannen) - invriezen eitjes (ovariële cryopreservatie) – behalve in kader van studie | orale contraceptiva |
| Preventie misselijkheid en braken | - Bij hoge kans op braken: Neurokinin 1 (NK1) receptorantagonist + 5-hydroxytriptamine(5-HT3) receptorantagonist + dexametason - Bij matige kans op braken: 5-HT3 receptorantagonist + dexametason - Bij lichte kans op braken: dexametason - bij braken door bestraling: 5-HT3 antagonist + dexametason | - Lorazepam of difenhydramine als monotherapie - Cannabis-producten | |
| Diarree | Sterk aanbevolen Loperamide Zwak aanbevolen Octreotide | Preventieve octreotide Probiotica Voedingssupplementen | Somastatine-analogen |
U kunt het volledige rapport (.pdf) hier downloaden
