Lage bloeddruk of hypotensie: vervelend maar niet gevaarlijk

dossier Een lage bloeddruk komt veel minder voor dan hoge bloeddruk. Vrouwen en slanke mensen hebben vaak een lagere bloeddruk.
Een lage bloeddruk is niet ongezond of gevaarlijk, maar kan wel vervelende gevolgen hebben, zoals vermoeidheid, duizeligheid, flauwvallen...

Wanneer heb je een lage bloeddruk?

De bloeddruk wordt uitgedrukt in twee getallen: de systolische of bovendruk (als het hart zich samentrekt) en de diastolische onderdruk (als het hart zich ontspant).
Normaal ligt de bovendruk van een gezonde volwassene tussen 100 en 140 en de onderdruk tussen 70 en 95 mmHg. Bij kinderen is de bloeddruk lager. Hoe hoog de bloeddruk bij kinderen is, hangt af van de leeftijd.
• Mannen hebben een lage bloeddruk bij waarden onder de 110/70 mmHg.
• Vrouwen hebben een lage bloeddruk bij waarden onder de 100/60 mmHg.
De bloeddruk kan in de loop van de dag licht evolueren en is ook afhankelijk van je activiteiten (bijvoorbeeld bij inspanning).

Om een lage bloeddruk te kunnen vaststellen zijn daarom meerdere bloeddrukmetingen op verschillende tijdstippen en in in verschillende houdingen (liggend, zittend, staand) en/of een 24-uurs bloeddrukmeting nodig.

Welke klachten kunnen wijzen op een lage bloeddruk?

Veel mensen met een lage bloeddruk hebben geen klachten. Het wordt dan bij toeval ontdekt als je arts je bloeddruk meet. Je hoeft zich daarover geen zorgen te maken, want een lage bloeddruk is niet gevaarlijk.

Klachten die kunnen optreden bij een lage bloeddruk zijn:
• duizeligheid, licht gevoel in het hoofd,
• flauwvallen (bijvoorbeeld als je 's morgens uit bed komt)
• misselijkheid, zweten
• vermoeidheid, concentratieproblemen
• hartkloppingen
• oorsuizingen
• wazig zien, zwart voor de ogen of sterretjes zien
• Lusteloosheid of neerslachtigheid.

Wat is de oorzaak van een lage bloeddruk?

Vaak wordt er geen duidelijke oorzaak van een lage bloeddruk gevonden. Sommige mensen hebben van nature een lage bloeddruk. Zo komt het meer voor bij magere mensen en (jonge) vrouwen.
Bij bepaalde situaties en aandoeningen komt een lage bloeddruk vaker voor:
• Bloedverlies: bijvoorbeeld door hevige menstruaties, bloeding in maag-darmkanaal, een ongeval...
• Vochtverlies: bijvoorbeeld door hoge koorts, braken, diarree, sporten, extreme hitte (bv. sauna) of grote brandwonden.
• Infecties: bijvoorbeeld maag-darminfecties met braken en diarree.
• Zwangerschap: lage bloeddruk is een normaal verschijnsel, meestal vanaf het tweede trimester. Vanaf het derde trimester stijgt de bloeddruk meestal weer tot het normale niveau.
• Medicijngebruik: bijvoorbeeld plaspillen, sommige geneesmiddelen tegen hart- en vaatziekten, bloeddrukverlagende geneesmiddelen, sommige antidepressiva en slaapmiddelen...
• Chronische of acute hartproblemen, zoals hartritmestoornissen, hartfalen, een hartinfarct.
• Aandoeningen aan het zenuwstelsel, zoals de ziekte van Parkinson.
• Aandoeningen van de hypofyse en van de bijnierschors.
• Diabetes (suikerziekte).
• Overmatig alcoholgebruik.
• Orthostatische hypotensie: duizeligheid en/of flauwvallen als je snel opstaat uit een zittende of liggende houding, waardoor de bloeddruk plots sterk zakt (= 20 mmHg van de systolische bloeddruk of = 10 mmHg van de diastolistische druk). Hierdoor krijgen de hersenen gedurende korte tijd te weinig bloed krijgen. Deze problemen kunnen eveneens bij vooroverbuigen optreden. Dit komt vooral bij oudere mensen voor, maar kan ook bij jongere mensen optreden.
• Postprandiale hypotensie: tijdelijke bloeddrukdaling (van meer dan 20 mm Hg) in de eerste twee uren na de maaltijd (vooral bij ouderen), omdat het bloed zich ter hoogte van de spijsverteringsorganen concentreert waardoor er tijdelijk te weinig bloed in de hersenen aanwezig is.

Is een lage bloeddruk gevaarlijk?

Meestal is een lage bloeddruk gezond voor het voorkomen van hart- en vaatziekten, op voorwaarde natuurlijk dat het geen symptoom is van een onderliggend ernstig probleem.
Een acute lage bloeddruk als gevolg van bijvoorbeeld groot bloedverlies (bijvoorbeeld na een ongeval), een algemene infectie of een zware shock (bijvoorbeeld een anafylactische reactie bij iemand die allergisch is voor insecten, voor bepaalde geneesmiddelen of bepaalde voedingsmiddelen) is natuurlijk wel ernstig en moet zo snel mogelijk behandeld worden.

Wat kan je zelf doen?

• Drink voldoende (1,5 à 2 liter per dag). Dit zorgt voor een voldoende volume van de bloeddoorstroming.
• In geval van uitdroging (bijvoorbeeld als je veel moet braken, bij diarree...) is het belangrijk om voldoende te drinken en zout te gebruiken, bijvoorbeeld in de vorm van ORS. Dit is een vloeistof waarin zout en suikers zit.
• Wees matig met alcohol.
• Eet voldoende zout (tenzij je een zoutarm dieet moet volgen): wat extra zout bij het eten, bouillon, zoute nootjes, zoutrijk mineraal water...
• Probeer zoveel mogelijk te bewegen: minstens een half uur per dag. Als je aan sport doet is een duursport zoals wandelen en zwemmen beter dan een sport met een piekbelasting (zoals sprinten). Beoefen liever geen risico-sporten als je soms flauwvalt, zoals alpinisme.
• Stop niet plots met een inspanning, maar bol langzaam uit of ga even zitten als je je duizelig voelt na een inspanning.
• Vermijd langdurig stilstaan, en beweeg je voeten zo veel mogelijk (bijvoorbeeld op de toppen van de voet gaan staan), of kruis de benen. Neem eventueel een stoeltje mee als je langdurig moet recht staan (bijvoorbeeld op een receptie of een museumbezoek).
• Vermijd overmatige hitte (zonnebaden, sauna, warme baden...): daardoor zetten de bloedvaten uit, wat een bloeddrukdaling kan veroorzaken. Sta rustig op na een sauna of warm bad, en neem eventueel een koude douche na een bad, of laat koud water over de benen lopen.
Vermijd zeker zware inspanningen in warme omstandigheden.

Lage bloeddruk na de maaltijd (postprandiale hypotensie)
• Gebruik meerdere kleinere maaltijden (bijvoorbeeld zes kleine maaltijden in plaats van drie grote) zodat de bloeddruk niet overmatig daalt.
• Voedingsvezels, zoals volkoren brood en groenten, vertragen het legen van de maag.
• Eet niet te veel vet en geen grote hoeveelheden koolhydraten (suikers).
• Gebruik voldoende zout als je geen zoutbeperkt dieet moet volgen.
• Drink bij of na elke maaltijd voldoende (ongeveer 2 glazen water).
• Drink bij of na elke maaltijd een kop (liefst sterke) koffie.
• Neem rust na de maaltijd, minstens anderhalf uur.

Lage bloeddruk bij het rechtstaan (Orthostatische hypotensie)
• Sta rustig op vanuit liggende of zittende houding. Ga bijvoorbeeld even op de rand van het bed zitten. Adem een aantal keren diep in en uit. Plaats vervolgens je beide voeten naast elkaar. Zet ze plat op de grond. Steun met je handen op je knieën en sta langzaam recht.
• Word je toch duizelig bij het opstaan, ga dan even zitten of hurk neer. Probeer niet te blijven staan. Kom bij het wegtrekken van de klachten rustig overeind.
• Kantel je bed. Zet het hoofdeinde van het bed 20-30 cm hoger.
• Ga overdag niet op bed liggen, maar blijf zitten of staan. Opstaan na een tijd gelegen te hebben geeft extra klachten.
• Wanneer je je duizelig voelt, probeer eerst de benen en buikspieren aan te spannen of de benen te kruisen. Zo zakt het bloed minder snel naar beneden.
• Voor mannen: zittend plassen, vooral 's nachts
• Sommige mensen hebben baat bij het gebruik van strakke elastische kousen tot taillehoogte of een buikband, waardoor er minder bloed naar buik en benen kan zakken.

Lees ook: Duizeligheid bij het rechtstaan door een lage bloeddruik

Wanneer een arts raadplegen?

Een chronische lage bloeddruk is meestal geen reden om een arts te raadplegen, tenzij je er veel last van hebt, zoals duizeligheid en neiging tot flauwvallen.
Bij een grote acute bloeddrukval na hevig bloedverlies of een anafylactische shock, heb je natuurlijk wel dringende medische hulp nodig.

Hoe kan een lage bloeddruk behandeld worden?
Meestal is een behandeling niet nodig, tenzij de klachten als storend worden ervaren.
Een eventuele behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
• Als geneesmiddelen de oorzaak zijn (bijvoorbeeld bloeddrukverlagende middelen), dan kan de dosis aangepast worden. Doe dit nooit op eigen houtje, maar altijd na overleg met je arts.
• Bij ernstige problemen kan je arts een geneesmiddel voorschrijven dat de bloeddruk iets verhoogt en/of de klachten (zoals duizeligheid en flauwvallen) kan verminderen, zoals fludrocortisone.

Bronnen:
http://www.devoorzorg.be
www.thuisarts.nl