Verhoogt het gebruik van slaapmiddelen je kans op dementie?

Naarmate we ouder worden, ervaren velen meer moeilijkheden met slaap: het is lastiger om in slaap te vallen, we worden sneller wakker en ook de kwaliteit van onze nachtrust kan afnemen. Dat vertaalt zich in het gebruik van slaapmiddelen. Steeds meer 65-plussers grijpen naar een slaappil met de hoop op een deugddoende nachtrust. Maar onderzoek toont aan dat dit schadelijke gevolgen heeft, zoals geheugenproblemen, valpartijen en zelfs dementie.

De meeste slaapmiddelen behoren tot de benzodiazepinen. Deze stoffen creëren een kalmerend effect. Dat komt doordat ze signalen beïnvloeden die naar het brein worden gestuurd. Maar wetenschappers vrezen dat ze ook onze neurotransmitters kunnen aantasten, waardoor we bepaalde schadelijke neveneffecten kunnen ondervinden. Deze middelen mag je eigenlijk maar kort gebruiken, liefst niet langer dan een paar weken. Toch slikken velen ze jarenlang. 

Engels en Amerikaans onderzoek toonde eerder al aan dat slaapmiddelen een negatief effect hebben op de cognitie en zelfs kunnen leiden tot een vroege dood. Aanvullend onderzoek bracht ook een link met dementie aan het licht.

Wetenschappers aan de Universiteit van Harvard en Bordeaux voerden een studie uit bij 1.063 mannen en vrouwen ouder dan 65. Aan het begin van de studie waren de proefpersonen niet dement en namen ze geen slaapmiddelen. Gedurende 20 jaar keken de onderzoekers wie er benzodiazepinen gebruikte en wie er dementie ontwikkelde. Ze concludeerden dat het risico op dementie met 50 procent verhoogt bij 65-plussers die slaapmiddelen nemen.

Een andere studie door Frans-Canadese onderzoekers ging het gebruik van benzodiazepinen na bij 1.796 66-plussers - sommigen met en anderen zonder Alzheimerdementie - op basis van geregistreerde voorschriften bij de ziekteverzekering. De onderzoeksresultaten luidden dat personen die langer dan 6 maanden benzodiazepinen gebruiken, 74 procent meer kans lopen op het ontwikkelen van Alzheimerdementie.

Nieuw onderzoek van de Universiteit van Californië in San Francisco bevestigt dat veelvuldig gebruik van slaapmedicatie het risico op dementie verhoogt, vooral bij blanke mensen. Bij zwarte personen ziet men deze link niet. 

De onderzoekers volgden de deelnemers gemiddeld 9 jaar. 20 procent ontwikkelde dementie. Het type medicatie en de hoeveelheid die iemand gebruikt, speelt een rol bij de grootte van het risico op dementie. Een mogelijke verklaring voor het verschil in etniciteit in dit onderzoek is dat zwarte personen moeilijker een voorschrift krijgen voor benzodiazepinen. 

De onderzoekers durven echter niet met zekerheid te zeggen dat er een oorzakelijk verband is. Het is misschien niet de slaapmedicatie zelf die het risico op dementie verhoogt. Wie vaak slaapmiddelen neemt, heeft mogelijks last van iets anders, bijvoorbeeld depressie. En die aandoening houdt ook een hoger risico op dementie in. Om oorzaak en gevolg duidelijker in kaart te brengen, is er verder onderzoek nodig. Maar het is zeker geen slecht idee om je eigen medicatiegebruik en slaapgewoonten te bespreken met je arts.