Hoe omgaan met een depressie: verschillende behandelingen

In dit artikel

De diagnose depressie
1. Basiszorg bij alle depressies
2. Behandeling bij een eerste, lichte depressie, korter dan 3 maanden
3. Behandeling bij terugkerende lichte depressie, of lichte depressie langer dan 3 maanden
4. Behandelmogelijkheden bij een eerste ernstige depressie
5. Behandelmogelijkheden bij terugkerende ernstige depressie of bij chronische depressies

dossier Een depressie is een aandoening die valt onder de 'stemmingsstoornissen'. Als de sombere stemming aanhoudt en het dagelijks functioneren er onder gaat lijden, dan is het verstandig om je huisarts of een andere deskundige om raad te vragen. Depressies kunnen in veel gevallen goed behandeld worden.

De diagnose depressie

De diagnose depressie wordt gesteld op basis van de zogenaamde anamnese. Een anamnese komt tot stand doordat de huisarts of een andere hulpverlener je een aantal gerichte vragen stelt om een beeld te krijgen van wat er aan de hand is en van welke verschijnselen je last hebt. Daarbij kunnen onder meer volgende vragen aan bod komen:

Hoe komt de depressie tot uiting? Dus waar heb je last van?
Wat is het verloop van de depressie? Bestaat het al langer? Heb je al eens eerder een depressie gehad? Zijn de klachten seizoensgebonden (bijvoorbeeld alleen in de herfst en winter)? Trad de depressie op voor of na een bevalling van een kind?
Hoe ernstig is de depressie? Hoeveel verschijnselen heb je? In hoeverre wordt je dagelijks functioneren beperkt? Zie, hoor of ruik je dingen die andere mensen niet opmerken? Heb je gedachten aan zelfdoding (of pogingen daartoe)?

Naast de anamnese kan de huisarts eventueel ook lichamelijk onderzoek doen of een bloedtest afnemen. Dit is om te kijken of er in het lichaam niet iets anders aan de hand is waardoor de depressieve verschijnselen worden veroorzaakt.

Nadat de diagnose depressie is gesteld, wordt door de hulpverlener bepaald of er sprake is van een lichte of ernstige depressie. Een huisarts kan bij het stellen van de diagnose soms een deskundige inschakelen (bijvoorbeeld een therapeut of psychiater) en deze kan beoordelen of deze diagnose wel klopt.

Mocht je twijfelen aan de diagnose kan je desnoods ook om een second opinion (een tweede advies) van een andere deskundige zorgverlener vragen.

1. Basiszorg bij alle depressies

Bij iedereen waarbij een depressie wordt vastgesteld zal de zorgverlener in ieder geval aandacht hebben voor een aantal belangrijke aandachtspunten. Deze aandachtspunten kunnen gezien worden als een soort ‘basiszorg’ bij een depressie. Deze basiszorg staat los van een eventuele psychologische behandeling en/of behandeling met medicijnen.

Deze basiszorg bestaat uit:
Voorlichting
Gebleken is dat de kennis over je depressie je kan helpen om te gaan met de depressie.
Kennis kan je helpen de depressie in te passen in je leven en zelf een rol te nemen in het aanpakken van de depressie.
Het is dus belangrijk dat jouw zorgverlener je informatie en uitleg geeft over wat een depressie is, wat de eventuele oorzaken zijn, de verschijnselen, het verloop, de gevolgen en welke eventuele behandelmogelijkheden er zijn.
Zo kom je te weten welke mogelijkheden er zijn om met je depressie om te gaan, het kunnen accepteren van de depressie, welke wegen er zijn om ondersteuning te krijgen vanuit de behandeling en je omgeving, en hoe je kunt opkomen voor wat jij belangrijk vindt.

Ga zelf ook op zoek naar goede informatie. Het is heel normaal dat je in het begin niet echt op zoek bent naar informatie over depressie. Vaak bestaat die behoefte pas na een tijdje wanneer je de depressie herkent en voor jezelf hebt geaccepteerd dat je een depressie hebt.

Aanbrengen van een dag en nacht ritme
Vasthouden aan een goed dag- en nachtritme is belangrijk om een depressie te helpen verbeteren. Gerichte aandacht voor je slaappatroon is daarbij allereerst erg belangrijk, omdat een verstoord slaappatroon een negatieve invloed heeft op het functioneren overdag.

Je zorgverlener zal daarom samen met jou moeten gaan kijken hoe je dag en nacht ritme is en hoe dit eventueel verbeterd en opgebouwd kan worden. Wanneer je last hebt van een verstoord slaappatroon, bijvoorbeeld omdat je af en toe wakker schrikt of moeilijk in slaap komt, vraag dan slaapadviezen aan je zorgverlener.

Het gaat vaak om kleine veranderingen in patronen die soms lastig zijn om te doorbreken maar wel een groot effect kunnen hebben op hoe het met je gaat. Activiteiten en het (eventueel parttime) blijven werken behoren hier ook toe. Het doorbreken van een sociaal isolement door contacten met anderen bijvoorbeeld door het ondernemen van lichte activiteiten of werken kan opluchten en ontspannen.
Het kan hierbij ook om lotgenotencontact gaan. Voorop staat dat de aanpak en de inspanningen door jou niet als stressvol ervaren worden.

Leefstijl- en voedingsadvies
Leefstijl- en voedingsadvies kunnen helpen bij het overwinnen van depressieve klachten. Je zal hier daarom samen met je zorgverlener aandacht voor moeten hebben.
Slecht eten, te veel eten en het drinken van alcohol kunnen je draagkracht verminderen en je herstel van de depressie verminderen. Ook het gebruik van drugs heeft een negatieve invloed op een depressie en het herstel hiervan.

Meer gaan bewegen ondanks vermoeidheid geeft vaak energie. Door mensen die zijn hersteld van een depressie wordt bewegen specifiek genoemd als iets dat ze heeft geholpen zich beter te gaan voelen. Hierbij moet je niet direct denken aan sporten, maar gewoon bewegen, desnoods een trap op en aflopen of even in je tuin of op je balkon lopen.
Buitenlucht en zonlicht, zelfs als de zon niet schijnt kunnen bijdragen tot herstel van depressie en depressieve verschijnselen. Als je aan het herstellen bent, kun je vervolgens proberen steeds een beetje meer lichamelijk actief te zijn.

Je zorgverlener kan je helpen bij het in kaart brengen van jouw eet- en drinkpatroon, jouw leefstijl en je bewegingspatroon. Hij of zij kan je gericht advies geven welke aanpassingen hierin jou zouden kunnen helpen.
Ook kan je zorgverlener je wegwijs maken in instanties die je kunnen helpen bij het ondersteunen bij bijvoorbeeld meer bewegen.

Begeleiding door jouw zorgverlener
Door jou te begeleiden en ondersteuning te geven waar dat voor jou nodig is kan jouw zorgverlener je helpen bij de veranderingen die jij wilt maken in het dag- en nachtritme, je voeding of in je bewegingspatroon. Het doel is daarbij ook dat je geholpen wordt bij het kunnen omgaan met je depressieve klachten. Je zorgverlener kan zo ook zien hoe het in de loop van de tijd met je gaat en kijken of aanpassingen nodig zijn, bijvoorbeeld om de behandeling aan te passen of om de basiszorg aan te vullen met een intensievere behandeling.
Vraag je zorgverlener je te helpen bij het ontdekken van noodzakelijke veranderingen en je te steunen bij het maken van deze veranderingen.
Ga zelf ook op zoek naar informatie, zoek steun bij lotgenoten of zoek steun van iemand die je vertrouwt en die je begrijpt.

2. Behandeling bij een eerste, lichte depressie, korter dan 3 maanden

De keuze voor de behandeling zal vooral afhangen van de aard en de ernst van je depressie en je eigen voorkeur, dus waar jij je het prettigst bij voelt. Met je zorgverlener bespreek je ook regelmatig (bijvoorbeeld na elke 3 maanden) hoe het gaat. Dring hier zo nodig op aan bij je zorgverlener, het is erg belangrijk dat dit gebeurt. Zo nodig kunnen de behandeling aangepast of uitgebreid worden.

Het gebruiken van medicijnen is geen behandelmogelijkheid bij een lichte depressie. Uit onderzoek is gebleken dat medicijnen namelijk niet werken bij lichte depressies.

Ondersteunende informatie om zelf aan de slag te gaan
Er bestaat schriftelijk, geluids- en/of beeld materiaal waarin een behandelingsvorm zo is beschreven dat de je deze min of meer zelfstandig, met minimale ondersteuning van de zorgverlener, zelf kan uitvoeren. Mensen die een depressie hebben doorstaan geven aan dat zij veel hebben gehad aan boeken, gerichte literatuur of voorlichtingsmateriaal via internet over depressies. Door te lezen en meer te leren over depressie, ga je beter begrijpen wat een depressie met je doet. Een boek kan concrete tips geven om je beter te voelen. Soms biedt een boek ook goede informatie over de behandeling of kan het dienen als zelfhulpboek.

Soms kan de ondersteunende informatie bestaan uit een cursus of een kortdurende individuele coaching in het omgaan en aanpakken van de depressie. Deze coach begeleidt jou dan, bijvoorbeeld telefonisch eens per week. Deze gesprekken zijn er op gericht dat je zelf het zelfhulpboek kunt doorwerken. In de cursus krijgen alle deelnemers instructies en materiaal mee om thuis mee te oefenen. Deze ondersteunende informatie om zelf aan de slag te gaan richt zich op het vertrouwen in je eigen kunnen en het vermogen om zelf een aandeel te hebben in de zorg. Dit blijkt in de praktijk goed te werken bij mensen met beginnende depressies.

E-health: programma’s en behandelingen via internet
Er bestaan programma’s en behandelingen via internet voor mensen die kampen met een lichte depressie. Dit wordt ook wel E-health genoemd. E-health kan klachten verminderen en kwaliteit van leven vergroten. Bij E-health mogelijkheden volg je in jouw eigen thuisomgeving een vorm van behandeling die je via de computer wordt aangeboden. Uiteraard is het van belang dat dit onder begeleiding en met ondersteuning van een of van jouw eigen zorgverlener gebeurt.
Een dergelijke behandeling is laagdrempelig en je kunt het thuis doen op momenten die jou schikken.

Bespreek met je je zorgverlener de mogelijkheden van betrouwbare E-health om te kijken of E-health een aanpak is die bij jou en jouw depressie past. Het is een wetenschappelijk onderbouwde online internetcursus waarmee je je depressieve gevoelens kan aanpakken.

Activerende begeleiding
Activerende begeleiding door jouw zorgverlener is er op gericht om een voor jou zinvolle dagbesteding te behouden of te krijgen. Dit is in lijn met het zorgen voor een gezond dag- en nachtritme. Denk daarbij aan het ondernemen van activiteiten maar ook het behouden of hervatten van je werk, opleiding of vrijwilligerswerk. Mensen die een depressie hebben doorgemaakt geven vaak aan dat het ondernemen van activiteiten en het zoveel mogelijk aannemen van een actieve houding hen heeft geholpen.

Begeleiding van je zorgverlener kan daarbij heel belangrijk zijn. Jouw zorgverlener kan namelijk samen met jou zoeken naar mogelijkheden voor die zinvolle dagbesteding.
Belangrijk daarbij is onder andere dat je zelf een idee krijgt van hoe zwaar je elke dag belast wordt en wat je eigen maximale belastbaarheid is zodat je daar uiteindelijk een goede balans in kunt vinden. In het geval van werk kan er een trajectbegeleiding gestart worden. Trajectbegeleiding bij werk richt zich op het kijken naar hoe je de dingen in je werk anders zou kunnen doen zodat het je beter af gaat en minder stress oplevert.

Lees ook: Hoe genees je een depressie: praten of pillen?

Bewegen of sporten
Mensen met een depressie zijn positief over bewegen en sportactiviteiten. We weten dat lopen, wandelen, krachttraining maar ook ontspanningsoefeningen zoals yoga, meditatie en mindfullness goed werken bij het verminderen van depressieve verschijnselen.
Het kan alleen moeilijk zijn om je hiertoe te zetten. Hulp daarbij van jouw zorgverlener kan dus heel waardevol en belangrijk zijn. Hij of zij kan met jou kijken wat zou kunnen helpen en waar je interesses liggen. Het is namelijk vooral belangrijk dat je iets doet wat bij je past: of dat nu bij een sportschool is, fietsen, wandelen, joggen, yoga, dansen, dat maakt niet uit. Elke beweging telt, zelfs naar de telefoon lopen.

Als het even kan ga dan buiten lopen. Buitenlucht en zonlicht, zelfs als de zon niet schijnt kunnen je helpen bij het herstellen van een depressie. Pas door het regelmatig te doen is het effect te merken.
De algemeen geldende gezonde beweeg norm is dagelijks minimaal 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging in minimaal 5 dagen per week. Dat zal alleen niet haalbaar zijn wanneer je een depressie hebt. Je zorgverlener kan je wegwijs maken in de mogelijkheden, samen met je kijken wat je prettig vindt en welke ondersteuning je daar in kunt krijgen.

Begeleiding op het gebied van thuiszorg, zelfverzorging, financiën
Hulp bij het omgaan met je alledaagse leefsituatie kan mensen met een depressie helpen richting te geven aan en keuzes te maken in hun persoonlijke leven, thuis en op het werk.
Het doel van deze hulp is om je te begeleiden in het weer willen en kunnen aangaan van je leefsituatie inclusief de problemen. De omgeving speelt vaak een belangrijke rol en wordt vaak ook betrokken bij deze behandeling. Het kan gaan om onder andere het ondersteunen bij het leven van alledag. Denk aan zelfverzorging, gezinszorg, het regelen van je financiën. Maar ook bijvoorbeeld om het aanleren van praktische vaardigheden.

3. Behandeling bij terugkerende lichte depressie, of lichte depressie langer dan 3 maanden

Naast de hoger genoemde maatregelen, kunnen bij een langer durende lichte depressie bijkomende maatregelen nodig zijn.
De keuze voor de behandeling zal vooral afhangen van de aard en de ernst van je depressie en je eigen voorkeur, dus waar jij je het prettigst bij voelt. Met je zorgverlener bespreek je regelmatig, in ieder geval iedere 6 weken, hoe het met je gaat. Dring hier zo nodig op aan bij je zorgverlener, het is erg belangrijk dat dit gebeurt. Zo nodig kunnen de behandeling aangepast of uitgebreid worden.

Het gebruiken van medicijnen is geen mogelijkheid bij een lichte depressie. Uit onderzoek is gebleken dat medicijnen namelijk niet werken bij lichte depressies.

Problem Solving Treatment (PST)
Problem Solving Treatment (PST, in het Nederlands: ‘probleem oplossende therapie’) is een psychotherapeutische behandeling met een korte duur. Psychotherapie is een ander woord voor gesprekstherapie. Gesprekken zijn bij terugkerende lichte depressies of langer durende lichte depressie belangrijk omdat hierdoor duidelijk wordt hoe je de klachten ervaart, hoe lang je klachten duren en eventueel waardoor je klachten worden veroorzaakt.

Bij PST ligt de focus op het hier en nu in plaats van op het verleden en wat in het verleden eventueel mis is gegaan. De gedachte achter PST is dat depressieve verschijnselen van iemand worden veroorzaakt door de alledaagse problemen van die persoon. Als de problemen in het hier en nu kunnen worden opgelost, zullen de verschijnselen verminderen.
Problemen kunnen worden opgelost door het gebruik van de PST-techniek. Voor PST zal je zorgverlener je moeten doorverwijzen naar een psychotherapeut. De psychotherapeut zal de methode van de behandeling met je bespreken.

Psychotherapie heeft aantoonbaar effect bij mensen met een depressie en draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van leven. PST is vooral ontwikkeld voor mensen met langer durende psychische klachten die samenhangen met onopgeloste problemen in het dagelijks leven. PST leert je (opnieuw) vaardigheden aan om problemen op te lossen. PST versterkt ook je eigen regie doordat je „zelf? aan de slag gaat met het plannen en uitvoeren van een gedragsverandering.

Kortdurende behandeling
Er bestaan verschillende vormen van kortdurende behandeling.
Kortdurende behandeling wordt vaak aangeboden aan mensen met lichte tot matig ernstige en niet complexe problematiek. Kortdurende behandeling is vooral geschikt voor mensen met een depressie die door stressfactoren uit evenwicht zijn geraakt en zelf niet in staat zijn om hun problemen op te lossen. Het doel van de behandeling is dat je met behulp van een therapeut leert hoe je zelf je eigen problemen kunt oplossen en hiermee om kunt gaan.
Je eigen mogelijkheden zijn daarbij een belangrijk uitgangspunt. Tijdens zo’n kortdurende behandeling worden dat wat je zelf kunt en je eigen zelfredzaamheid hersteld en verbeterd. Belangrijk daarbij is dat je weer in staat bent richting te geven aan je eigen leven.

Lees ook: Hoe kan je zelf gelukkiger worden?

4. Behandelmogelijkheden bij een eerste ernstige depressie

Bij een eerste ernstige depressie is er een keuze uit een aantal meer intensievere behandelingen.
De behandelingen zijn onder te verdelen in twee categorieën, namelijk psychotherapie en medicijnen.
Vaak zal eerst gekozen worden voor een psychotherapeutische behandeling en als deze niet voldoende werkt zal de behandeling aangevuld of vervangen worden door het gebruiken van medicijnen. Dit is ook afhankelijk van wat jouw eigen voorkeur heeft.
Wanneer er behandeld wordt met psychotherapie samen met medicijnen wordt dat ook wel een combinatiebehandeling genoemd.

De keuze voor welke behandeling maak je samen met je zorgverlener. Na steeds een periode van vier maanden, en zoveel eerder als nodig en wenselijk is, moet er door je zorgverlener gekeken worden hoe het met je gaat en of de behandeling aanslaat. Dring hier indien nodig op aan bij je zorgverlener.
Als er wordt gekozen voor behandelen met medicijnen is het belangrijk om eerder te evalueren, namelijk na vier tot zes weken.
Belangrijk is dat je alles in relatie tot de behandeling dat voor jou belangrijk is kunt bespreken met je zorgverlener.

Psychotherapie
Psychotherapie is een ander woord voor gesprekstherapie. Er bestaan meerdere vormen. Het verschil tussen deze vormen therapie ligt vooral in de vorm van gespreksbehandeling.
In de regel bestaat een behandeling uit ongeveer tien tot twintig individuele gesprekken, meestal één keer in de week en deze duren drie kwartier tot een uur. Soms is het genoeg om enkele malen een gesprek te voeren, in andere gevallen zal de behandeling enige maanden duren. Soms wordt er ook een groepsbehandeling aangeboden.
Als de psychologische behandeling geen effect heeft, wordt er in de meeste gevallen overgegaan op een behandeling met medicijnen (antidepressiva) of een combinatie van een psychologische behandeling en het slikken van medicijnen.

• Cognitieve gedragstherapie (CGT)
Cognitieve gedragstherapie (CGT) richt zich op het veranderen van je sombere gedachten. Je zult merken dat als je in staat bent je gedachten te veranderen, je beter met je depressie kunt omgaan.
Samen met je behandelaar ga je op zoek naar de gedachten die je somber maken (bijvoorbeeld: “ik ben niets waard en daarom kan ik maar beter niets doen”). Voor het slagen van de cognitieve gedragstherapie is het belangrijk dat je ook thuis werkt aan het veranderen van je sombere gedachten. Hiervoor kun je bijvoorbeeld dagboekjes bijhouden van situaties waarin je je somber voelt en met welke gedachten dat gepaard gaat. Je kunt ook huiswerkopdrachten meekrijgen. Een opdracht kan zijn dat je in de dagelijkse praktijk gaat testen of bepaalde opvattingen die je hebt ook daadwerkelijk kloppen (bijv. wanneer je bang bent dat iemand boos wordt als je een verzoek weigert, kan je in de praktijk gaan testen of dat inderdaad zo is).

De cognitieve gedragstherapie wordt in een periode van acht
tot twaalf weken toegepast. Als je na twaalf weken toch nog veel klachten blijft houden, dan kan worden overgestapt op een andere therapievorm.

• Interpersoonlijke therapie (ITP)
Interpersoonlijke Therapie (ITP) is een kortdurende therapie waarvan is aangetoond dat deze werkzaam is bij de behandeling van depressies.
Het ontstaan van een depressie is vrijwel nooit zomaar. Vaak is er wel een aanleiding te vinden, bijvoorbeeld het overlijden van een naaste, een echtscheiding of andere belangrijke verandering heeft geleid tot het ontstaan van de depressie. Interpersoonlijke Therapie gaat ervan uit dat het ontstaan van een depressie te maken heeft met deze veranderingen in de relatie met belangrijke anderen in uw leven. Door gericht te werken aan het verwerken van verlies en weer vinden van een nieuwe invulling in het leven zullen de klachten verminderen.

• Kortdurende psychodynamische psychotherapie
De psychodynamische psychotherapie probeert door gesprekken je meer inzicht te geven in de achtergrond van je psychische klachten. In de behandeling wordt vooral gekeken op welke manieren je de werkelijkheid ervaart en vorm geeft. Deze manieren – die in het verleden zijn ontstaan –, zorgen nu voor problemen en worden in verband gebracht met de depressieve klachten.

-> Geneesmiddelen

In onze hersenen zijn stoffen actief die ervoor zorgen dat de verschillende delen van onze hersenen goed met elkaar communiceren. Deze stoffen worden neurotransmitters of boodschapperstoffen genoemd. Ze zijn belangrijk bij het regelen van gevoelens zoals angst en somberheid. Serotonine en noradrenaline zijn twee voorbeelden van neurotransmitters.
Antidepressiva hebben invloed op de (her-)opname van neurotransmitters.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat antidepressiva voor veel mensen met een ernstige depressie goed werken en redelijk goed verdragen worden. Deze medicijnen worden door artsen voorgeschreven.

• Het wordt afgeraden om de eerste maanden van een lichte depressie meteen met een behandeling met antidepressiva te beginnen omdat er in die fase andere alternatieven zijn die kunnen helpen.

• Aangeraden wordt om in het begin minstens een keer in de twee weken een gesprek samen met de zorgverlener te hebben om te controleren of alles goed verloopt. Na verloop van tijd zijn zulke afspraken minder nodig maar het blijft verstandig om een keer in de zoveel weken een afspraak te hebben.

• Het is belangrijk om van je zorgverlener informatie te krijgen over zaken die het gebruik van het medicijn betreffen.
- Wanneer en hoe vaak moet je de medicijnen slikken?
- Hoe lang moet je de medicijnen slikken?
- Zijn er bijwerkingen?
- Wat kun je zelf doen om bijwerkingen misschien te voorkomen of te verminderen?
- Kan het medicijn in combinatie met alcohol ingenomen worden of samen met andere medicijnen?
- Is het verantwoord om de medicijnen te combineren met dagelijkse activiteiten zoals autorijden of het bedienen van bepaalde machines?
- Kan het medicijn worden gebruikt als je zwanger probeert te worden? En hoe zit dat tijdens een zwangerschap of wanneer je borstvoeding geeft?

• Antidepressiva werken niet direct, het duurt een aantal weken voor u merkt of ze effect hebben. De werking kan verschillen per antidepressivum en per persoon. Het is daarom niet altijd eenvoudig om het medicijn te vinden dat bij jou goed werkt. Het kan een tijd duren voordat je weet of een medicijn je helpt en de depressieve verschijnselen verminderen.

• Stop nooit op eigen initiatief met de inname van uw geneesmiddelen. Wijzigingen in de dosering of het afbouwen van de medicijnen dienen in overleg met je zorgverlener te gebeuren.

-> Electroconvulsieve therapie (ECT)

Als er verschillende behandelmogelijkheden zijn geprobeerd die niet genoeg resultaat hebben, kan in overleg met je zorgverlener gekozen worden voor electroconvulsieve therapie (ECT). ECT wordt pas toegepast als verschillende medicijnen zijn geprobeerd maar niet goed genoeg werken. Maar ook bij zeer ernstige, levensbedreigende depressies (bij gedachten aan zelfdoding of ernstige verwaarlozing) kan electroconvulsieve therapie worden overwogen. ECT wordt onder narcose uitgevoerd. ECT mag alleen door een psychiater worden uitgevoerd die werkzaam is binnen een instelling waar voldoende ervaring is met het toepassen van ECT.

5. Behandelmogelijkheden bij terugkerende ernstige depressie of bij chronische depressies

Depressie kent een onvoorspelbaar verloop. De helft van de mensen die een depressie krijgen, herstelt binnen drie maanden. Een depressie kan een eenmalige gebeurtenis zijn, die met en zonder hulp en medicijnen overgaat. Maar bij een deel van de mensen keert de depressie terug of krijgt deze een chronisch beloop (10-20%).

Terugkerende depressies kunnen in de vorm van langere of kortere perioden gedurende (vele) jaren of zelfs een leven lang voorkomen. Het kan gaan om een lichte depressie, maar ook om een ernstige depressie. De perioden van somberheid kunnen elkaar afwisselen met perioden waarin mensen minder of helemaal niet depressief zijn.
Er zijn ook mensen die continu depressief zijn.
Elke vorm van een depressie die terugkeert, geeft een verhoogd risico op het ontwikkelen van een toestand waarbij de depressie een chronisch karakter heeft, dat wil zeggen dat de depressie langer dan twee jaar achtereen aanwezig is.

Behandeling terugkerende ernstige depressie
Naast de basiszorg moet je samen met je zorgverlener kijken of er behandelmogelijkheden kunnen worden toegepast die ook bij een eerste depressie werden toegepast en die je toen goed geholpen hebben.
Als je een behandeling hebt gehad die bij jou niet aansloeg is het verstandig deze niet nog een keer uit te proberen maar te zoeken naar een andere behandeling die wel bij jou werkt.
Als de behandeling niet voldoende resultaat heeft, is het belangrijk dat de zorgverlener samen met jou kijkt naar wat de oorzaak daarvan kan zijn. Zo nodig moet er dan een andere behandeling gekozen worden.

Als een psychologische behandeling wordt gekozen die onvoldoende resultaat geeft, is het advies de behandeling te combineren met medicijnen (antidepressivum) of om helemaal over te stappen naar alleen een antidepressivum. Als direct voor medicijnen wordt gekozen en dat onvoldoende resultaat geeft, is het advies over te stappen naar andere medicijnen en dit te combineren met een psychologische behandeling of om helemaal over te stappen naar een psychologische behandeling.

Behandelmogelijkheden bij chronische depressies
Er wordt gesproken van een ‘chronische depressie’ als de depressieve klachten langer dan twee jaar aanwezig zijn.
Naast de basiszorg is de voorkeursbehandeling voor een chronische depressie een behandeling met
psychotherapie gecombineerd met medicijnen.

Bij een chronische depressie is er op voorhand geen voorkeur voor een bepaald type antidepressiva. De periode waarna de werking van het antidepressivum wordt geëvalueerd moet bij een chronische depressie wel verlengd worden van de standaard 4 tot 6 weken tot 10 weken.
Wanneer bij de evaluatie blijkt dat er onvoldoende verbetering is opgetreden is het noodzakelijk de psychologische behandeling door te zetten en waar mogelijk intensiever te maken.
Juist bij chronische depressies is het erg belangrijk dat er aandacht besteed wordt aan de basiszorg. Dit betekent dat er aandacht zal zijn voor onder andere je leefstijl, je voeding, activiteiten, beweging en praktische hulp in de diverse leefgebieden.

Behandelmogelijkheden bij seizoensgebonden depressies
Depressies en depressieve verschijnselen kunnen seizoensgebonden zijn en vooral in de winter en herfst voorkomen. Dit kan om lichte of ernstige depressies gaan.
Bij mensen met depressieve verschijnselen in specifieke seizoenen wordt eventueel lichttherapie aangeraden.

Andere behandelmogelijkheden
Deze behandelmogelijkheden zijn minder goed en uitvoerig onderzocht op hun werkzaamheid dan de hoger beschreven behandelingen.

De keuze voor andere, alternatieve behandelmogelijkheden hangt af van het type depressie en van de wens van de persoon met de depressie. Sommige mensen die (langdurig) depressieve klachten hebben, proberen soms alternatieve behandelingen als aanvulling of alternatief op hun behandeling. Deze alternatieve behandelingen kunnen als helpend, verdiepend of rustgevend worden ervaren.
Bespreek het inzetten van een andere behandeling wel altijd met je zorgverlener. Het kan namelijk van invloed zijn op bijvoorbeeld de medicijnen die je slikt en serieuze bijwerkingen hebben.

Lees ook: Wat kun je doen voor iemand met een depressie?

Cliëntgerichte therapie
Cliëntgerichte Therapie of Rogeriaanse Therapie is een vorm van psychotherapie waarbij het inzicht in jezelf centraal staat. Met het inzicht wordt bedoeld het begrijpen van gevoelens, gedachten en gedrag. De psychotherapeut spiegelt je gevoelens. Spiegelen houdt in het terugkaatsen van gedrag, gevoelens en gedachten. In deze gesprekken kom je tot inzichten en daarbij gepaarde emoties die eerst verborgen bleven.

Een andere kern van de Clientgerichte Therapie is het je kunnen inleven in de gedachten en gevoelens van een ander, ook wel empathie genoemd. Er zijn meestal voldoende gezonde krachten in een mens aanwezig, zodat je in staat bent je problemen voor een groot deel zelf op te lossen.
Er is enig wetenschappelijk bewijs dat Clientgerichte Therapie werkzaam is, maar deze behandelvorm is veel minder goed onderzocht dan de Cognitieve Gedragstherapie (CGT) en de Interpersoonlijke Therapie (IT).

Lees ook: Vormen van psychotherapie: wat is cognitieve gedragstherapie?

Repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS)

Repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) is een behandelmethode die goed kan werken, maar er zijn nog onvoldoende vergelijkingen gedaan waarbij het effect van rTMS is vergeleken met medicijnen en met ECT.
rTMS is een behandeling die men kan overwegen, vooral bij depressies die niet goed op de gebruikelijke behandelingen reageren.

Lees ook: Onderzoekers leggen verband tussen cataract en depressie bij bejaarden

Stimulatie van de Nervus Vagus (NVS) en Diepe hersenstimulatie (DBS)

Stimulatie van de Nervus Vagus (NVS) en Diepe hersenstimulatie (DBS) worden op dit moment alleen in onderzoeksverband aangeboden bij depressie die niet goed op de gebruikelijke behandelingen reageren en zijn geen routinebehandelingen.

Sint-janskruid tegen depressie?

Sint-janskruid is een plant met een antidepressieve werking. Net als de andere medicijnen tegen depressiviteit beïnvloedt sint-janskruid de lichaamseigen stoffen in de hersenen die een rol spelen bij stemmingen en emoties. Hoe het precies werkt is nog niet helemaal bekend.

Sint-janskruid kan overwogen worden voor mensen met een lichte tot matig ernstige depressieve stoornis die liever niet aan psychotherapie willen beginnen of liever geen reguliere medicijnen (antidepressiva) willen gebruiken.
De werkzaamheid van Sint-janskruid op lange termijn is nog onduidelijk. Het voordeel van Sint-janskruid is dat het weinig bijwerkingen heeft.
Bij Sint-janskruid is het van groot belang om het gebruik van dit kruid te vooraf te bespreken met je zorgverlener omdat er veel gevallen bekend zijn waarin Sint-janskruid de werkzaamheid van andere geneesmiddelen beïnvloedde.

Laatst bijgewerkt: januari 2023

Delen Whatsapp Tweet Mail