Fijnstof: is fietsen in de stad gevaarlijk?

nieuws Wanneer wordt fietsen gevaarlijk in België?

Fijnstof: is fietsen in de stad gevaarlijk?

Is het nu wel of niet gezond om te fietsen of te lopen langs een drukke weg of in de stad?
Alles hangt af van de hoeveelheid schadelijke stoffen zoals fijnstof op de plaats waar u zich bevindt. Als u fietst of loopt ademt u extra veel lucht in en komen er ook meer schadelijke stoffen in uw lichaam terecht.

Luchtverontreiniging heeft een grote invloed op de gezondheid, vooral op de luchtwegen en het hart- en vaatstelsel. Luchtverontreiniging bestaat uit een mengsel van stoffen (NO, fijnstof, ozon, roet...) die elk hun specifieke gezondheidsimpact hebben. Hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze in de longen terecht komen en hoe schadelijker ze zijn.
Uit onderzoek blijkt dat het nog altijd gezonder is om de fiets te nemen dan achter het stuur van de auto te kruipen. De gezondheidswinst van bewegen is groter dan de mogelijke gezondheidsrisico’s door blootstelling aan vervuilde lucht. Achter het stuur in de auto hebt u geen beweging en ademt u bovendien de uitlaatgassen in van voertuigen die voor u rijden.

Vanaf een bepaald moment wegen de voordelen van sporten niet meer op tegen de nadelen van luchtverontreiniging. In ons land is de kans echter zeer klein dat dat gebeurt. Dat blijkt onder meer uit een internationale studie die vorig jaar verscheen in het vakblad Preventive Medicine. "Als we de gezondheidsvoordelen van wandelen en fietsen afwegen tegen de mogelijke risico’s van langdurige blootstelling aan luchtvervuiling, tonen onze berekeningen aan dat het promoten van meer bewegen in de meerderheid van de gevallen gerechtvaardigd is. Enkel in het klein aantal steden met de hoogste fijnstofconcentratie vormt fietsen een verhoogd gevaar," zo stellen de onderzoekers.

1. De studie berekende dat u vanaf een half uur fietsen in lucht met 95 µg/m³ fijn stof PM 2,5 het punt bereikt waarbij de voordelen van sporten niet langer opwegen tegen de nadelen van de vervuiling. Voor wandelen (waarbij u minder diep ademt) ligt dit omslagpunt bij een PM 2,5 concentratie groter dan 200 µg/m³. Het gaat hier natuurlijk om gemiddelde waarden die geen rekening houden met mogelijke lokale pieken.
In sommige buitenlandse grootsteden worden die waarden geregeld overschreden. In het Indiase Allahabad bijvoorbeeld, wordt dat kritieke punt al na een half uur fietsen bereikt. Wie in Peking langs drukke wegen wil fietsen, kan dat 105 minuten doen zonder mogelijke gezondheidsrisico’s.
In ons land worden deze concentraties zelden of nooit bereikt. Zelfs in grootsteden zoals Antwerpen, Brussel of Gent kunt u volgens deze studie 9 à 11 uur fietsen alvorens de nadelige gevolgen van de vervuilde lucht de voordelen van uw inspanning teniet doen.
Dat blijkt uit een overzicht dat De Standaard onlangs publiceerde.

Wanneer wordt fietsen gevaarlijk in België?

Bron: De Standaard

2. Onderzoek van de UHasselt waarbij een groep van personen een week lang een persoonlijk “black carbon” (maat voor roet, in de stad vooral dieselroet) meettoestel meedroegen bij al hun verplaatsingen, wees uit dat wanneer men zich verplaatst, men 2 tot 5 keer meer wordt blootgesteld aan luchtvervuiling dan wanneer men thuis is. De hoogste concentraties werden gemeten bij autobestuurders en passagiers van auto’s en bussen.
De concentraties waaraan mensen werden blootgesteld wanneer ze zich te voet of met de fiets verplaatsten, waren ongeveer de helft lager. In de trein werden de laagste concentraties gemeten. Veel hangt af van het traject dat voor de verplaatsing wordt gekozen. De uiteindelijke hoeveelheid vervuiling die u inademt, hangt ook af van uw ademhalingsritme en de tijd die u rijdt met de auto, fietst, te voet gaat enz. Als u de “dosis” (of vervuiling per minuut) die u inademt gaat berekenen, dan blijkt dat deze voor “actieve” personen (fietsers, voetgangers) ongeveer 2 maal zo hoog is als voor “passieve” (autobestuurders, passagiers). Dat komt omdat fietsers een hogere ademhalingsfrequentie hebben.

3. De gezondheidsimpact is ook afhankelijk van uw individuele gevoeligheid. Vooral kinderen, ouderen of mensen met chronische long-, hart- of vaatziekten zijn extra kwetsbaar.
Wetenschappers van de Universiteit Hasselt, Leuven en Basel ontdekten dat luchtverontreiniging, fysieke activiteit en deelnemen aan het verkeer de drie grootste uitlokkende factoren voor een hartinfarct zijn. Die uitlokkende factoren zijn vooral gevaarlijk voor mensen met een slechte basisconditie of aandoeningen zoals aderverkalking. Regelmatig bewegen voorkomt dergelijke aandoeningen, en een goede basisconditie maakt u minder gevoelig voor de onmiddellijke impact van luchtvervuiling. Niet sporten is daarom een verkeerde beslissing.

4. Om uw fiets- of looptocht zo gezond mogelijk te houden, kiest u het best voor een rustige weg. Hoe groter de afstand tot de weg, hoe minder luchtvervuiling door verkeer.
Uit metingen van VITO blijkt bijvoorbeeld dat een voorrijdende vrachtwagen aanleiding kan geven tot concentratiepieken van 300.000 deeltjes ultrafijn stof per kubieke centimeter, een tweetaktbrommer maar liefst 350.000. In het spoor van zo’n brommertje fietsen is dus geen goed idee. Ook bij verkeerslichten en in tunnelmonden – bijvoorbeeld waar het fietspad samen met het drukke verkeer onder een brug duikt - wordt lokaal een verhoogde concentratie gemeten.
Omgekeerd toonde een Britse studie aan dat astmalijders die twee uur wandelen in de drukke Oxford Street beduidend meer negatieve effecten ondervinden dan tijdens een even lange wandeling in Hyde Park. Dat komt vooral door de grotere afstand tot het verkeer, en minder door de aanwezigheid van vegetatie.

5. Ook vertrekt u, indien mogelijk, best buiten de spitsuren wanneer er minder voertuigen rondrijden.

6. Tijdens ozonpieken in de zomer en tijdens smog-epsiodes in de winter sport u beter niet buiten en doet u beter ook geen andere zware fysieke inspanningen. Kinderen, ouderen of mensen die al een longaandoening of hart- en vaatziekte hebben, zijn extra kwetsbaar. Via de media wordt u op de hoogte gebracht van dergelijke episodes met verhoogde luchtverontreiniging.
Ozonvervuiling is vaak groter op het platteland dan in de stad. Ozon wordt niet rechtstreeks uitgestoten, maar vormt zich door de inwerking van zonlicht op vervuilende stoffen. In de buurt van druk verkeer kan ozon reageren met stikstof-oxiden, die door auto’s worden uitgestoten. Minder verkeer – bijvoorbeeld op het platteland of in het weekend – zorgt daarom dikwijls lokaal voor meer ozon.

Besluit
Het is gezonder om te fietsen of te lopen in de stad dan niet te bewegen. De voordelen voor uw gezondheid zijn doorgaans veel groter dan de nadelen van het inademen van vervuilde lucht.

Bronnen:
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0091743516000402
http://www.hvg.be/artikels/advies-rond-fietsen-en-sporten-gebieden-met-mindere-luchtkwaliteit https://www.eoswetenschap.eu/gezondheid/sporten-de-stad-gek-gezond
http://www.nhs.uk/news/2016/05May/Pages/exercise-benefits-despite-pollution.aspx
https://uhdspace.uhasselt.be/dspace/handle/1942/13988
http://www.irceline.be/nl/documentatie/faq
http://www.standaard.be/cnt/dmf20170223_02747478?_section=60287322&;utm_source=standaard&utm_medium=newsletter&utm_campaign=middagmail&M_BT=818245751&adh_i=ba43bcb0bc03653c22f2e643f3506dd0&imai=