Hirsutisme: wat kan je doen tegen ongewenste haargroei?

Veel vrouwen hebben fijne donshaartjes op de kin, de onderbuik, de bovenlip, of de borsten. Dat is normaal. Maar sommige vrouwen hebben last van overmatige haargroei op plekken waar normaal alleen mannen haargroei hebben: in de snor- en baardstreek, op de borst de rug, de buik en de bovenbenen. De haargroei op armen en benen is meestal ook meer uitgesproken dan ‘normaal’. In medische termen gaat het om hirsutisme.

Hirsutisme begint meestal op het eind van de puberteit. Soms kan dit gepaard gaan met onregelmatige menstruatie, een zwaardere stem, acne, een grotere behoefte aan seks, kleinere borsten en een grotere spiermassa.

Hirsutisme is meestal erfelijk bepaald. Het kan gaan om een verhoogde productie van mannelijke hormonen (androgenen). Als de mannelijke hormonen te veel zijn toegenomen, worden de haarzakjes gestimuleerd tot het vormen van stugge, donkere haren. Dit gebeurt op plaatsen waar de haarzakjes gevoelig zijn voor mannelijke hormonen, zoals in de snor- en baardstreek, op de borst, de rug, de buik en de bovenbenen.

Vaak is er echter sprake van een verhoogde gevoeligheid van de haren voor testosteron. Zo kan een normale testosteronspiegel in het bloed bij deze vrouwen toch aanleiding geven tot versterkte haargroei.

Hirsutisme wordt soms veroorzaakt door een endocrinologische stoornis, zoals het polycystisch-ovariumsyndroom (PCOS). Dat is een aandoening waarbij de eierstokken van de vrouw cysten bevatten en de hormonenhuishouding in de war gestuurd wordt. Dit syndroom gaat meestal gepaard met onregelmatige menstruaties, en soms met onvruchtbaarheid, overgewicht... Wanneer overbeharing bestaat bij een onregelmatige menstruatie zal de arts gewoonlijk een uitgebreid hormoononderzoek en soms een echo van de eierstokken laten maken. In zeldzame gevallen is het hirsutisme te wijten aan een probleem met de bijnieren.

Ook sommige geneesmiddelen, zoals hormonen, de anticonceptiepil en anabole steroïden, kunnen hirsutisme veroorzaken.

Als er alleen overmatige haargroei is op plekken die normaal licht behaard zijn, zoals armen en benen, dan gaat het niet om hirsutisme. In dat geval spreekt men van hypertrichose. Dit kan zowel bij mannen als vrouwen optreden. Hypertrichose is meestal erfelijk bepaald, maar kan ook veroorzaakt worden door geneesmiddelen, zoals ciclosporine, fenytoïne en minoxidil en, in mindere mate, corticosteroïden, diazoxide, penicillamine en psoralenen. Na stoppen van het geneesmiddel verdwijnt de hypertrichose na enkele maanden. Hypertrichose wordt niet veroorzaakt door een overmaat aan androgenen (mannelijke hormonen), maar kan er wel door worden verergerd.

In de eerste plaats moet men de oorzaak van het hirsutisme proberen te behandelen. Indien dit niet mogelijk is of niet volstaat, kunnen lokale behandelingen worden geprobeerd en nadien, bij falen of onvoldoende doeltreffendheid ervan, eventueel een systemische behandeling. In geval van overgewicht is het raadzaam om af te vallen.

Je kan bij overbeharing de haren bleken of verwijderen door te scheren, (elektrisch) te epileren, ontharingscrème te gebruiken, te harsen of te laten laseren. Met lasertherapie worden de haarzakjes vaak definitief vernietigd en kan het haar dus niet meer groeien. 

Voor de behandeling van hirsutisme in het aangezicht bestaat er een crème op basis van eflornithine. Het gunstig effect verdwijnt als je de behandeling stopt. Ook is er een risico op bijwerkingen, zoals acne, huiduitslag,...

Ernstige vormen van hirsutisme kan men behandelen met de anticonceptiepil. Door de vouwelijke hormonen in de pil wordt de haargroei minder. Na ongeveer zes maanden kan je resultaat verwachten. Het effect verdwijnt na het stoppen van de behandeling. Bovendien kunnen er bijwerkingen optreden.

Als er bezwaren zijn tegen de hormonale behandeling kan je kiezen voor een behandeling met spironolacton. Dit is een geneesmiddel dat ook bij hoge bloeddruk wordt gebruikt en dat de werking van mannelijke hormonen blokkeert. Het kan vervelende bijwerkingen hebben, zoals toename van de urineproductie, misselijkheid, pijnlijke borsten en menstruatiestoornissen. Vanwege deze bijwerkingen wordt het niet vaak gebruikt. Verder bestaat er de kans dat spironolacton niet veilig is voor het ongeboren kind. Daarom is het middel niet geschikt voor vrouwen die zwanger willen worden.