dossier Groene ogen, blauwe ogen, krullen, stijl haar, man of vrouw? Al onze unieke lichaamskenmerken liggen besloten in ons DNA. Het is nog niet zo lang geleden dat wetenschappers de mogelijkheden van DNA ontdekten. Hierdoor konden wetenschappers allerlei testen ontwikkelen, die iets over onszelf kunnen vertellen en antwoord kunnen geven op belangrijke vragen in ons leven.
Eén van die prangende vragen kan zijn: ben ik de biologische vader van mijn kind? In het begin van de vorige eeuw probeerde men aan de hand van bloedgroepen het vaderschap vast te stellen. Hierbij werd hooguit een zekerheid behaald van 30%. In de jaren dertig wist de opvolger, de serologische bloedtest, dit percentage op te schroeven tot 40%.
De HLA-typering bloedtest uit de jaren zeventig leverde een zekerheidspercentage van 80% tot 90 % op. Het was uiteindelijk de DNA-vaderschapstest die in de jaren tachtig een zekerheid van 99,99% bereikte. Maar DNA-onderzoek kan nog veel meer. Het kan misdadigers achter de tralies krijgen, antwoord geven of je een erfelijke ziekte bij je draagt en het kan je ook vertellen wat je etnische afkomst is.
DNA-monsters, analyses, laboratoria…een DNA-test zal wel ingewikkeld zijn? Dat is wat veel mensen denken, maar een DNA-test is heel eenvoudig. Er komen geen naalden of dokters bij kijken. De monsters voor een standaard DNA-test kun je gewoon zelf afnemen. Wrijf met de aangeleverde wattenstaafjes langs de binnenzijde van de wang van de betrokken personen en stuur ze op naar het laboratorium. Dat is alles! Wil je de testresultaten in de rechtbank gebruiken, dan moet er een onafhankelijke partij aanwezig zijn bij het afnemen van de monsters. Deze DNA-test heet een rechtsgeldige DNA-test.
Lees ook: Erfelijkheid: Blauwe of bruine ogen?
Om erachter te komen of je de vader van een kind bent, is het voldoende om jouw DNA en het DNA van het kind te vergelijken. Is het mogelijk om ook het DNA van de moeder erbij te betrekken dan wordt, in het geval dat vaderschap niet kan worden uitgesloten, de nauwkeurigheid nog groter (99,999% i.p.v. 99,995%). Als vaderschap kan worden uitgesloten is de nauwkeurigheid 100%.
Er kunnen natuurlijk ook andere familierelaties zijn waarover je twijfelt. We zetten hier een aantal mogelijke familierelatietesten op een rij:
DNA-test vaderlijn
Aan de hand van een Y-chromosoom DNA-analyse kun je onderzoeken of de familieleden binnen de vaderlijn aan elkaar verwant zijn. Het Y-chromosoom is het mannelijk geslachtshormoon dat iedere man van zijn vader erft. Als de DNA-profielen van het Y-chromosoom overeenkomen is er sprake van een familierelatie.
DNA-test moederlijn
Ook vrouwen hebben een stukje DNA dat alleen van moeder op dochter wordt doorgegeven, het mitochondriale DNA. Dit kan worden gebruikt voor het uitsluiten of vaststellen van familierelaties binnen de moederlijn.
Moederschapstest
Een moederschapstest toont aan of een bepaalde vrouw wel of niet de biologische moeder van een kind is. Deze test kan van pas komen, wanneer twee baby’s mogelijk zijn omgeruild, na adoptie, na een ontvoering of na een in-vitro bevruchting.
Broer-zus relatie testen
Een DNA-test kan uitwijzen of je broer of zus wel echt dezelfde ouders heeft door het DNA van jou en je vermoedelijke broer of zus te laten analyseren. Wanneer ook het DNA van de ouders beschikbaar is, zal dit de nauwkeurigheid verhogen.
Tweeling zygositeit DNA-test
Altijd al willen weten of jij en je tweelingbroer/zus eeneiig of twee-eiig zijn? Een DNA-zygositeitstest wijst dit uit. Behalve dat het leuk is om te weten, kan het ook van levensbelang zijn wanneer een van de twee een donor nodig heeft. De beste donor is een eeneiige tweelingbroer/zus.
Ook dat kan DNA je vertellen door middel van een zogenaamde biogeografische DNA-test. Dankzij het in kaart brengen en onderzoeken van allerlei inheemse volken verspreid over de hele wereld is het nu ook mogelijk om jouw DNA te vergelijken met dat van de verschillende volken. Waar op deze aardbol liepen je voorouders rond en welke etnische invloeden komen er voor in jouw DNA? Je DNA vertelt het je.
Een vraag waar niet iedereen antwoord op wil, is; word ik ook ziek? Wanneer een bepaalde ziekte veel voorkomt in een familie, kunnen de familieleden worden getest om te kijken of ze ook vatbaar zijn voor deze ziekte. Maar niet iedereen wil dit weten, want de wetenschap is nog niet zo dat men een mogelijke erfelijke aandoening kan voorkomen. Daarnaast laten vele erfelijkheidstesten te wensen over met betrekking tot de betrouwbaarheid.
Je DNA kan je meer over jezelf vertellen dan je misschien voor mogelijk hield. Hoewel er nog veel gebieden bestaan die om nog meer onderzoek vragen, zoals op het gebied van de erfelijkheidstesten, is één ding zeker; DNA-onderzoek heeft al vele deuren geopend.
Lees ook: Bedenkingen rond genetische testen
Lees ook: Predictief genetisch onderzoek
 |
 |
