Wat zijn de kenmerken van clusterhoofdpijn?

Clusterhoofdpijn is een relatief zeldzame, maar buitengewoon ernstige vorm van aanvalsgewijze hoofdpijn. De extreme pijn drijft sommige patiënten zelfs tot zelfmoordgedachten. 

Men vermoedt dat zowat één op duizend mensen clusterhoofdpijn heeft. Het komt vier tot vijf keer meer bij mannen voor, meestal tussen de 20 en de 50 jaar.

Clusterhoofdpijn wordt vaak niet of veel te laat herkend, zodat patiënten een lange lijdensweg afleggen voor ze correct behandeld worden. Een correcte diagnose laat gemiddeld 44 maanden op zich wachten, zo blijkt uit onderzoek aan het UZ Gent. 

Niet zelden wordt de diagnose ‘migraine’ of ‘atypische aangezichtspijn’ gesteld, wat meestal leidt tot een verkeerde, niet-werkzame behandeling. Nog erger is het als er operaties aan de kaken, kaakbijholten, neustussenschot en de tanden uitgevoerd worden, in de hoop dat hiermee de pijnklachten zullen verdwijnen.

Clusterhoofdpijn kan zich op verschillende manieren manifesteren.

Clusterhoofdpijn dankt zijn naam aan het feit dat de aanvallen meestal in clusters (episoden) voorkomen. Dit betekent dat patiënten afwisselend periodes van enkele weken tot maanden met veel aanvallen hebben en periodes van enkele maanden tot jaren zonder aanvallen. 

Het start meestal met enkele dagen tot weken met af en toe een aanval. Daarna neemt het aantal aanvallen snel toe. Aan het einde van de clusterperiode neemt de frequentie weer langzaam af. 

In sommige gevallen kan het ook voorkomen dat deze aanvallen niet in episodes voorkomen, maar het gehele jaar door (chronische vorm van clusterhoofdpijn). 

• Korte aanvallen (15 minuten tot 3 uur) die meermaals per dag kunnen optreden: minstens één keer om de twee dagen tot maximaal acht keer per dag. Vaak treden de aanvallen vooral 's nachts op. 

• Gedurende perioden van 2-12 weken, 1 tot 2 keer per jaar, vooral tijdens de lente en de herfst.

• De clusteraanvallen komen dikwijls op hetzelfde moment van de dag terug, ook 's nachts. 

Zeer hevige tot ondraaglijke hoofdpijn, aan één kant van het hoofd. De pijn neemt snel toe. Ze wordt omschreven als stekend en onuitstaanbaar fel als messteken. 

De pijn concentreert zich eenzijdig in of rond de oogkas en de slaap, maar kan uitstralen naar andere delen van het hoofd, de nek en schouders.

Om van clusterhoofdpijn te kunnen spreken, moet de hoofdpijn gepaard gaan met minstens één van de volgende verschijnselen aan de kant van de hoofdpijn:

• tranend oog of rooddoorlopen oog, 

• lopende of verstopte neus, 

• afhangend of gezwollen ooglid, 

• kleinere pupil, 

• gevoel van oor dat dicht zit,

• zwetend of rood voorhoofd.

In tegenstelling tot migraine, waar de patiënt stilte en rust opzoekt, zal de patiënt met clusterhoofdpijn opgewonden en rusteloos rondlopen.