Gerelateerde artikels
European awareness week hoofd- en halskanker: Wat zijn hoofd- en halskankers?
nieuws
Hoofd-halskanker is de verzamelnaam voor een groot aantal verschillende kankers in het hoofd-halsgebied, met uitzondering van de hersenen of de ogen. Er zijn meer dan 30 gebieden binnen het hoofd en de hals waar kanker kan ontwikkelen.
Bijna alle hoofd-halstumoren ontstaan in de oppervlakkige cellen (plaveiselcellen) waarmee de slijmvliezen van de mond- en keelholte bekleed zijn. Wanneer de tumor groeit, kan deze ook omliggend weefsel (bijvoorbeeld spier of bot) aantasten.
Andere, eerder zeldzame vormen van hoofd- en halskanker, zoals sarcomen, ontstaan in het steunweefsel (bot, kraakbeen). Muco-epidermoïdcarcinomen en adenocystomen ontwikkelen zich in het klierweefsel (bijvoorbeeld in de speekselklieren).
Soorten hoofd- en halskankers
1. Kankers van de mond
Met mond- of mondholtekanker worden kankers bedoeld die beginnen in de mond. Het gaat onder meer om kankers van:
• de lippen, meestal de onderlip;
• de tong;
• het wangslijmvlies, waar de tanden van boven- en onderkaak elkaar raken;
• de bodem van de mond,
• het tandvlees, meestal in de onderkaak
• het hard gehemelte.
Mondholtekanker komt vaker voor bij mannen dan vrouwen, voornamelijk boven de 50 jaar.
Vaak wordt de ziekte pas in een gevorderd stadium ontdekt. Hierdoor is de behandeling zeer complex en kan deze minder effectief zijn. Slechts 30–40 procent van de patiënten met mondkanker in een gevorderd stadium geneest, en zelfs bij degenen die de ziekte overleven is er sprake van blijvende en onvermijdelijke schade aan de mond, wat problemen veroorzaakt bij het kauwen, slikken en praten. Bij patiënten die in een vroeg stadium behandeld worden, is de behandeling eenvoudiger is, zijn de genezingspercentages zeer goed (ongeveer 80 procent) en zijn de functionele problemen veel minder ernstig.
2. Keelkankers
Keelkanker is een term die wordt gebruikt als aanduiding voor elke vorm van kanker vanaf achter in de mond, het bovenste deel van de slokdarm (farynx) en het strottenhoofd (larynx) met de stembanden (glottis).
De meest voorkomende plaatsen voor het ontstaan van keelkanker zijn:
• het strottenhoofd (larynx) met het strottenklepje en de stembanden (glottis). De kanker kan ontstaan op de stembanden (glottistumor), boven (supraglottistumor) of onder de stembanden subglottistumor).
• de keelholte met het slokdarmhoofd (farynx), waar het bovenste deel van de slokdarm en het strottenhoofd bij elkaar komen:
- de neuskeelholte (nasofarynx): deze verbindt het achterste gedeelte van de neus met het achterste gedeelte van de mond;
- de mondkeelholte (orofarynx): dit is het gedeelte van de keel achteraan in de mond;
- de hypofarynx: het onderste deel van de keelholte, dat zich achteraan in de keel bevindt, aan beide zijden van de larynx.
Daarnaast kunnen zich ook eerder zeldzame tumoren ontwikkelen in de mondkeelholte, zoals:
• kanker van de amandelen,
• kanker van de tongbasis,
• kanker van het zachte gehemelte
Kanker in de keelholte geeft in het begin onduidelijke klachten, zodat de tumor meestal pas in een laat stadium wordt ontdekt. Als keelkanker niet wordt behandeld, kan het gemakkelijk verspreiden naar aangrenzende weefsels, zoals de lymfeklieren in de hals en/of het strottenhoofd.
3. Kankers van de neus
Kankers van de neus zijn vrij zeldzaam. Het gaat vooral om kankers van de neusholte of de neusbijholtes (de sinussen).
De 2 meest voorkomende soorten kanker in de neusholte en neusbijholten zijn:
• het plaveiselcelcarcinoom. Deze tumor ontstaat in de oppervlakkige cellen die de binnenzijde van de neus bekleden.
• het adenocarcinoom. Dit is een langzaam groeiende tumor die ontstaat in de cellen van de organen die slijm aanmaken (de klierbuizen).
Verder kunnen er in de neus(bij)holte nog zeldzame tumoren ontstaan, zoals een sarcoom, melanoom of maligne lymfoom.
In de neus(bij)holte kunnen goedaardige poliepen ontstaan. Deze kunnen soms veranderen in een kwaadaardige tumor. Dan is het kanker.
4. Speekselklierkanker
Bij speekselklierkanker bevindt zich een kwaadaardige tumor in een of meer van de volgende klieren:
• de oorspeekselklier
• de onderkaakspeekselklier
• de ondertongspeekselklier
• de kleine speekselklieren (vooral in de lip en de mondholte)
De plaats van de tumor bepaalt voor een groot deel welke klachten iemand krijgt, hoe de ziekte verloopt en welke behandeling mogelijk is.
5. Kanker in de lymfeklier in de hals
Kanker in de lymfeklier in de hals kan ontstaan door:
• uitzaaiing van kanker in het hoofd-halsgebied;
• uitzaaiing van kanker elders in het lichaam;
• kanker die uitgaat van het lymfestelsel.
Een tumor in de lymfeklier in de hals is bijna altijd een uitzaaiing (metastase).
Komen hoofd- en halskankers veel voor?
Komen hoofd- en halskankers veel voor?Het aantal patiënten met hoofd-halskanker is in de afgelopen tien jaar wereldwijd gestegen. Hoofd-halskanker is nu de op 5 na meest voorkomende kanker in Europa. Hoofd-halskanker komt bijvoorbeeld de helft zo vaak voor als longkanker, maar twee keer zo vaak als baarmoederhalskanker.
In België worden jaarlijks ruim 2600 mensen getroffen door hoofd- en halskanker. De ziekte komt het meest voor bij mannen van 40 jaar en ouder. Hoofd- en halskankers komen bijna drie keer zoveel voor bij mannen dan bij vrouwen. De laatste jaren is er echter wel een stijging van het aantal hoofd- en halstumoren bij vrouwen.
De gemiddelde leeftijd bij diagnose is 62 jaar voor mannen en 63 jaar voor vrouwen. Maar de laatste jaren wordt een sterke toename van het aantal gevallen onder jongere mensen vastgesteld.
Wat zijn de belangrijkste oorzaken?
• Rokers lopen een veel hoger risico op hoofd- en halskankers dan niet-rokers. Bij rokers die hun eerste sigaret aansteken net na het ontwaken, is het risico nog groter dan bij andere rokers. Stopt u met roken, dan duurt het nog 15 tot 20 jaar voor het verhoogde risico op hoofd-halskanker volledig verdwenen is.
• Mannen die meer dan drie glazen alcohol per dag drinken en vrouwen die meer dan twee glazen per dag drinken, hebben meer kans. Alcohol versterkt het kankerverwekkende effect van roken.
• HPV-virus (humaan papilloma virus): de stijging van het aantal hoofd-halskankers bij jongeren de voorbije jaren wordt in belangrijke mate toegeschreven aan besmetting met het HPV-virus door orale seks. Het HPV-virus veroorzaakt ook andere kankers zoals baarmoederhalskanker.
• Een dieet met veel bewerkte voedingsmiddelen en dat rijk is aan dierlijke vetten en arm aan vers fruit.
• Langdurige blootstelling aan de zon (o.m. voor lipkanker).
• Gastro-oesofagale reflux kan verband houden met strottenhoofdkanker en keelkanker.
• Bestraling van de mondholte.
• Een slechte mondhygiëne zou de risico’s op mondholtekankers vergroten.
• Leeftijd: Het risico neemt toe naarmate u ouder wordt.
• Langdurige en intense blootstelling aan houtstof, verfdampen en bepaalde chemicaliën en asbest kunnen het risico op keelkanker verhogen.
Hoe kunt u hoofd- en halskanker voorkomen?
• Stop met roken en beperk uw alcoholgebruik zo veel mogelijk.
• Bescherm u tegen infectie met het humane papillomavirus (HPV) door elk onbeschermd orogenitaal contact te vermijden. U kunt zich ook laten inenten tegen HPV.
• Ga jaarlijks op controle bij uw huisarts als u ouder bent dan vijftig en regelmatig veel alcohol of tabak gebruikt.
• Eet meer groente en fruit. Er is wetenschappelijk bewijs dat groente en fruit tegen mond- en keelkanker kunnen beschermen.
Bronnen
