Is DEET-insectenrepellent veilig voor kinderen?

nieuws Geregeld duiken er berichten op dat het insectenwerend middel DEET (N,N-diethyl-meta-toluamide) beter niet gebruikt wordt bij kinderen. Dat klopt niet: indien juist gebruikt is DEET ook voor kinderen de beste en veiligste keuze als insectenwerend middel.
De optimale concentratie voor DEET ligt tussen 20 en 50%. Hoe hoger de concentratie, des te langer de werkingsduur. Bij een concentratie van minimaal 30 % geven DEET-producten 4 tot 5 uur bescherming. Producten met een DEET-concentratie van 40 - 50 % zijn 8 tot 10 uur effectief. Een hogere concentratie levert geen extra bescherming op.
Met een product met een concentratie van 30% komt men de nacht of een lange avond dus niet door met één applicatie. Er bestaan producten met een vertraagde afgifte van deet die tot 12 uur actief zijn.

Producten met DEET zijn er onder andere als lotions, sticks, milk, verstuivers, en sprays verkrijgbaar. Aerosols en sprays worden best gebruikt om op kledij te spuiten. Ze kunnen ook gebruikt worden op de huid maar moeten na het spuiten op de huid met de hand opengesmeerd worden om de ganse oppervlakte te bedekken.

Is DEET veilig?
Na meer dan 50 jaar ervaring met het product wordt het topisch gebruik van DEET als veilig beschouwd indien het aangebracht wordt volgens de aanbevelingen. Dat blijkt uit rapporten van onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) en de Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) en de American Environmental Agency (EPA), en in ons land van o.m. het Tropisch Instituut, het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie en Kind en Gezin.
Bij concentraties tot 50% DEET is er geen sprake van ongewenste bijwerkingen, ook niet bij langdurig gebruik, als het volgens de voorgeschreven manier gebruikt wordt. De AAP (American Academy of Pediatrics) stelt dat DEET producten in een concentratie tot 30% veilig kunnen gebruikt worden bij kinderen vanaf 2 maanden.

Mogelijke bijwerkingen
Er zijn meldingen van huid- en oogirritatie bij gebruik van DEET. Dat komt vooral voor bij langdurig gebruik of hoge conentraties (meer dan 50%). De klachten verdwijnen snel wanneer DEET afgewassen wordt van de huid. Wanneer DEET in de ogen piekt of brandt, is ook hier de tip om overvloedig met water te spoelen.
Uitzonderlijk kunnen ernstige nevenwerkingen optreden. In de literatuur zijn er gevallen beschreven van epileptische aanvallen, beroerte, acute manische psychosen, anaphylaxie en zelfs de dood, zowel bij volwassenen als bij kinderen. In een recent rapport zegt de Amerikaanse Environmental Protection Agency dat deze gevallen niet met zekerheid aan DEET toe te schrijven zijn en dat, mocht dit toch zo zijn, de incidentie daarvan niet hoger bedraagt dan 1 op een miljoen. De gerapporteerde problemen waren altijd een gevolg van verkeerd gebruik (te frequent, te langdurig, te hoge concentratie vb. 95%) of van accidentele inname.

Het zeer kleine risico voor mogelijke nevenwerkingen door deet weegt zeker niet op tegen het risico van de door muggen overgedragen infectieziekten in landen waar bijvoorbeeld malaria, dengue enzovoorts voorkomt.

Vanaf welke leeftijd mag DEET worden gebruikt?
Insectenrepellents op basis van DEET (met een concentratie tot 30%) mogen volgens de aanbevelingen van o.m. Kind & Gezin, het Tropisch Instituut en het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (zie hoger) gebruikt worden vanaf de leeftijd van 2 maanden (ook al vermeldt de gebruiksaanwijzing 2, 3 of 5 jaar). De FOD Volksgezondheid raadt dit evenwel af wanneer de gebruiksaanwijzing dat niet uitdrukkelijk toelaat. Alleszins moeten de onderstaande tips voor veilig gebruik strict opgevolgd worden.
Bij kinderen jonger dan 2 maanden kan het wel op de kleding gespoten worden, maar de werkzaamheid hiervan is veel kleiner.

Tips voor een veilig gebruik van DEET bij kinderen:
• Gebruik DEET alleen wanneer dat nodig is. Muggen die Dengue, West Nile en chikungunya overbrengen, steken overdag, malariamuggen steken vanaf valavond.
• Voor kinderen jonger dan 2 jaar mag u DEET producten met een maximale concentratie van 30% gebruiken. Dit volstaat in onze streken. In tropische streken is een concentratie tot 50% aangeraden, maar dit enkel vanaf 2 jaar. Bijkomende beschermingsmaatregelen zijn dus nodig.
• Breng bij kinderen jonger dan 2 jaar indien mogelijk maximaal één keer per dag DEET aan. Vermits DEET slechts een beperkte tijd beschermt (gemiddeld 4-6 uur), en men de nacht dus niet doorkomt met één applicatie, zijn ook andere beschermingsmaatregelen nodig.
• Vermijd zo mogelijk langdurig frequent gebruik.
• Het is belangrijk om alle niet-bedekte delen van de huid (gezicht, handen, enkels…) in te smeren. Afgedekte lichaamsdelen niet insmeren. Gebruik net genoeg product, een dikke laag heeft geen zin.
• Kinderen dragen best zoveel mogelijk beschermende kledij om zo weinig mogelijk huidoppervlak te moeten insmeren.
• Om repellent aan te brengen bij een kind is het best om het product eerst op eigen handen te aan te brengen en het dan uit te smeren over de huid van het kind. Laat niet toe dat kinderen onder de 12 jaar zichzelf insmeren.
• Vermijd contact met lippen, ogen. Spuit nooit repellent op of in de buurt van het gezicht om te vermijden dat het in de ogen of mond komt en om inhalatie te vermijden.
• Toepassing op de handen van het kind vermijden gezien het frequent contact met de ogen en de mond;
• Breng geen insectenreppellent aan op beschadigde huid (eczeemplekken, wondjes, zonnebrand…). Indien er toch een product op deze plaatsen werd aangebracht, spoel het dan onmiddellijk af met water.
• Het product afwassen wanneer bescherming niet langer nodig is (bijvoorbeeld als het kind in huis komt).
• Repellents met ingebouwde zonnefilter zijn af te raden omdat ze nodeloos overgebruik kunnen stimuleren door hun dubbele functie.
• De repellent bewaren buiten bereik van kinderen.
• Wanneer u vermoedt dat uw kind reageert op het product (jeuk, roodverkleuring…), was de huid dan goed af met water en zeep en gebruik het prouct niet langer. Raadpleeg eventueel uw huisarts.

Een duidelijke video (in het Engels) over het gebruik van DEET vindt u hier:

DEET bij zwangerschap en borstvoeding:
Er zijn geen studies bekend die duiden op gevaar voor zwangere of borstvoeding gevende vrouwen. Toch wordt voor zwangere vrouwen concentraties tussen 20 en 30% aanbevolen, en maximaal één applicatie per dag. In tropische landen met risico op malaria, dengue enzovoorts is dat onvoldoende en zijn dus bijkomende beschermingsmaatregelen nodig.
De beste optie is in die periode insecten zo veel mogelijk te vermijden door verblijf in muggenvrije ruimten en met de huid goed bedekt. De WGO raadt zwangere vrouwen af om te reizen naar gebieden waar malaria endemisch is en de kans op besmetting hoog.

Andere beschermende maatregelen tegen insecten
Langdurig of frequent gebruik van DEET wordt afgeraden. U moet wel beseffen dat er op vakantie in een tropisch land geregeld situaties zijn waarbij u overdag mogelijks meerdere keren deet moet aanbrengen om u te beschermen tegen de dengue-mug en nog eens ’s avonds/’s nachts en in de vroege ochtend om u te beschermen tegen de malariamug. Andere bijkomende beschermingsmethoden zijn dus absoluut nodig.

• Verblijf ‘s avonds en ‘s nachts in kamers waarvan de vensters en verluchtingsgaten afgedicht zijn met gaas. Ook de openingen voor airconditioning dienen afgeschermd te worden met gaas.
• Indien men niet in een dergelijke beschermde ruimte kan overnachten, dient men een onbeschadigd en goed sluitend muskietennet (klamboe) te gebruiken. Bij voorkeur wordt een muskietennet gebruikt dat geïmpregneerd werd met een muggenafstotende en -dodende stof zoals permethrine of deltamethrine. Deze producten zijn veilig voor de mens, zelfs voor kleine kinderen. Indien een geïmpregneerd muggennet over een wiegje gebruikt wordt, dient men wel te zorgen dat de baby het net niet kan vastgrijpen en erop kan zuigen.
• Men moet eveneens een muskietennet gebruiken over de wieg, de relaxzetel van de baby, enz.
•Dek de huid zoveel af met kleding (lange broek, botten over de broek, lange mouwen). Indien de stof te dun is, kunnen de muggen er gemakkelijk doorheen steken.
• Breng repellent (op basis van pyrethine) aan op kleding en muskietengaas.
• Verspreid eventueel insectenverdelgende middelen (op basis van pyrethrum, deltamethrine, permethrine) in de ruimte.

Een alternatief is verdamping door elektrische verwarming van vloeistoffen of geïmpregneerde plaatjes. Deze producten kunnen overdag in een goed afgesloten kamer gebruikt worden, ofwel ’s nachts tijdens het slapen, mits er een goede ventilatie is.
Een antimuggenspiraal (‘coils’) mag niet in gesloten ruimten gebruikt worden, wel bijvoorbeeld als bijkomende maatregel ’s avonds buiten op een terras.

Apparaatjes die door (ultra)geluid de muggen op afstand (zouden) houden, zijn waardeloos.

Meer info
www.itg.be
www.bcfi.be/Folia/index.cfm?FoliaWelk=A2009
www.kindengezin.be/gezondheid-en-vaccineren/insecten/insecten-bestrijden/
www.healthychildren.org/English/safety-prevention/at-play/Pages/Insect-Repellents.aspx
www.epa.gov/pesticides/factsheets/chemicals/deet.htm
http://epa.gov/pesticides/insect/safe.htm
www.epa.gov/pesticides/insect/choose.htm
http://cfpub.epa.gov/oppref/insect/search_results.cfm
www.cdc.gov/ncidod/dvbid/westnile/qa/insect_repellent.htm
www.cdc.gov/features/stopticks/.
www.cdc.gov/westnile/index.html
http://npic.orst.edu/ingred/ptype/repel.html
www.ewg.org/research/ewgs-guide-bug-repellents