Longkankerscreening met CT-scan kan duizenden sterfgevallen voorkomen

Het Nederlands-Belgisch proefbevolkingsonderzoek naar longkanker (het NELSON-onderzoek) heeft aangetoond dat dankzij een CT-scan van de longen, longkanker in een veel gunstiger stadium kan worden ontdekt. Hierdoor wordt de kans om aan deze ziekte te overlijden met bijna 26 procent verlaagd. 

In drie regio’s in Nederland en in de Leuvense regio in België werden in de periode 2003-2006 ruim 600.000 mensen in de leeftijdsgroep 50-74 aangeschreven via de bevolkingsregisters. Zij kregen vragen over hun gezondheid. Bij ruim 30.000 personen van deze groep werd op basis van hun antwoorden geschat dat zij een verhoogd risico op longkanker hadden. Zij werden uitgenodigd om mee te doen aan het proefbevolkingsonderzoek. 16.000 personen reageerden positief.

De helft van de deelnemers (de screengroep) werd een screening door middel van vier CT-scans aangeboden. Tussen die CT-scans zat een tijdsverschil van achtereenvolgens 1, 2 en 2,5 jaar. De andere helft (de controlegroep) kreeg geen CT-scan. Na 10 jaar werd bij 443 personen uit de screengroep longkanker ontdekt, terwijl in de controlegroep bij 394 personen longkanker aan het licht kwam, meestal naar aanleiding van klachten. In die controlegroep werd bijna 50 procent in het meest ongunstige en ongeneeslijke stadium (IV) gevonden, terwijl in de gescreende groep dat slechts bij 10 procent het geval was. De CT-scan kon dus jaren eerder een belangrijk vlekje in de longen als longkanker aanduiden en zo de behandeling vroeg opstarten. Na 10 jaar waren in de controlegroep 214 mannen overleden aan longkanker tegenover 157 mannen in de screengroep: een verschil van 26 procent. Opmerkelijk was dat onder de kleinere groep vrouwen die deelnam, het verschil in sterftecijfer nog groter was, rond de 40 tot 60 procent.

Voor wie nooit of relatief weinig gerookt hebt, heeft dit onderzoek geen nut want dan loopt men weinig risico. Stoppen met roken, of er helemaal niet mee beginnen, blijft een topprioriteit. Maar met longkankerscreening zijn jaarlijks duizenden volwassenen geholpen, ook zij die netjes al jaren met roken gestopt zijn, maar nog steeds veel risico lopen, aldus de onderzoekers.  

“In België is longkanker nog steeds de meest frequente oorzaak van kankersterfte”, zegt prof. dr. Nackaerts van de dienst pneumologie van UZ Leuven die het onderzoek in Leuven coördineerde. “De belangrijkste reden is de laattijdige diagnose, omdat de ziekte in een vroegtijdig stadium vaak geen symptomen geeft. Screening voor longkanker met een lage-dosis-CT-scan van de longen leidt tot een vroegere diagnose en een bewezen betekenisvolle afname van de longkankersterfte.”

Op basis van deze NELSON-studieresultaten zou de screening voor longkanker dan ook zo snel mogelijk moeten worden georganiseerd, zoals dit al gebeurt voor borst-, baarmoederhals- en colonkanker, aldus nog de onderzoekers.

Daarover bestaat echter nog heel wat discussie, zoals onder andere bleek uit een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, waarin heel wat kritische vragen worden gesteld bij het Nelson onderzoek.