Wat is Extrinsieke Allergische Alveolitis (EAA) en hoe ontstaat het?

Extrinsieke Allergische Alveolitis (EAA) is een ontsteking van de longblaasjes als gevolg van een allergische reactie op bepaalde stoffen, zoals: schimmels, sporen van paddenstoelen of eiwitten in vogelmest. Ook sommige geneesmiddelen (zoals amiodarone) kunnen deze reactie veroorzaken. Het komt vooral voor bij personen werkzaam in de landbouwsector, champignonkwekers en bij duivenmelkers. Maar het kan ook ontstaan bij iemand die een parkiet of papegaai als huisdier heeft. Het kan ook voorkomen bij mensen die in een vochtig huis met schimmelvorming wonen, door slecht geventileerde douches of sauna's, door luchtbevochtigingsapparaten... 

Door de allergische reactie ontstaat een ontsteking in de longen (pneumonitis). Als dit blijft bestaan, kan dit aanleiding geven tot onherstelbare schade met vorming van littekenweefsel (longfibrose).

Symptomen die horen bij EAA zijn:

• een griepachtig gevoel, 

• hoesten, 

• kortademigheid en benauwdheid,

• hoorbaar gekraak bij inademing,

• herhaalde koorts, 

• soms pijn op de borst,

• soms hoofdpijn,

• vermoeidheid, 

• verlies eetlust en gewichtsverlies (bij de langerdurende vormen, zie verder).

Er zijn drie vormen van EAA. Welke vorm iemand krijgt hangt onder andere af van hoe vaak, hoe veel en hoe lang iemand de stof(fen) heeft ingeademd. 

• Bij de acute vorm ontstaan de klachten meestal 4-6 uur na blootstelling en verdwijnen meestal binnen een dag na beëindiging van de blootstelling

• Bij de subacute vorm kunnen de klachten ook optreden wat langer na de blootstelling.  De klachten duren langer en houden aan gedurende een periode van enkele weken of maanden. Ook kan er gewichtsverlies optreden.

• Bij de chronische vorm verdwijnen de klachten niet meer en worden ze vaak erger over een periode van maanden tot jaren; bij de chronische vorm kan ook littekenvorming in de longen plaatsvinden (zogeheten longfibrose). De chronische vorm kan (snel) progressief zijn en leiden tot blijvende arbeidsongeschiktheid.

Zie ook: Dossier Longfibrose

EAA ontstaat door blootstelling aan vaste of vloeibare deeltjes met immunogene eigenschappen.

• Micro-organismen: schimmels, mycobacteriën...

Dit kan te maken hebben met schimmels die kunnen gevonden worden in een vochtige woning, rottend organisch materiaal zoals nat hooi of compost.

Er bestaan verschillende benamingen voor deze vorm van EAA zoals:

– Boerenlong door beschimmeld hooi.

- Champignonkwekerlong door champignoncompost.

- Tuinderlong door organisch materiaal in de serres.

- Kaaswerkerlong door kaasschimmels.

- Luchtbevochtigerlong door schimmels en bacteriën en luchtbevochtigingssystemen.

- Metaalbewerkerlong door verontreinigde metaalbewerkingsvloeistoffen.

- Houtbewerkerziekte door beschimmeld hout en spaanders.

- Brouwerlong door blootstelling aan beschimmelde malt.

- Blazerlong door schimmels in blaasinstrumenten.

• Dierlijke eiwitten, waaronder diverse vogels.

Aviaire EAA kan ontstaan bij contact met diverse vogelsoorten zoals duiven ('duivenmelkerlong'), eenden, ganzen, parkieten en papegaaien, kanaries, uilen, valken... en (zeldzaam) kalkoenen, fazanten en kippen.

De verantwoordelijke eiwitten kunnen voorkomen in de uitwerpselen, de veren en huidproducten (het waslaagje dat bestaat uit keratinepartikels), het serum (IgG, IgA), de kropmelk... Niet alleen levende vogels, ook opgezette vogels of donsdekens en -kussens kunnen de oorzaak zijn.

Bij verdenking van aviaire EAA moet altijd het bloed van de patiënt en de uitwerpselen van verdachte vogels onderzocht worden.  

• Chemische stoffen: isocyanaten (bijv. verfspuiten), kobalt (bijvoorbeeld bij diamantslijpen en metaalbewerking), acrylaten, epoxyverbindingen...

• Onbekende agentia.

• Veiligheidsmaatregelen op het werk, zoals het dragen van beschermende kleding en uitrusting (zoals mond- en neuskapjes) en het hebben van voldoende luchtfilters en ventilatie op de werkplek zijn vereisten. 

• Ook dienen hobby’s die de ziekte veroorzaken vermeden te worden.

• Adequaat onderhoud van hot tubs/overdekte zwembaden, luchtbevochtigers, verwarming, ventilatie en airconditioning apparatuur is belangrijk om het ontwikkelen van EAA te voorkomen.

Vroege herkenning en controle van de blootstelling is de sleutel tot genezing. De meeste patiënten met de acute en subacute vormen herstellen en de longfunctie wordt weer normaal. Dit herstel kan een aantal jaren duren voor subacute vormen. De chronische vorm kan progressief en onomkeerbaar zijn en resulteren in een slopende longfibrose.

• Het vermijden van de oorzakelijke blootstelling door volledige verwijdering van de verantwoordelijke antigenen (duiven, vogels... ), door verandering van werk (in geval van bijv. tuinderlong, metaalbewerkerlong...) of desinfecteren (bijv. muziekinstrument), is de eerste en belangrijkste maatregel.

Voor sterk gesensibiliseerde patiënten volstaat blootstelling aan minieme hoeveelheden antigenen om de ziekte te laten voortduren.

De acute vorm geneest meestal volledig na beëindiging van de blootstelling.

• Cortisonebehandeling bij een verminderde longfunctie om ontsteking tegen te gaan en verdere vorming van onherstelbare schade te voorkomen.

• Zuurstof

Bij een chronische EAA met een hypoxemie (verminderde zuurstofspanning in het bloed) kan het gebruik van zuurstof overwogen te worden. 

• Fysieke training en revalidatie

Bij de chronische vormen fysieke training aan te raden. Dit  verbetert het uithoudingsvermogen en de spierfuncties, zodat activiteiten langer kunnen worden volgehouden ondanks verminderde zuurstofopname. 

• Bij ernstige vormen kan uiteindelijk een longtransplantatie nodig zijn.