Oogziekte van Graves: uitpuilende ogen (schildklierziekte)

dossier

Lees ook: Hyperthyreoïdie: te snel werkende schildklier

Wat is de oogziekte van Graves?

© Getty Images

Bij de oogziekte van Graves of Graves’ Orbitopathie (GO) treedt er een ontsteking op van de weefsels in de oogkas rond het oog (de orbita). Zoals elke andere ontsteking geeft dit zwelling, pijn en roodheid. Later verandert de acute ontsteking in een littekenfase.
De ontsteking is vooral gericht tegen de oogspieren die het oog bewegen en het vetweefsel in de oogkas. Het vetweefsel in het oog neemt toe en de oogspieren zwellen op, waardoor er druk ontstaat in de oogkas en de oogleden gaan zwellen en de ogen kunnen uitpuilen. Indien er een ontsteking is op de oogspieren, zullen deze minder goed functioneren en zal er dubbelzien ontstaan.

Hoewel het oog zelf niet is aangetast, kan het in een latere fase wel betrokken raken bij het ziekteproces: door de ontstekingsreactie rond het oog kan het oog (en met name de oogzenuw) bekneld raken of kan het gaan uitpuilen. Bij ernstige zwelling in de oogkas kan de oogzenuw in de knel komen, hetgeen kan leiden tot blindheid.

Lees ook: Mag je oogdruppels die over datum zijn nog gebruiken?

Schildklierziekte van Graves

De oogziekte van Graves hangt nauw samen met de schildklierziekte van Graves. Bij 80% van de mensen met de oogziekte van Graves is er een te hard werkende schildklier (hyperthyreodie), bij 10% een te traag werkende schildklier (hypothyreoidie), terwijl de overige 10% een normaal werkende schildklier heeft. Dus ook mensen met een normale schildklierfunctie kunnen de oogziekte van Graves krijgen.

De schildklierziekte kan vooraf gaan aan de oogziekte of erop volgen, maar meestal treden de ziektes tegelijk op. Een klein percentage van de patiënten met de ziekte van Graves krijgt ook last van pijnlijke, rode zwellingen op de scheenbenen (Graves’ dermopathie). 

Lees ook: De ziekte van Graves

Risicofactoren oogziekte van Graves

• Geslacht: Vrouwen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Graves en Graves orbitopathie vergeleken met mannen.
• Leeftijd: Graves orbitopathie komt het vaakst voor bij mensen tussen de 40 en 50 jaar.
• Andere aandoeningen: Als je al een andere auto-immuunziekte hebt, vergroot dit de kans op het krijgen van de ziekte van Graves.
• Familie: Een familiegeschiedenis van de ziekte van Graves verhoogt het risico dat je deze aandoening zelf ontwikkelt.
• Roken: Roken verslechtert het ziekteverloop aanzienlijk. Stoppen met roken is daarom essentieel voor het beheersen van de symptomen.
• Stress: Stress kan een belangrijke uitlokkende factor zijn voor het ontstaan of verergeren van de ziekte van Graves.
  
  

Symptomen oogziekte van Graves

Symptomen in het beginstadium: 

• zwelling rond de oogkas en oogleden
• pijnlijke rode ogen
• een branderig gevoel, alsof er zandkorrels in de ogen zitten
• snel tranende ogen (bij wind, airco enz.)
• lichtschuwheid (zonlicht is irritant)
• wazig zien
  
  

Symptomen in een later stadium:

• Teruggetrokken boven- en/of onderoogleden (ooglidretractie): De ontsteking kan een verkorting veroorzaken van de spieren die de oogleden bewegen. Hierdoor komen de bovenoogleden te hoog en de onderoogleden te laag te staan. Hierdoor heeft de patient een geschrokken blik en kan hij/zij soms de ogen niet meer helemaal sluiten. 
• Uitpuilende, wijdopen gesperde ogen (bolle ogen proptosis): Deze verschijnselen worden veroorzaakt doordat de oogspiertjes en het vet in de oogkassen zwellen, waardoor de inhoud van de oogkas als het ware naar buiten wordt geduwd.
• Vermindering van het gezichtsvermogen.
  In ernstige gevallen kan, door de zwelling van de weefsels in de oogkas, het oog dusdanig uitpuilen dat de oogzenuw onder spanning kan komen te staan. Hierdoor kan het gezichtsvermogen verminderen. Ook kan het gezichtsveld vernauwen. Soms valt het slechter zien pas op wanneer men bemerkt dat de nachtblindheid is toegenomen of als men in de mist rijdt. De ogen kunnen dan nog meer moeite hebben met het onderscheiden van bijvoorbeeld verkeersborden, stoepranden en drempels. Autorijden of fietsen kan bij verergering van alle oogklachten tezamen, niet meer mogelijk zijn.
  
• Dubbelzien (diplopie) en beperking van de oogbewegingen.
  Door de ontstekingsreactie in de oogspieren gaan de oogspieren zwellen en neemt hun beweeglijkheid af. Hierdoor kan een beperking ontstaan van de oogbewegingen. Vaak is hierbij de onderste oogspier aangedaan die het oog omlaag trekt. Dit kan leiden tot scheelzien of dubbelzien. Dubbelzien treedt op als de beweging van het linker en rechteroog niet meer simultaan kan gebeuren. Soms treedt dit eerst op bij vermoeidheid (b.v. ondertiteling tv), later in bepaalde blikrichtingen (b.v. opzij kijken is lastig in het verkeer en bij sport). Soms kan men niet meer lezen of deelnemen aan het verkeer.
  
  

Lees ook: Droge ogen: de effecten van hyaluronzuur in de ogen

Verloop oogziekte van Graves

De ziekte kent een actieve en een uitgebluste fase. Ook zonder behandeling gaat de actieve fase over in de uitgebluste fase waardoor je minder/geen last meer heeft van uitpuilende ogen, dubbelzien... Hoelang de actieve fase duurt, is per patiënt verschillend, maar het kan meerdere jaren duren. Is de oogziekte eenmaal uitgedoofd, dan is de kans op herhaling klein. 

• In de actieve fase nemen de verschijnselen steeds toe en zijn de ogen rood en pijnlijk. Na enkele weken evolueren de klachten meestal niet verder: niet beter, niet slechter.
• In de uitgebluste fase kan er nog steeds sprake zijn van ooglidzwelling, uitpuiling en dubbelzien maar het beeld verandert niet meer en de roodheid is verdwenen. In deze fase heeft een behandeling met ontstekingsremmers geen zin meer. Om medische of cosmetische redenen kan wel een oogspier- of ooglidcorrectie nodig zijn.
  
  

Behandeling oogziekte van Graves: operatie?

Lees ook: Scheelzien (strabismus) bij kinderen en volwassenen: oorzaak en behandeling

Bronnen:
https://www.aao.org
https://www.uzleuven.be
https://www.oogartsen.nl
https://www.oogartsen.nl