Serosa of centrale sereuze chorioretinopathie: mysterieuze oogziekte door stress
In dit artikel
Serosa of centrale sereuze chorioretinopathie: mysterieuze oogziekte door stress
dossier
Serosa of centrale sereuze chorioretinopathie (CSCR) is een mysterieuze oogziekte, waarbij men plotseling minder scherp ziet. Oorzaak is een vochtophoping in de gele vlek (of macula), het centrale gebied van het netvlies dat zich recht tegenover de pupil bevindt, achterin de oogbol. De gele vlek zit vol met kegeltjes, zintuigcellen waarmee we het midden van ons zichtveld waarnemen en waarmee we de kleinste details kunnen zien. Door de vochtophoping zien patiënten met serosa een wazige vlek midden in beeld. Rechte lijnen zien ze krom. Die vlek verschijnt vrij plotseling, soms wel in een paar uur tijd. Meestal is slechts één oog aangetast.
Wie krijgt de aandoening?
Hoeveel serosa-patiënten er zijn, is niet bekend. Het zou bij ongeveer 1 op 10.000 mensen voorkomen, maar waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal veel hoger.
Serosa treft voornamelijk relatief jonge mannen tussen 25 en 55 jaar.
Bij vrouwen komt het veel minder voor (1 vrouw tegenover 6 mannen). Als vrouwen de ziekte krijgen, gebeurt dat meestal na de menopauze of tijdens de zwangerschap.
Hoe ontstaat serosa?
Het netvlies (retina) bestaat uit een dunne laag weefsel die de binnenkant van het oog bekleedt. Het is de 'gevoelige laag' van het oog: het vangt licht op via de fotoreceptoren (kegeltjes en staafjes) en zendt via de oogzenuw signalen naar de hersenen. Het netvlies is goed te vergelijken met een filmpje in een fototoestel. In het centrale gedeelte dat zich recht tegenover de pupil bevindt, de gele vlek (of macula), is het netvlies wat dikker door de grote hoeveelheid kegeltjes.
Onder het netvlies ligt een dunne laag met pigmentcellen, en daaronder een weefsel met bloedvaten. Bij serosa lekt er vocht uit de bloedvaten. Dat vocht hoopt zich op en beschadigt de pigmentlaag. Hierdoor sijpelt vocht, dat zich onder het netvlies verzamelt. Daar waar zintuigcellen normaal rusten op de pigmentlaag, zit er bij serosa vocht tussen de twee lagen. Hierdoor ontstaat een vochtblaas met een daling van het zicht als gevolg.
De preciese oorzaak van serosa is niet bekend.
• Mogelijk heeft het te maken met hormonen of met de gevoeligheid voor hormoonbalansen. Dat zou kunnen verklaren waarom het bij vrouwen vooral tijdens de zwangerschap en na de menopauze optreedt.
• Mogelijk spelen ook stresshormonen (bijvoorbeeld adrenaline en cortisol) een rol doordat ze de normale bloedcirculatie in het vaatvlies kunnen verstoren. De aandoening komt namelijk meer voor bij mensen met een neiging tot hyperactiviteit en perfectionisme die voortdurend gestresseerd zijn (door hun job, hun persoonlijkheidsstructuur enzovoort). Het wordt soms wel de 'managersoogziekte' genoemd.
Ook mensen met de ziekte van Cushing (waarbijextra stresshormoon wordt geproduceerd) hebben een verhoogd risico.
• Gebruik van geneesmiddelen die steroïden zoals prednison bevatten, verhogen eveneens het risico. Dertig tot veertig procent van de patiënten heeft die middelen ooit gebruikt.
• Mogelijk zouden ook bepaalde medicijnen tegen depressie en angst (antidepressiva en anxiolytica) een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de aandoening. Ook het gebruik van Viagra zou het risico verhogen, maar op dit vlak spreken onderzoeken elkaar tegen.
Wat merkt u ervan?
Als de vochtblaas niet in het centrum (de gele vlek) zit, dan merkt u er waarschijnlijk niets van. Bevindt de vochtblaas zich wel in de gele vlek, dan kunnen volgende klachten optreden:
• verminderde gezichtsscherpte: de patient wordt meer verziend;
• wazig zien, of een vlek in het centrum van het zicht;
• vervormd beeld, het zien van kromme lijnen (metamorfopsie);
• voorwerpen lijken kleiner dan ze zijn (micropsie);
• verminderd kleurenzien.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan vaak gesteld worden door oogspiegelen alleen: uw ogen worden ingedruppeld zodat de pupillen wijder worden waarna de oogarts het netvlies kan beoordelen.
Soms zal er een OCT-scan van het netvlies gemaakt worden, waarbij alle lagen van het netvlies zichtbaar zijn en de hoeveelheid vocht geëvalueerd kan worden.
Wanneer de aandoening niet spontaan overgaat of opnieuw ontstaat, worden er foto's gemaakt met inspuiten van een contrastvloeistof in een ader [fluorescentie angiogram] zodat de plek waaruit het vocht lekt gevonden kan worden.
Hoe wordt serose behandeld?
Serose geneest meestal vanzelf na enkele weken tot maanden. Gebeurt dat niet, dan bestaat het risico op onomkeerbaar verlies van gezichtsvermogen.
• Het eventuele gebruik van corticosteroïden moet stopgezet worden, en stress moet zoveel mogelijk vermeden worden.
• Wanneer het lek na ongeveer twee à drie maanden niet spontaan verdwenen is, kan een laserbehandeling toegepast worden waarbij het lekpunt met een laser wordt 'dichtgebrand'. Dit kan alleen wanneer de lekplek niet te dicht bij de gele vlek (het belangrijkste deel van het netvlies) ligt.
Een laserbehandeling kan de herstelperiode aanzienlijk verkorten, maar heeft geen effect op het eindresultaat (gezichtsvermogen, kans op herval).
• Een vrij nieuwe behandeling is photodynamische therapie (PDT). Hierbij krijgt de patiënt een medicijn Visudyne toegediend via een infuus. Dat komt via de bloedbaan in het oog terecht. Het medicijn bevat een lichtgevoelige kleurstof die oplicht wanneer ze beschenen wordt door een laser. Zo kan een oogarts heel precies de aangedane plekjes behandelen, door alleen op die stukjes te schijnen. Tijdens de behandeling wordt geen thermisch (warm) laserlicht gebruikt, waardoor het netvlies niet beschadigd wordt.
Het effect van de behandeling is dat de bloedvaatjes zich sluiten. Dit zou bij zeventig procent van de patiënten tot een veel beter zicht leiden.
PDT wordt ook toegepast bij (vochtige) leeftijdsgebonden macula-degeneratie.
• Over het effect van oogdruppels en pillen (bijv. VEGF remmende therapie) bestaan weinig gegevens.
Latere evolutie
Wanneer serosa is genezen blijft er vaak een klein littekentje in het netvlies over. Ook kunnen er restverschijnselen optreden, zoals een niet volledig herstel van het gezichtsvermogen, een milde beeldvertekening, verminderd contrast (grijzer beeld) of verminderd kleurenzien.
Soms kan de aandoening na enkele maanden of jaren terugkomen, meestal in hetzelfde oog, soms ook in het andere oog, waarbij de gezichtsscherpte blijvend kan verminderen.
Indien de aandoening vaker terugkomt (recidief), spreekt men van een ‘chronische serosa’ (ook wel een DRPE of diffuse retinale pigment epitheliopathie genoemd). Er zijn meer veranderingen aanwezig in het pigmentblad door de langdurige aanwezigheid van vocht onder het netvlies.
Bron
www.oogartsderous.be/nl-be/content/serosa/247/1454/
www.oogartsen.nl/oogartsen/glasvocht_netvlies/serosa_cscr/
https://www.oogheelkunde.org/sites/www.oogheelkunde.org/files/patientenvoorlichting/Retinitiscentralisserosa2013.pdf
https://www.oogheelkunde.org/sites/www.oogheelkunde.org/files/richtlijnen/CA-Centrale%20Sereuze%20Chorioretinopathie%20CB.pdf
www.amc.nl/web/ons-amc/verhalen/community/een-wazige-vlek.htm
http://brusselseyedoctors.be/nl/uw-probleem-oogafwijkingen-centrale-sereuze-chorioretinopathie/
www.azturnhout.be/oogziekten
https://spaarnegasthuis.nl/app/uploads/2016/11/dsg-381-retinitis-centralis-serosa-rcs.pdf
Laatst bijgewerkt: augustus 2022
Artikels over gezondheid in je mailbox? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang een gratis e-book met gezonde ontbijtrecepten.
