Orgaantransplantatie: nieuwe methode laat toe om organen langer te bewaren

Een 62-jarige man kreeg een levertransplantatie - de meest gecompliceerde transplantatie - nadat het orgaan drie dagen buiten het lichaam werd bewaard, zonder invriezen.

Het tekort aan organen is ongetwijfeld de eerste moeilijkheid bij transplantaties. "Het succes van levertransplantaties in de afgelopen 30 jaar heeft geleid tot een wereldwijd tekort aan organen. Het gebrek aan beschikbare organen blijft de belangrijkste factor die het succes van transplantaties beperkt", schrijft een team van onderzoekers onder leiding van chirurg Pierre-Alain Clavien van het Universitair Ziekenhuis van Zürich en Wyss Zürich in Zwitserland.

Bovendien hebben chirurgen, als het orgaan eenmaal beschikbaar is, maar heel weinig tijd - minder dan 12 uur – voordat ze transplanteren. Een manier vinden om een orgaan langer te bewaren, is dan ook een grote uitdaging bij levertransplantaties.

In 2020 publiceerde hetzelfde onderzoeksteam een artikel waarin men de doeltreffendheid aantoonde van een techniek waarmee een lever zeven dagen kan worden bewaard zonder invriezen. Het idee was om voor het orgaan omstandigheden te creëren die zijn metabolisme reproduceren, een surrogaat voor het menselijk lichaam als het ware. Daarvoor hebben de onderzoekers de techniek van ex situ (off-site) normothermische perfusie ontwikkeld.

Het orgaan wordt in een steriele omgeving geplaatst en op de normale temperatuur van het menselijk lichaam, 37°C, gehouden. Daar ondergaat het dezelfde stofwisselingsprocessen als in het lichaam en ontvangt het voedingsstoffen, hormonen en bloed. Een pomp, een zuurstofapparaat en een dialyseapparaat fungeren respectievelijk als het hart, de longen en de nieren. Men moest dus enkel een orgaan transplanteren dat ter plaatse "in leven" werd gehouden, bij een persoon die kandidaat was voor een levertransplantatie.

Dit was een succes: een 62-jarige man die leed aan gevorderde cirrose, hoge bloeddruk en meervoudige en terugkerende leverkanker, werd geholpen door transplantie van een lever die gedurende drie dagen in deze normothermische perfusiemachine bleef. Na de ingreep vertoonde de patiënt geen reperfusieschade, het letsel dat kan optreden wanneer het bloed weer gaat stromen.

De lever was afkomstig van een 29-jarige donor met sepsis (bloedinfectie) en een niet-geïdentificeerde tumor. Zonder normothermische perfusie kon men het orgaan eenvoudigweg niet transplanteren, omdat de beoordeling van de levensvatbaarheid veel te lang zou hebben geduurd.

Een ander voordeel van normothermische perfusie is de mogelijkheid om het transplantaat voor te bereiden: "Het was mogelijk om van de lever een goed levertransplantaat te maken, ook al was hij oorspronkelijk niet goedgekeurd voor transplantatie. Perfusie gedurende verschillende dagen, d.w.z. mechanische perfusie van het orgaan, maakt bijvoorbeeld antibiotica- of hormoontherapieën of optimalisering van het levermetabolisme mogelijk.”

Een jaar na de operatie gaat het goed met de patiënt. "Ik ben erg dankbaar voor het orgaan dat mijn leven heeft gered. Door de snelle progressie van mijn tumor had ik weinig kans om binnen een redelijke termijn een lever van de wachtlijst te krijgen." Dat zei hij in een persbericht van het Universitair Ziekenhuis Zürich. 

De volgende stap voor het onderzoeksteam is om de procedure bij andere patiënten te onderzoeken, en om de doeltreffendheid en veiligheid aan te tonen. Als de methode succesvol is, kan levertransplantatie een planbare in plaats van een noodprocedure worden, en het tekort aan organen opvangen.