Gerelateerde artikels
Functionele Neurologische Stoornis (FNS): uitvalsverschijnselen door overbelasting
In dit artikel
Functionele Neurologische Stoornis (FNS): uitvalsverschijnselen door overbelasting
dossier
Een functionele neurologische stoornis is een neurologische aandoening waarbij lichamelijke symptomen opduiken die lijken op een zenuwaandoening, maar die vaak uitgelokt wordt door mentale of fysieke stress, een traumatische gebeurtenis of een emotionele crisis. Soms is er echter geen duidelijke uitlokkende gebeurtenis. Het gaat om een reële aandoening, geen 'ingebeelde' ziekte.
Lees ook: SOLK: vage, onverklaarbare, aanhoudende, lichamelijke klachten
Van conversiestoornis naar FNS
De benaming van de stoornis onderging al enkele transformaties doorheen de jaren: hysterie, hysterische neurose, somatoforme stoornis en conversiestoornis. ‘Conversiestoornis’ was lang gangbaar, maar uit recente wetenschappelijke inzichten blijkt dat deze benaming niet langer accuraat is.
De term ‘conversie’ betekent namelijk omzetting. Onder conversiestoornis verstond men dus dat psychologische trauma’s in het lichaam “omgezet” werden in lichamelijke klachten. Nu blijkt dat dit niet het geval is. Het probleem zou liggen bij een functionele verstoring van het zenuwstelsel die optreedt na zware overbelasting.
Naar schatting zou 1 op de 2500 mensen ooit te maken krijgen met FNS, maar mogelijk ligt het reële aantal hoger. De aandoening kan op elke leeftijd optreden, maar zelden voor de leeftijd van 10 jaar. Het komt veel meer voor bij vrouwen dan bij mannen, en vooral tussen 20 en 40 jaar.
Lees ook: Therapie voor verwerking van trauma: hoe werkt EMDR?
Wat is de oorzaak van een FNS?
Er is niet altijd een uitlokkende factor aanwezig, maar meestal wordt FNS uitgelokt door een acute fysieke of mentale stresssituatie:
- angst
- een mentaal of fysiek traumatische gebeurtenis
- woede
- ...
Door die spanningen wordt de informatieverwerking van de hersenen verstoord. Er gaat meer bepaald iets mis in de aansturing van de hersenen (bv bij problemen met lopen) of in de manier waarop de hersenen signalen ontvangen (bv bij pijn). Hoe en waarom dit precies gebeurt, is nog niet duidelijk. Wel zijn er factoren die iemand gevoelig kunnen maken voor FNS.
Mogelijke risicofactoren zijn:
- een borderline-persoonlijkheidsstoornis
- een depressie of een angststoornis
- een posttraumatische stressstoornis
- een voorgeschiedenis van verwaarlozing of seksueel misbruik
Lees ook: Brainspotting-therapie: emoties, trauma's en pijn verwerken door oogbewegingen
Wat zijn de symptomen van een FNS?
Sommige delen van het lichaam werken dan plots niet meer goed en er treden motorische (beweging) en/of zintuiglijke uitvalklachten op. Vaak is men zich niet bewust van het proces en voelt men zich machteloos. Vroeger werd voor deze aandoening de term hysterie of hysterische aanvallen gebruikt.
Mogelijke symptomen:
- Verlamming van een of meer ledematen: je kan bijvoorbeeld een been of arm nauwelijks of helemaal niet meer bewegen.
- Slikproblemen.
- Een raar gevoel of geen gevoel in een arm of been.
- Wegrakingen: andere mensen krijgen geen contact meer met jou.
- Hallucinaties: je hoort, ziet, ruikt... dingen die niet in de buitenwereld voorkomen.
- Trillingen of spastische bewegingen: plotseling beweegt bijvoorbeeld je arm zonder dat je daar controle over hebt.
- Op epilepsie lijkende aanvallen (psychogene niet-epileptische aanvallen of PNEA).
- Bewustzijnsverlies.
- Wegvallen van zintuigelijke waarnemingen: je kan plotseling niet meer praten (afonie), zien of horen.
- Pijn (hoofdpijn, maagpijn...) of ongevoeligheid voor pijn.
Daarnaast is er bij FNS sprake van het volgende:
- De klachten beginnen (meestal, maar niet altijd) na stress, angst of woede. Bijvoorbeeld na het verlies van een kind, plotseling ontslag, een grote operatie, een verkeersongeval...
- Bij onderzoek vindt de arts geen afwijkingen aan hersenen, zenuwen of spieren, en er is geen sprake van een andere psychische stoornis of de inname van bepaalde middelen (geneesmiddelen, drugs...).
- De verschijnselen zijn echt, je doet niet alsof. Als iemand wel doet alsof, heeft hij/zij een andere stoornis, namelijk een nagebootste stoornis of simulatiestoornis.
Lees ook: Hoe herken je een psychose en hoe wordt het behandeld?
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Wanneer je voor het eerst klachten hebt die passen bij FNS, stuurt de huisarts je waarschijnlijk door naar de neuroloog, een specialist op het gebied van zenuwen. Soms lijkt FNS namelijk erg op andere neurologische ziekten, zoals een herseninfarct (CVA), epilepsie, multiple sclerose (MS)...
Op basis van je verhaal en de preciese aard van de klachten, een uitgebreid lichamelijk onderzoek met eventueel gespecialiseerde onderzoeken (zoals een hersenscan, een elektroencefalogram of EEG...) en neurologische tests, kunnen andere oorzaken uitgesloten worden en kan de diagnose van FNS gesteld worden.
Lees ook: Ken jij de symptomen van een beroerte of CVA?
Behandeling van een FNS
Welke behandeling nodig is, hangt af van je klachten en je persoonlijke situatie. Vaak volstaat het dat mensen met FNS uitleg krijgen over de aandoening en gerustgesteld worden, om de klachten grotendeels te doen verdwijnen.
- Bij veel mensen gaan de klachten grotendeels spontaan over binnen enkele dagen, soms enkele maanden.
- Een snelle herkenning en behandeling helpt meestal de genezing. Bij sommige mensen komen de klachten terug of kunnen ze chronisch worden.
- Bij oudere mensen (boven de veertig) en wanneer de klachten al lang bestaan of zeer ernstig zijn, is de behandeling meestal moeilijker.
Mogelijke behandelingen:
- Hypnose, waarbij gekeken wordt naar eventuele onderliggende psychische problemen, blijkt volgens sommige onderzoeken een effectieve behandelingsmethode.
- Psychotherapie, vooral wanneer de stoornis gepaard gaat met een angststoornis, depressie of een ander psychiatrisch probleem.
- Cognitieve gedragstherapie, gecombineerd met ontspanningsoefeningen.
- Stressbeheersing en relaxatietechnieken (meditatie, yoga...).
- Oefentherapie om bijvoorbeeld een verlamde arm opnieuw te mobiliseren.
- Behandeling met geneesmiddelen, zoals antidepressiva, anxiolytica (bij angst)
- Laagfrequente repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rtms of magneetveldtherapie): dit is een experimentele behandeling waarbij via een elektromagnetisch veld een stroom wordt opgewekt in de hersenen, waardoor hersengebieden kunnen worden gestimuleerd. Deze techniek wordt o.m. toegepast bij de behandeling van de ziekte van Parkinson, CVA, neurogene pijn, tinnitus enzovoorts.
Bronnen:
