Welke behandelingen worden afgeraden bij lage rugpijn?

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidheidszorg (KCE) heeft richtlijnen over de behandeling van lage rugpijn en radiculaire pijn gepubliceerd. Het rapport bevat ook een lijst van 23 behandelingen voor lage rugpijn en radiculaire pijn die niet worden aanbevolen omdat bewezen is dat ze niet doeltreffend zijn, of omdat er geen bewijs bestaat voor hun doeltreffendheid.

Verscheidene behandelingen worden niet aanbevolen, omdat studies aantonen dat ze geen voordeel opleveren, of omdat de verhouding voordelen- risico’s ongunstig is. Deze behandelingen worden nutteloos of in sommige gevallen zelfs onveilig bevonden.

Gordels of korsetten zijn niet meer doeltreffend dan de standaardbehandeling van lage rugpijn, terwijl ze voor de patiënt een extra kost kunnen inhouden. Er werd geen bewijs gevonden voor patiënten met radiculaire pijn.

In vergelijking met platte schoenen, leverden ‘rocker sole’ schoenen geen voordeel op. Er is wel een risico op ongemak, en een extra kost voor de patiënt.

Voor patiënten met lage rugpijn, met en zonder radiculaire pijn, werd er voor steunzolen onvoldoende voordeel vastgesteld. Ook hier is er een extra kost voor de patiënt.

Er is zeer weinig bewijs van het nut van (manuele) tractie: slechts twee studies toonden een gunstig effect aan, maar ze bevatten belangrijke methodologische problemen. Bovendien kan deze interventie risico’s inhouden.

Er is onvoldoende bewijs van klinisch voordeel om een behandeling met ultrasound aan te bevelen bij lage rugpijn en radiculaire pijn. Het enige bewijs van gunstig effect was van lage kwaliteit en was gebaseerd op een klein aantal patiënten.

Er zijn studies van lage kwaliteit op een beperkt aantal deelnemers die een mogelijk effect aantonen. PENS wordt in de huidige praktijk niet veel gebruikt. Het gebruik ervan aanbevelen wordt geenszins gerechtvaardigd door het beschikbare bewijs.

Er werd een klinisch voordeel vastgesteld op vlak van levenskwaliteit en pijnverlichting bij lage rugpijn in vergelijking met placebo. Het aantal patiënten was echter beperkt. In het algemeen konden de voordelen van TENS niet worden aangetoond.

Er is een gebrek aan bewijs voor het klinische voordeel van deze vorm van elektrotherapie bij lage rugpijn. 

Het beschikbare bewijs biedt geen argumenten om het gebruik van spierrelaxantia bij lage rugpijn aan te bevelen. Omwille van hun bijwerkingen zouden spierrelaxantia hiervoor niet mogen worden gebruikt.

Eén enkele studie (zwakke tot matige kwaliteit) werd over dit onderwerp gevonden. Ze betrof patiënten met een discusprolaps, bevestigd door een MRI. Gezien de bijwerkingen, de maatschappelijke impact van antibioticagebruik en de reële overconsumptie in België, is besloten dat antibiotica in geen geval moeten worden aangeboden bij lage rugpijn of radiculaire pijn.

Er is geen overtuigend bewijs van goede kwaliteit dat de doeltreffendheid op korte of lange termijn van deze techniek aantoont bij mensen met lage rugpijn. Er is evenmin bewijs van bijwerkingen, maar de meerderheid van deze injecties vindt plaats met beeldvorming. Daardoor wordt de patiënt blootgesteld aan schadelijke straling. Spinale injectie kan wel gebruikt worden bij de lokale verdoving van de facetgewrichten.

Het bewijs is beperkt. Bovendien werden bij de discusprothese vaak ernstige bijwerkingen vastgesteld.

Daarnaast zijn er een aantal behandelingen waarvoor het KCE geen aanbeveling heeft opgesteld bij gebrek aan voldoende bewijzen.

Voor topische NSAID’s kon geen enkel bewijs worden gevonden van hun nut bij lage rugpijn. 

Er kon geen studie worden gevonden over de effectiviteit van posturale opvoeding/oefeningen als interventie op zich.

Bewijs in het voordeel van de Alexandertechniek (mogelijke verbetering van levenskwaliteit bij lage rugpijn) kon slechts in één enkele studie worden gevonden. Dit was niet voldoende om een positieve aanbeveling te formuleren. 

Er was geen duidelijk bewijs dat acupunctuur beter werkt dan placebo bij lage rugpijn. Er was evenmin bewijs van eventuele bijwerkingen. Het is mogelijk dat neuropathische pijn een betere indicatie is voor acupunctuur dan mechanische pijn, maar de literatuurreview laat niet toe een duidelijk onderscheid te maken tussen deze twee soorten pijn. Het is dus niet mogelijk om een eenduidige aanbeveling te formuleren.

De term “rugschool” is wijdverspreid in België. Het wijst op een ruim multidisciplinair programma. Dit werd niet bestudeerd.

Door het gebrek aan specifiek bewijs over de voor- en nadelen van facetgewrichtsinfiltraties worden geen duidelijke aanbeveling formuleren.

De rol van elektrofysiologische technieken (electromyografie, geëvokeerde potentialen) voor de diagnose van radiculaire pijn werd niet behandeld. 

Een aantal behandelingen werden in het rapport van de KCE niet onderzocht bij gebrek aan studies. Het KCE raadt aan deze behandelingen met de nodige voorzichtigheid te gebruiken.

Orale methylprednisolon wordt soms gebruikt voor lage rugpijn (bijv. in geval van een licht motorisch deficit) maar werd niet verder onderzocht.

Publiciteit voor andullatie (massagematrassen) komt frequent voor in tijdschriften en gratis aan- huiskranten. Door een gebrek aan studies kan deze interventie echter niet worden gesteund.

Buitenlichamelijke schokgolftherapie wordt soms gebruikt bij chronische lage rugpijn, maar werden niet onderzocht.

Buiten de manuele werden andere osteopathische technieken niet onderzocht. De Belgische osteopaten die betrokken waren bij de ontwikkeling van de huidige richtlijn vonden een uitbreiding van de studie naar andere technieken evenmin noodzakelijk.