Vaginale infecties

dossier Vaginale klachten komen voor bij ongeveer 29 vrouwen per 1.000 vrouwen. In een gemiddelde huisartsenpraktijk ziet een huisarts een- à tweemaal per week een vrouw met vaginale klachten. Bij ongeveer twee derde van die klachten is een vaginitis of vaginose de oorzaak. Na de menopauze komen veel minder vaginale infecties voor.
De twee meest voorkomende vaginale infecties zijn deze veroorzaakt door Candida albicans en andere schimmel-infecties (25-44%) en bacteriële vaginose (18-37%). Andere oorzaken, zoals Trichomonas vaginalis en Chlamydia trachomatis, worden slechts bij een minderheid van vrouwen met vaginale klachten geïsoleerd.

Lees ook: Inwendige vrouwelijke geslachtsorganen

Risicofactoren

Vaginitis is een ontsteking van de vagina, al dan niet veroorzaakt door een infectie door schimmels zoals Candida, die gepaard gaat met klachten zoals veranderde vaginale afscheiding, onaangename geur, jeuk en pijn bij het vrijen tot branderige pijn.
Bacteriële vaginose is een infectie van de vagina, meestal veroorzaakt door een te sterke groei van bacteriën die normaal in de vagina voorkomen. Het gaat gepaard met toegenomen afscheiding zonder toename van witte bloedcellen. Het is de meest voorkomende oorzaak is van fluor vaginalis. Dit is elke niet-bloederige vaginale afscheiding die qua hoeveelheid, kleur of geur abnormaal is. Het kan gepaard gaan met jeuk of pijn in de schede of vulva.

Risicofactoren vaginitis
• seksuele activiteit, vooral orogenitale contacten
• recent antibioticagebruik, lokaal of via de mond
• diabetes mellitus,
• immuundeficiëntie (aids, chemotherapiepatiënten, systemisch corticoïdengebruik).

Risicofactoren voor bacteriële vaginose
• IUD (intra-uterien device zoals spiraaltje),
• intiem zeepgebruik, sprays of tampons,
• meerdere seksuele partners
• een vroegere episode van bacteriële vaginose

Lees ook: Anticonceptie: koperspiraaltje en hormoonspiraaltje

Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA)
Een aantal seksueel overdraagbare aandoeningen zoals Trichomonas vaginalis, gonorroe en vooral Chlamydia trachomatis kunnen vaginitis veroorzaken. Dit zijn ernstige aandoeningen die indien niet behandeld tot ernstige verwikkelingen zoals chronische abdominale pijn, onvruchtbaarheid en buiten-baarmoederlijke zwangerschap kunnen leiden.
Bij klachten over abnormale afscheiding moet dan ook steeds nagegaan worden of er kans bestaat op een SOA (meerdere seksuele contacten, vrijen zonder condoom....).

Lees ook: Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA)

Lees ook: SOA van A tot Z

Diagnose

De arts zal nagaan of er andere redenen zijn voor de klachten:
• dermatologische oorzaken (psoriasis, eczema, irritatie, …)
• latexallergie met condoomovergevoeligheid,
• lokale seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals Herpes simplex of condylomata accuminata, schaamluizen, mollusca contagiosa
• mechanische of chemische prikkeling door vreemde lichamen (een vergeten tampon, een afgeschoven condoom, zepen, sprays en coïtus)
• psychische, relationele of seksuele problemen.
Daarnaast zal de arts een aantal onderzoeken (meting van de zuurtegraad van de vagina, microscopisch onderzoek van de afscheiding, geurtest…) uitvoeren om de preciese oorzaak op te sporen.

Lees ook: Herpes Genitalis

Behandeling

Behandeling van Candida-vaginitis
Behandeling is enkel aangewezen bij klachten.
Het kan gaan om een lokaal imidazolederivaat (ovules, crème, vaginale tabletten) of een orale triazolebehandeling. Meestal volstaat een eenmalige behandeling.
Bij herhaalde infecties (vier of meer keer per jaar) zal een langdurige behandeling (tien tot veertien dagen) nodig zijn. Eventueel zal zelfs een preventieve behandeling worden toegepast gedurende zes maanden. Herhaalde candida-infecties zijn moeilijk te behandelen.
Behandeling van de seksuele partner is enkel nodig als deze klachten heeft.
Lokale antimycotica kunnen eventueel het rubber van condooms en pessaria aantasten.
Candida vaginitis in de zwangerschap wordt enkel behandeld als er klachten zijn. Lokale imidazolederivaten, bij voorkeur miconazole (Gyno-Dactarin®), kunnen worden gebruikt tijdens de zwangerschap, meestal gedurende één week.

Lees ook: Oorzaken vaginale afscheiding en wat te doen?

Behandeling van bacteriële vaginose
• Stoppen met intiem zeep- en spraygebruik en het gebruik van tampons.
• Behandeling van de seksuele partner wordt niet aangeraden
• Als behandeling wordt aanbevolen metronidazole (Flagyl®) oraal of intravaginaal gedurende 7 dagen.

Behandeling is bij niet-zwangere vrouwen enkel aangewezen bij klachten.
Bacteriële vaginose komt frequent (20%) voor bij zwangere vrouwen en verloopt vaak asymptomatisch. Systematische screening en behandeling van bacteriële vaginose bij alle zwangere vrouwen wordt niet aanbevolen. Er zijn echter aanwijzingen dat bij zwangere vrouwen met een hoog risico op vroeggeboorte, behandeling van bacteriële vaginose dit risico kan verminderen. Het effect van bacteriële vaginose op vroeggeboorte is blijkbaar het grootst in het begin van de zwangerschap. Screening en behandeling zijn het meest doeltreffend als ze in het begin van de zwangerschap gebeuren. Uit voorzichtigheid wordt toch aangeraden de screening en de behandeling uit te voeren in het begin van het tweede trimester. Overleg hierover met uw huisarts/gynaecoloog.
Er zijn aanwijzingen dat vrouwen met bacteriële vaginose die een eerstetrimesterabortus dienen te ondergaan, in aanmerking komen voor behandeling met metronidazole gedurende 10 dagen (zowel bij symptomatische als asymptomatische patiënten).

Lees ook: Oorzaken vaginale afscheiding en wat te doen?

Behandeling van Trichomonas vaginitis
• Zowel de vrouw als haar partner(s) worden behandeld
• De voorkeursbehandeling bestaat uit eenmalig metronidazole (Flagyl®) oraal

Trichomonas vaginalis-infectie tijdens de zwangerschap kan oorzaak zijn van een laag geboortegewicht en vroeggeboorte. De kans op vroeggeboorte neemt toe wanneer naast Trichomonas ook bacteriële vaginose aanwezig is. Er bestaat geen zekerheid dat de behandeling van Trichomonas tijdens de zwangerschap de uitkomst gunstig beïnvloedt. Screening en behandeling van asymptomatische zwangere vrouwen wordt daarom niet aanbevolen.

Lees ook: Oorzaken vaginale afscheiding en wat te doen?

Vulvovaginitis bij het kind (0 jaar tot begin maandstonden)

Ontstekingen van de vulva en vagina komen vaak voor bij kinderen (geschat op vijf per duizend per jaar). Een aantal factoren (anatomisch, hormonaal, hygiënisch) maken de vulva en vagina van jonge meisjes gevoelig voor ontsteking. De uitwendige genitale streek van prepuberale meisjes is erg vatbaar voor mogelijke infecties. De grote schaamlippen zijn nog niet uitgegroeid en de kleine hebben de neiging om permanent open te staan, vooral wanneer het kind hurkt. Daarbij komt nog dat het vulvair slijmvlies dun en de vaginale zuurtegraad neutraal is. Daardoor is de kans op besmetting en ontsteking vanuit de directe omgeving (urine, perineum, aars) groter dan bij volwassen vrouwen.

Oorzaken

een aspecifieke ontsteking door diverse bacteriën die van nature voorkomen in de darmen
• specifieke bacteriële infecties door streptokokken van groep A, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Shigella, E. coli, …
• SOA (Chlamydia trachomatis, Trichomonas vaginalis, Neisseria gonorrhoeae, Herpes simplex), waarbij seksueel misbruik moet worden nagegaan
• candida is zeldzaam bij kinderen
• chemische, allergische en mechanische irritatie kan worden veroorzaakt door het gebruik van allerlei zepen, wasmiddelen, gekleurd of geparfumeerd toiletpapier, nylon ondergoed en aanspannende kleding;
• vreemde voorwerpen,
• aarsmaden
• dermatologische aandoeningen,
• aangeboren misvormingen
• zeldzame tumoren

Behandeling

• Bij een eerste episode met milde klachten: geen specifieke behandeling noodzakelijk. Wel hygiënische maatregelen:
- dagelijks lokale douche of zitbad zonder zeep,
- perineum reinigen van voor naar achter na stoelgang,
- irriterende producten vermijden (gekleurd toiletpapier, schuimbaden,…),
- katoenen ondergoed, niet-aanspannende kleding,
- vermijden dat het kind te sterk gehurkt urineert.

• Bij ernstige of aanhoudende klachten, bij vermoeden van een specifieke infectie of SOA: de behandeling is afhankelijk van de specifieke aandoening.
Bij vermoeden van seksueel misbruik is het belangrijk dat de noodzakelijke stappen worden ondernomen.