Kan je sterven aan ouderdom?

Volgens de overlijdensakte van koningin Elisabeth stierf ze op 96-jarige leeftijd aan ouderdom. Maar wat betekent dat eigenlijk?

Wanneer men zegt dat iemand “aan ouderdom” is gestorven, betekent dit volgens deskundigen meestal dat hij of zij is bezweken aan een van de ziekten die veel voorkomen in onze latere jaren. Hoewel veel oudere mensen last hebben van gezondheidsproblemen, gaat ziekte niet automatisch gepaard met ouder worden. Net zoals jeugd geen garantie is voor een goede gezondheid, is ouderdom geen garantie voor een slechte gezondheid.

Levende cellen hebben weliswaar een eindige levensduur, maar dat betekent niet dat het organisme sterft omdat de cellen oud zijn. In plaats daarvan kunnen genetische mutaties, ziekten en schadelijke effecten van de omgeving een specifieke aandoening of ziekte in de hand werken. Naarmate mensen ouder worden, werken hun cellen gewoon niet meer zo goed en kunnen ze ziekten niet meer zo gemakkelijk afweren of genezen als vroeger. Het resultaat is dat oudere mensen sterven aan verwondingen of ziekten die een jonger persoon gemakkelijk zou overleven. 

Hoe verloopt dat proces van veroudering of slijtage nu precies? Verschillende factoren kunnen schade aan ons lichaam veroorzaken. Dat kunnen externe factoren zijn, zoals blootstelling aan toxines, maar ook de eigen lichaamsprocessen, bijvoorbeeld de metabolisatie van zuurstof. Ons lichaam zal de cellen die beschadigd zijn, vervangen. Maar als cellen zich blijven delen, kan het DNA schade oplopen en kunnen fouten zich ophopen. Die handeling van steeds weer delen, verkort de telomeren van de chromosomen. Uiteindelijk resulteert dit in een ouder wordende cel die niet meer kan delen.

Volgens bioloog en Nobelprijswinnaar Peter Medawar vindt die slijtage plaats omdat ons lichaam veel energie steekt in het proces van zo snel mogelijk veel nakomelingen krijgen. Dat is energie die je lichaam dus niet kan gebruiken voor zelfonderhoud en dus tegen veroudering. Je DNA slijt en muteert daardoor onherstelbaar. En dat zou de belangrijkste oorzaak van ouderdom zijn. 

Volgens de visie van George Williams is het genetische systeem dat testosteron produceert op vroege leeftijd en voor nakomelingen zorgt, later verantwoordelijk voor ouderdomsziektes. Een hoge dosis testosteron gedurende je hele leven zou namelijk het risico op prostaatkanker verhogen.

Dit is maar een greep uit de theorieën die onderzoeken waarom mensen verouderen. Er is zowel bewijs voor als tegen elk van deze theorieën. En de kans is groot dat de oorzaak van veroudering te vinden is in een combinatie van meerdere theorieën.