Rouwexpert Manu Keirse: ‘Je moet verlies niet verwérken, maar eerder overleven.’

Bij een rouwproces kan een gevoel van onmacht de kop opsteken, waarover rouwexpert Manu Keirse zegt: ‘Het is heel normaal dat je je onmachtig voelt als je over iets niets weet’. Inzicht in het rouwproces kan dus helpen, en dus nodigde hartcoherentiecoach Katrien Geeraerts Manu Keirse uit om zijn inzichten en ervaringen te delen tijdens een lezing. Haar verslag.

We vinden rouwen moeilijk omdat we niet geleerd hebben hoe we met verlies moeten omgaan. Verdriet en rouw zouden op school - de kleuterschool zelfs - en in het gezin ter sprake moeten komen. Rouwen is trouwens volkomen normaal gedrag van volkomen normale mensen. Manu noemt het ‘rouwarbeid’. Het betekent dat je in staat bent om liefde te geven en te ontvangen. Manu deelt tijdens de lezing belangrijke informatie met ons, in verhaalvorm. Sommige verhalen zijn hartverscheurend, sommige herkenbaar, andere helend. Alles zonder powerpointpresentatie of andere ondersteuning trouwens, hij praat met zijn ziel. En wij hangen aan zijn lippen.

Zelf heeft Manu al in zijn vroege jeugd te maken gekregen met de dood. Hij kwam in vijftig jaar tot het inzicht dat je een verlies niet kunt verwerken, maar kunt overleven. Rituelen kunnen daarbij helpen. Verder troost hij mensen met de gedachte dat met de dood het leven eindigt, maar niet de relatie.

Het is niet dat de dood het summum van rouwen is. Je kunt om van alles rouwen. Om onrecht, een echtscheiding, een ontslag, een diagnose… Verlies of verdriet kun je overigens niet wegen. Het is zo erg als het aanvoelt. Als twee ouders een kind verliezen, bijvoorbeeld, zal dat voor elk van beide anders voelen. Tegelijk is het een automatisch en een normaal proces. De rouw begint eigenlijk al in het eerste slechtnieuwsgesprek. Zodra iemand te horen krijgt dat hij een ongeneeslijke ziekte heeft, begint voor die persoon het verlies. Het verlies van gezondheid bijvoorbeeld, maar ook het verlies van een zorgeloze toekomst.

Manu geeft ook tips die we zelf kunnen toepassen. Zo is het heel belangrijk om het gesprek niet uit de weg te gaan: “Praat met iemand die in rouw is en haal herinneringen op, dat is heel belangrijk is voor zij die achterblijven. Laat rouwenden niet in de steek. Luister naar hen, omring hen met warmte, en geef hen het gevoel dat ze de mens mogen zijn die ze zijn. Het grootste misverstand rond rouw is dat men zegt: je moet dit ‘verwerken’. Vaak heeft men daarbij ook een termijn in het hoofd. Een moment waarop het verdriet voorbij moet zijn. Maar verdriet is normaal gedrag, en verlies moet je eerder leren te overleven." Hoe? Volgens Manu zijn er vier vormen van rouwtaken:

Zijn gouden raad, zoals een brief sturen naar de persoon in rouw, ook al heb je dat nog nooit gedaan, ga ik zelf ook toepassen. Manu heeft in zijn boek voorbeeldbrieven die je kan gebruiken. Om af te sluiten, deel ik nog naar mijn mening zijn mooiste woorden: “Zeg tijdig sorry, ik vergeef je, ik hou van je en ik dank je. Sterven is immers verhuizen van de buitenwereld naar het hart van de mensen die van je houden.”