Gezondheid verdient een plaats in de eindtermen

nieuws VIGez, Sensoa en VAD pleiten ervoor om gezondheid op te nemen in de eindtermen van het onderwijs.
Dat gezondheidsthema’s een plaats in de eindtermen verdienen, bevestigen onderstaande cijfers.
• Het Sexpert-onderzoek over seksualiteit bij Vlamingen (2013) toont aan dat 30% van de jongeren over geen enkel thema in verband met seksualiteit informatie had gekregen.
• Steeds meer jongeren onder de 16 jaar hebben nog nooit alcohol gedronken (stijging van 22% naar 50,8% op tien jaar tijd). Dit is een effect van een gecoördineerd beleid waarbij het onderwijs een essentiële rol heeft. Aandacht blijft echter nodig om deze positieve evolutie vol te houden (persbericht syntheserapport 2014-2015).
• De Indicatorenbevraging van het VIGeZ toont aan dat 32% van de leraren niet met zijn team afstemt over tabakseducatie.
De school speelt een belangrijke rol in het aanleren van gezonde gewoontes. Daarom focust dit standpunt zich op hoe we de eindtermen voor gezondheidsbevordering best kunnen opbouwen.

Principe 1: Ontwerp algemene eindtermen naast thema-specifieke eindtermen
Met algemene eindtermen bedoelen we eindtermen die vragen naar een zekere graad van kritisch denken, eigen keuzes kunnen maken, tolerantie, sociale vaardigheden. Aandacht voor gezondheid op school vormt het kader voor thema-specifieke eindtermen die geconcretiseerd worden op basis van leeftijd, ervaringen, wetenschappelijke bevindingen…
De gezondheidsthema’s waarvan we willen dat ze expliciet terugkomen in de eindtermen zijn: voeding, beweging, sedentair gedrag, tabak, geestelijke gezondheid, gezondheid & milieu, alcohol, drugs, psychoactieve medicatie, gamen en gokken, zwangerschap plannen, soa-en hiv en seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Principe 2: Gezondheidsbeleid op school
Om de eindtermen gezondheid te bereiken bij de leerlingen volstaat het niet om in de lessen aandacht te hebben voor de verschillende gezondheidsthema’s. Daarvoor is meer nodig, namelijk een gezondheidsbeleid op school. Een gezondheidsbeleid op school bestaat uit vier strategieën: gezondheidseducatie (kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes), een gezonde schoolomgeving (evenwichtig aanbod van dranken en tussendoortjes, voorbeeldgedrag van leraren), afspraken (bv. frisdrankverbod) en werken aan zorg/begeleiding (bv. vroegdetectie van eetstoornissen). Het is door op school in te zetten op een mix van deze vier strategieën dat we gezonde gewoontes kunnen aanleren aan de leerlingen.

Principe 3: Vanaf de kleuterklas en dwars over leerjaren heen
Ook in de ontwikkelingsdoelen en eindtermen van het kleuteronderwijs en lager onderwijs moet gezondheidsbevordering een plaats krijgen. VIGeZ, Sensoa en VAD roepen op om al vanaf de kleuterklas te starten met algemene gezondheidsbevordering, aangepast aan de noden en behoeften van de leeftijd en ontwikkeling van het kind.
In de kleuterklas en het lager onderwijs moet bijvoorbeeld niet gewerkt worden aan preventie van illegale druggebruik, maar aan sociale vaardigheden. De huidige eindtermen in het secundair onderwijs bieden al een kader waarin de verschillende aspecten en thema’s van gezondheidsbevordering een plaats vinden. De eindtermen moeten scholen stimuleren in elk leerjaar in het basis en het secundaire onderwijs gezondheidsbevordering voorzien. Het moet een continu proces zijn dat vertrekt vanuit een structureel gezondheidsbeleid en enkel occasioneel als reactie op bepaalde situaties.

Principe 4: Vakoverschrijdend en gedragen door de hele school
Gezondheidsbevordering blijft te vaak het domein van de levensbeschouwelijke les en de les natuurwetenschappen. Gezondheidsthema’s horen thuis in vele vakken. Er moet structureel aandacht aan gezondheid besteed worden.
Principe 5: Herhaling en continuïteit
De eindtermen moeten zo ontworpen zijn dat gezondheidsthema’s over vakken en leerjaren heen gepland zijn en dat ze een gedeelde verantwoordelijkheid vormen, gedragen over de hele school heen. Het is onvoldoende om af en toe een projectdag of themaweek te organiseren, deze ‘acties’ hebben geen duurzame effecten. Herhaling en continuïteit zijn essentieel.

Principe 6: Ruimte om zelf accenten te leggen
VIGez, Sensoa en VAD roepen beleidsmakers op om eindtermen te ontwerpen die de voordelen van een open karakter behouden en toch voldoende bindend zijn. Een open karakter van eindtermen, met ruimte om zelf accenten te leggen biedt een ideaal kader voor gezondheidsbevordering op maat van de school.

Principe 7: Niet te vrijblijvend, wel normen voor kwaliteit
Er wordt best een norm vastgelegd om kwaliteit te garanderen. Scholen en leerkrachten moeten duidelijk aantonen hoe ze de verschillende leerinhouden van gezondheidsbevordering aan bod brengen in de school en welke stappen ze zetten zodat leerlingen over de juiste kennis, vaardigheden en attitudes rond gezondheid beschikken. Er moet daarbij voldoende tijd gereserveerd zijn om de beleving van kinderen en jongeren aan bod te laten komen, voor hun vragen en voor interactie!

Meer info
• Om het gezondheidsbeleid op school uit te bouwen is er de kadermethodiek Gezonde School op www.gezondeschool.be
• Een drugbeleid op school, met de thema’s alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gamen en gokken vind je op www.vad.be
• Voor seksualiteit en relationele vaardigheden: is er www.Seksuelevorming.be.
• Meer over voeding op school vind je bij Kieskeurig: www.gezondeschool.be/kieskeurig