Nachtblindheid: oorzaken en behandeling

dossier

Hoe ontstaat nachtblindheid?
In het netvlies van het oog zitten twee soorten zintuigcellen of fotoreceptoren: staafjes en kegeltjes. De kegeltjes zorgen voor het zicht overdag, de staafjes spelen een belangrijke rol bij het zien in het (schemer)duister. Bij nachtblindheid werken de staafjes minder goed.

In 2009 ontdekten onderzoekers van het Academisch Medische Centrum in Amsterdam een gen dat nachtblindheid veroorzaakt. Bijna de helft van alle personen met nachtblindheid heeft een gemuteerd gen. Het gen speelt vooral een rol bij signaaloverdrachten in het netvlies.

Mogelijke oorzaken van nachtblindheid
Nachtblindheid kan meerdere oorzaken hebben, waarvan sommige kunnen verholpen worden, andere niet.

Behandelbare oorzaken

• Cataract of staar
(Ouderdoms)staar ontstaat door een vertroebeling van de ooglens. Je ziet dan zowel overdag als 's nachts waziger. Sommige mensen zien lichtkransen (halo’s) om lichtbronnen, zoals lantaarnpalen en de koplampen van tegenliggers, waardoor ’s avonds autorijden een probleem wordt.

• Bijziendheid
Wanneer je bijziend ben en je bril of lenzen niet sterk genoeg zijn, zie je in het donker waarschijnlijk minder goed.

• Refractiechirurgie (laserbehandeling)
de eerste weken of maanden na de behandeling kunnen kringen en strepen rondom lichtbronnen gezien worden. In de meeste gevallen is dit een voorbijgaand effect.
Soms kan nachtblindheid optreden en moet je 's nachts toch een bril dragen om scherp te zien.

Vitamine A tekort
Een goede, gevarieerde voeding levert in principe voldoende vitamine A op. Uit onderzoek in Nederland blijkt evenwel dat ongeveer 20% van de mannen en 35% van de vrouwen te weinig vitamine A binnenkrijgt. 3 tot 15% van de kinderen zou te weinig vitamine A nemen. Mensen met een chronische leverziekte of een darmstoornis zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van een vitamine A-tekort.
Vitamine A komt hoofdzakelijk voor in producten van dierlijke oorsprong: lever van jonge dieren, vette vissoorten, visleveroliën zoals levertraan, eigeel, volle melk, zuivelproducten en boter.
Provitamine A (carotenoïden) bevindt zich in groene bladgroenten, rode en gele groenten (bv. rauwe wortelen) en in gele en oranje vruchten (zoals mango’s, abrikozen en papaja’s).
Margarine, dierlijke voedingsvetten en minarine moeten een minimum van 7,5 tot 9,0 microgram retinol per gram bevatten.

Sommige geneesmiddelen
• Sommige geneesmiddelen, bijvoorbeeld sommige antidressiva en geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk of hartklachten, kunnen je zicht (tijdelijk) aantasten en nachtblindheid veroorzaken. Lees daarom aandachtig de bijsluiter en bespreek dit zo nodig met je arts.
• Sommige oogdruppels voor glaucoom creëren nauwe pupillen. De pupil laat in het donker dan minder licht door waardoor het zien in het donker slechter wordt.

Niet behandelbare oorzaken

• Aangeboren afwijking (congenitale stationaire nachtblindheid)
Dit is een zeldzame oorzaak van nachtblindheid door een verminderde gevoeligheid van het netvlies van het oog.

• Retinitis pigmentosa (RT) of kokerzien
Dit is een vrij ernstige, erfelijke oogaandoening waarbij nachtblindheid vaak het eerste symptoom is. Later kan daar 'kokerzien' bijkomen waarbij de randen van je gezichtsveld afnemen, en tenslotte algemeen slechter zien.

Behandeling

De behandeling hangt natuurlijk af van de preciese oorzaak.

• Bij een vitamine A tekort, zullen vitamine A-supplementen worden voorgeschreven.
• In geval van bijziendheid, kan het nodig zijn dat je brilsterkte wordt aangepast.
• Staar kan behandeld worden met een operatie waarbij de troebele lens wordt vervangen door een kunstlens.
• Speciale brilglazen: sommige mensen met nachtblindheid hebben baat bij een speciale bril met gele brilglazen die de schittering verminderen en het contrast vergroten.

Mag je auto rijden als je nachtblind bent?

Om rijgeschikt te zijn moet men na vijf minuten aanpassing aan de duisternis een gezichtsscherpte met beide ogen vertonen van 2/10, eventueel met een optische correctie. Wanneer je met een ernstige vorm van nachtblindheid (hemeralopie) te kampen hebt, is rijden uitgesloten. Die extreme vorm van nachtblindheid komt echter niet veel voor.

Bron:
https://www.nlm.nih.gov