Wat zijn de (vroege) symptomen van de ziekte van Parkinson?

dossier

De ziekte van Parkinson is na Alzheimer wereldwijd de tweede grootste en snelst groeiende hersenziekte. Deze neurodegeneratieve aandoening zorgt ervoor dat hersenen sneller verouderen. Momenteel lijden naar schatting 6 tot 10 miljoen mensen in de wereld aan parkinson, een aantal dat volgens prognoses zou verdubbelen tegen 2040. België telt momenteel zo’n 40.000 mensen met de ziekte van Parkinson.

De meeste mensen krijgen Parkinson als ze ouder zijn dan 65 jaar, maar 25 tot 30% krijgt er al mee te maken tussen de 40 en 50 jaar oud. De precieze oorzaak is nog altijd niet bekend, maar ongeveer 30 procent van de patiënten heeft een familielid met de aandoening. 

Lees ook: Ziekte van Parkinson

Ziekteverloop parkinson

Parkinson is een 'progressieve' ziekte. Dat wil zeggen dat de klachten vaak geleidelijk beginnen en meestal na verloop van tijd toenemen. Men gaat er vanuit dat de ziekte eigenlijk al 5 à 10 jaar voor het verschijnen van de eerste symptomen begint. De aard en de ernst van de symptomen en de evolutie verschilt ook van persoon tot persoon. Met de juiste behandeling zijn ze vaak redelijk te beheersen.

Lees ook: Waarom bessen en rode wijn de ziekte van Parkinson kunnen vertragen

Verschillende stadia van parkinson

Stadium 1

• zeer lichte klachten, vooral beven in rust, spierstijfheid en bewegingstraagheid
• symptomen treden op aan één kant van het lichaam

Stadium 2

• lichte klachten aan beide zijden van het lichaam
• er is nog geen sprake van evenwichtstoornissen

Stadium 3:

• matige klachten, eerste tekenen van evenwichtstoornissen
• patiënt wordt enigszins beperkt in zijn activiteiten

Stadium 4

• ernstige klachten
• hulp is nodig bij het uitvoeren van alledaagse activiteiten

Stadium 5

• zeer ernstige klachten
• patiënt is gebonden aan bed of rolstoel
  
  

Lees ook: Parkinson op je veertigste niet onmogelijk

Typische klachten bij parkinson

• Trillen of beven van lichaamsdelen, meestal hand of arm, soms been, eerst aan één zijde, later aan beide zijden, meestal in rust wanneer de persoon zit of stilstaat. Het verdwijnt wanneer het lichaamsdeel in kwestie wordt bewogen (tegenovergestelde van essentiële tremor). Bij ongeveer 1/3 patiënten ontbreekt dit symptoom. Anderzijds kunnen ook andere ziektebeelden gepaard gaan met beven, dus niet iedereen die beeft lijdt aan Parkinsonisme.
• Stijve spieren (hypertonie) waardoor het moeilijk is om bewegingen te beginnen. Een van de vroegste signalen van ziekte van Parkinson is vaak de beperkte mogelijkheid om tijdens het wandelen een arm aan één kant te bewegen. Stijfheid kan ook optreden in de benen, het gezicht, de nek en andere delen van het lichaam. Dat kan zich bv. uiten moeilijker draaien bij het neerliggen, niet neerleggen van het hoofd bij het platliggen, lopen met voorovergebogen romp...
• Bewegingsarmoede (akinesie): langzamer en minder bewegen, schuifelend lopen met kleine pasjes en minder meebewegen van de armen, moeilijk beginnen van een beweging (bijvoorbeeld om uit een bed of een stoel te komen, soms 'ter plaatse trappelen' alvorens te vertrekken of in een ‘bevroren’ positie blijven staan), moeilijkheden bij draaibewegingen, soms niet kunnen stoppen wanneer men op gang is (bijvoorbeeld om door een deuropening te lopen of een obstakel te omzeilen)
• Evenwichts- en coördinatieproblemen: de gang wordt meer wijdbeens en de lengte van de stappen wordt onregelmatig (‘dronkemansgang'), moeite met ingewikkelde bewegingen waarvoor een coördinatie tussen verschillende ledematen nodig is, zoals voeten vegen of een jas aantrekken. Het risico op vallen is verhoogd.
• Slaapstoornissen: “De overgrote meerderheid, zo’n 70 tot 90% van de patiënten, heeft last van slaapstoornissen," vertelt Femke Dijkstra, neuroloog in het UZA. “Onrustig slapen beïnvloedt het functioneren overdag. Door slaaptekort zien we een toename van cognitieve klachten zoals minder concentratie en meer moeite om aandacht te houden. Er zijn aanwijzingen dat op lange termijn patiënten die slecht slapen er ook motorisch en cognitief sneller op achteruit gaan. Slaapgebrek kan daarnaast ook leiden tot een toename van angst- en stemmingsklachten zoals depressie, hoewel dat niet altijd rechtstreeks het gevolg is van slecht slapen."
  
  

Lees ook: Kan een bloedonderzoek de ziekte van Parkinson vroegtijdig detecteren?

Andere mogelijke verschijnselen

• Verminderde reuk: soms is dit een eerste teken van parkinson, nog voor de bewegingsstoornissen.
• Gebrek aan uitdrukking op het aangezicht (‘maskergelaat’).
• Gebrek aan intonatie van de stem, men gaat binnensmonds praten.
• Het geschrift wordt kleiner en beverig.
• Moeilijkheden met de fijne motoriek (bv. fijne vingerbewegingen zoals bij het knopen van veters).
• Meer speekselvorming en kwijlen, in het begin alleen 's nachts.
• Slaapstoornissen.
• Moeilijkheden bij spreken en slikken.
• Somberheid tot depressie.
• Geheugen- en/of concentratiestoornissen.
• In een later stadium kunnen stoornissen van het autonome zenuwstelsel optreden die zich kunnen uiten in verminderde blaascontrole, erectiestoornissen, constipatie en bloeddrukontregeling (bloeddrukdaling bij staan, waardoor mensen duizelig worden).
• Dementie komt tot zes keer vaker voor bij mensen met de ziekte van Parkinson dan bij mensen die geen parkinson hebben.

Als je aan symptomen denkt te lijden die in verband gebracht worden met de ziekte van Parkinson, ga dan snel naar de dokter. Hoe sneller de ziekte wordt opgespoord, hoe beter hij je kan helpen om ermee om te gaan. Bepaalde parkinson-achtige symptomen kunnen ook veroorzaakt worden door andere ziekten of door bepaalde medicijnen of giftige stoffen. Bijkomend onderzoek, de reactie op de behandelingen, de evolutie ervan enz. kunnen helpen om de diagnose te verfijnen. 

Bronnen:
www.neurologiecontact.be
www.pdf.org
www.epda.eu.com

Lees ook: Vijftien veel voorkomende misverstanden over de ziekte van Parkinson