Is buiten slapen gezond voor je baby?

In steeds meer kinderdagverblijven kunnen kinderen hun middagdutje buiten in de tuin of op het terras doen, in een speciaal buitenslaaphuisje dat veel weg heeft van een konijnenhok. Ook op verschillende websites en blogs wordt buitenslapen gepromoot. De baby zou meer vitamine D aanmaken, beter en langer slapen, minder gevoelig zijn voor luchtweginfecties, enzovoort.

Het fenomeen is overgewaaid uit Scandinavië en Nederland. In Scandinavische landen is het heel gewoon dat kinderen overdag buiten slapen. Die praktijk werd in de jaren '20 onder meer in Finland sterk gepromoot, vooral omwille van de vaak povere luchtkwaliteit in de slecht geventileerde huizen. 

In een officiële folder van het Finse ministerie van Arbeid over 'Having Children in Finland' wordt hierover het volgende gezegd:

Ook in het noorden van Nederland - in Friesland en Groningen - sliepen kinderen van oudsher vaak buiten. Een Groningse huisarts ontwierp in de jaren '30 van de vorige eeuw zelfs een speciaal buitenslaaphuisje dat nu nog altijd wordt geproduceerd onder de naam Lutje Potje, Gronings voor Klein Kind. Het is een tochtvrij huisje op poten om te voorkomen dat de bodem nat of vochtig wordt. De voorkant is voorzien van horregaas zodat insecten enzovoort niet bij de baby kunnen komen. Het dak kan op een kiertje zodat hoge temperaturen in het huisje kunnen worden vermeden.

Over de voor- of nadelen van het buiten slapen van baby's bestaat erg weinig wetenschappelijke informatie. Een samenvatting van de wetenschappelijke studies is te vinden in een publicatie van de universiteit van Oulu in Finland (Marjo Tourula, The childcare practice of children's daytime sleeping outdoors in the context of northern Finnish winter, 2011).

Daaruit blijkt onder meer dat (Finse) kinderen die buitenslapen in een rustige omgeving met schone lucht bij temperaturen tussen -17 en + 5 °C slapen doorgaans beter en langer, op voorwaarde dat ze adequaat zijn aangekleed. De temperatuur waarbij de baby's het langst sliepen lag iets onder het vriespunt.

Of buitenslapen ook andere voordelen heeft (bijvoorbeeld minder infecties), wat de impact is van de omgeving (luchtkwaliteit, geluiden...) en of er ook nadelen aan verbonden zijn (bijvoorbeeld risico op onderkoeling), moet aldus deze studie nog verder onderzocht worden.

In een recente bevraging van enkele specialisten door de Nederlandse Stichting Opvoeding, werden onder meer volgende kritische bedenkingen gemaakt.

 

• Het is niet aangetoond dat buitenslapen nuttig is voor de aanmaak van vitamine D, tenzij de baby in de zon zou liggen, wat dan weer niet aan te raden is.

• Jonge kinderen hebben een nog niet volgroeide afweer en worden daardoor makkelijker verkouden. Is het dan verstandig om hen bij lage temperatuur buiten te laten slapen? 

• Wat zijn de effecten van alleen buiten slapen? Ter preventie van wiegendood wordt geadviseerd in ieder geval gedurende de eerste zes maanden, maar liefst het hele eerste jaar, in aanwezigheid van ouders te laten slapen. Aangezien wiegendood ook overdag kan optreden, wordt slapen in nabijheid aangeraden.  

• We weten uit onderzoek dat baby's de eerste weken graag in de buurt van hun ouders zijn, ook als ze slapen. Een baby moet erg wennen aan het leven buiten de baarmoeder en de aanwezigheid van ouders helpt hen daarbij. Dat heeft invloed op de hechtingsontwikkeling en draagt bij aan een gevoel van veiligheid van de baby. Er bestaat geen onderzoek dat gekeken heeft naar deze effecten.

• De kans bestaat dat voedingssignalen gemist worden. Dat kan een risico zijn voor een baby die niet optimaal groeit. Het langer en dieper slapen, dat als voordeel van het buiten slapen wordt genoemd, hoeft niet beter voor de baby zélf te zijn. 

• Vlak naast een snelweg of een fabriek kan de baby beter binnen slapen.

• Het buitenslaaphuisje moet bestand zijn tegen regelmatig verplaatsen over een buitenterrein en weersinvloeden. De bedjes moeten voldoen aan alle veiligheidsvereisten. 

In ons land heeft Kind & Gezin recent een aantal richtlijnen opgesteld in verband met buitenslapen. Ook in Nederland hebben diverse organisaties van kinderdagverblijven gelijkaardige richtlijnen opgesteld.

• Elke kinderopvang kan zelf kiezen of kinderen buiten kunnen slapen en hoe dit veilig kan verlopen.

• Wanneer een kind ziek of niet fit is, wordt een afweging gemaakt of slapen in een buitenbed verantwoord is. 

• Hou er rekening mee dat kleine kinderen hun temperatuur nog niet goed kunnen regelen en ze hierdoor gevoeliger zijn voor de vrieskou (neus, vingers, ...).

• Pas de kledij en het beddengoed aan de buitentemperatuur aan. Kinderen slapen bij voorkeur in een vier-seizoenenslaapzak die goedgekeurd is voor buitengebruik. Deze kan naar gelang het seizoen worden aangepast.
• Bij strenge vorst, zeker in combinatie met wind, worden de bedjes beter niet gebruikt. 

• Bij kinderen met een aanleg voor astma is buitenslapen geen goed idee. De inname van koude lucht zal leiden tot meer piepen en hoesten.

• Bescherm de kinderen tegen insecten en de zon.

• Pas de kledij en het beddengoed aan de buitentemperatuur aan.

• Bij zeer warm weer of felle zon worden de bedjes niet gebruikt.

Ook bij mist, harde wind en regen worden de bedjes beter niet gebruikt. 

Binnen of buiten, blijf aandachtig voor de regels in verband met veilig slapen:

• Leg een baby altijd op zijn rug te slapen. 

• Rook niet in de omgeving van een baby. 

• Blijf in de buurt en hou toezicht. Controleer de baby minstens om de tien minuten.

• Een kinderwagen is geen vaste slaapplek.

• Let erop dat het buitenslaaphuisje voldoet aan de aanbevelingen voor een veilig kinderbedje.