Is buikpijn tijdens de menstruatie normaal?

Een beetje buikpijn of krampen en u wat minder energiek voelen rond de menstruatie, is normaal. Hevige buikpijn die u hindert bij uw dagelijkse activiteiten of waardoor u nauwelijks uit bed kunt, is echter niet normaal. Zeker niet wanneer die pijn niet verdwijnt met een pijnstiller of wanneer u ook pijn hebt als u de pil neemt.

Bent u in dat geval, dan raadpleegt u het best uw huisarts. Misschien hebt u wel endometriose. 

Naar schatting zou ruim 1 vrouw op 10 tussen 15 en 50 jaar in meerdere of mindere mate aan endometriose lijden. De gemiddelde leeftijd van endometriose patiënten wordt steeds lager. Uit onderzoek aan de KU Leuven blijkt dat 1 op 20 jonge meisjes in het middelbaar onderwijs zeer pijnlijke maandstonden hebben, die niet overgaat met gewone pijnstillers. Mogelijk zou zowat 60 tot 70 % van deze meisjes endometriose hebben.

Endometriose is een veel voorkomende chronische ziekte waarbij het soort slijmvliesweefsel dat normaal de binnenkant van de baarmoeder bekleedt (endometrium), ook buiten de baarmoeder voorkomt. Bijvoorbeeld in de buikholte, in de eierstokken, tussen de baarmoeder en de blaas of de endeldarm, in de darmwand of in de blaas, diep in de wand van de baarmoeder zelf...

Onder invloed van hormonen wordt dat baarmoederslijmvlies elke maand wat dikker om een zwangerschap mogelijk te maken. Wordt u niet zwanger, dan wordt het opgebouwde slijmvlies weer afgebroken en afgestoten. 

Ook de stukjes slijmvlies die zich buiten de baarmoeder bevinden, groeien elke maand aan en breken af. Hierdoor ontstaan kleine bloedingen in de buikholte, de eierstokken enzovoorts, die niet zoals het menstruatiebloed kunnen afgevoerd worden via de vagina. Dit geeft irritatie en ontsteking van het buikvlies of van de organen waar ze op zitten. 

Ook kunnen er kleine littekens en vergroeiingen en zogenaamde verklevingen tussen organen ontstaan. Na verloop van tijd kan er een chronische ontsteking van de endometriosehaarden ontstaan. 

In de eierstokken kunnen ook holten (cysten) gevuld met oud bloed gevormd worden. Dergelijke cysten noemt men endometriomen of ‘chocoladecysten’ vanwege hun donkerbruine kleur. Dit zou bij ongeveer 10% van de vrouwen met endometriose voorkomen. 

Wanneer het baarmoederslijmvlies diep in het omringende weefsel indringt (bv. de darmwand, draagbanden van de baarmoeder, spieren enz.), spreekt men van diep infiltrerende endometriose (DIE). Dat is de meest ernstige vorm van endometriose.

De symptomen verschillen volgens de plaats waar de endometrioseletsels voorkomen. De symptomen hebben meestal een cyclisch karakter en verhevigen tijdens de menstruatie (onder invloed van de oestrogenen). Ze beginnen enkele dagen vóór de menstruatie en stoppen als de menstruatie gedaan is, elke maand opnieuw. Na verloop van tijd kan de duur van de klachten langer worden. 

Endometriose kan ook geen symptomen geven en alleen worden ontdekt als een koppel er niet in slaagt spontaan kinderen te krijgen.

• Pijnlijke menstruaties (dysmenorroe) 

Endometriose kan buikpijn vlak voor, tijdens en direct na de menstruaties veroorzaken. De pijn wordt meestal beschreven als stekend en aanhoudend, als een soort kramp. Ze gaat nauwelijks over met pijnstillers.

Aanvankelijk is er alleen pijn tijdens de menstruatie, maar na verloop van tijd kan de pijn steeds eerder optreden. Soms is er zelfs chronische pijn die de hele tijd aanhoudt en die tijdens de menstruatie verergert. 

‘Chocoladecysten’ in de eierstokken, die gevuld zijn met bloed, kunnen na verloop van tijd openbarsten en acute hevige buikpijn veroorzaken.

Naast de buikpijn kan ook pijn in de lage rug en de bovenbenen ontstaan. 

Veel bloedverlies en/of onregelmatige menstruaties. Ook herhaalde doorbraakbloedingen wanneer u de pil gebruikt, kan wijzen op endometriose. 

De pijn diep in de buik of de vagina ontstaat tijdens of vlak na het vrijen. Ze wordt veroorzaakt door endometrioseplekjes rond de top van de vagina en mogelijk ook door ontsteking van het buikvlies. Vooral het doorstoten van de penis is pijnlijk. Pijn aan de ingang van de schede heeft meestal een andere oorzaak. 

• Darmproblemen 

Als endometriose zich in de darm bevindt, kunnen problemen met de stoelgang ontstaan, zoals moeizame en/of pijnlijke ontlasting, diarree of constipatie, krampen... Bij ingroei van endometriose onder het darmslijmvlies kan bloedverlies uit de anus optreden. Dit gebeurt vaak tijdens de menstruatie, maar soms ook daarbuiten. 

Meestal heeft bloedverlies uit de anus een andere oorzaak, zoals aambeien. 

• Plasklachten 

Plasklachten, zoals pijn bij het plassen of veelvuldige aandrang, kunnen met endometriose te maken hebben, maar hebben vaak een andere oorzaak. Soms is er ingroei van slijmvlies in de blaas. De urine kan dan tijdens de menstruatie bloederig zijn. 

• Verminderde vruchtbaarheid 

Endometriose is een belangrijke oorzaak van verminderde vruchtbaarheid. Bijna de helft van alle vrouwen die met vruchtbaarheidsproblemen in het ziekenhuis terechtkomen, blijkt endometriose te hebben. 

Wat niet betekent dat endometriose altijd gepaard gaat met een verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid. Uit studies blijkt dat zowat 6 à 7 op 10 vrouwen met endometriose vroeg of laat toch zwanger raken. 

In het algemeen geldt: hoe ernstiger en hoe uitgebreider de endometriose, hoe kleiner de kans dat u zonder medische hulp zwanger wordt. Bij eierstokcysten en diepe endometriose is de kans op onvruchtbaarheid zeer groot.