Waar gaat lichaamsvet naartoe als we afslanken?

Gewicht verliezen, het is een gebruikelijk voornemen na de etentjes in de eindejaarsperiode en de nieuwjaarsrecepties erna. Maar wat gebeurt er met het lichaamsvet dat je verliest bij het diëten, dat kan toch niet zomaar in lucht opgaan? Toch is dat deels wat er gebeurt.

Er bestaan heel wat misverstanden rond het verdwijnen van lichaamsvet bij het afvallen. Uit een Australische studie van enkele jaren geleden, bleek dat zelfs vele dokters en diëtisten het niet goed wisten. 

De meest voorkomende misvatting is dat vet volledig wordt omgezet in energie. Maar dat kan niet helemaal kloppen, aangezien het ingaat tegen de wet van behoud van massa. Die wet, vooral belangrijk voor chemische reacties, stelt dat de massa van een gesloten systeem constant blijft – ongeacht de processen die binnen het systeem voorvallen. Anderen geloven dat vet in spiermassa verandert of dat het via de darmen wordt afgevoerd. 

De waarheid is verrassend: wanneer we vet verbranden, ademen we het voor het grootste deel uit. Want de vetmassa die we verliezen, wordt vooral omgezet in koolstofdioxide (CO2) en ook in een beetje water. De CO2 die vrijkomt bij het verbrandingsproces verlaat ons lichaam via de ademhaling. Het water raken we kwijt via urine, zweet en opnieuw via de ademhaling.

De Australische onderzoekers illustreerden het proces aan de hand van een concreet geval. Als iemand 10 kg afvalt, zou 8,4 kg van de vetmassa omgezet worden in koolstofdioxide en via de longen het lichaam verlaten. De overige 1,6 kg wordt omgezet in water, dat we op de vermelde manieren uitscheiden.

Dat betekent uiteraard, maar helaas, niet dat je gewicht kan verliezen enkel door te ademen. Om het vet te verbranden en om te zetten in CO2, is het essentieel om voldoende te bewegen en ook niet meer dan nodig te eten. Want op het moment dat ons lichaam minder energie binnenkrijgt dan is vereist, zal het de inhoud van vetcellen – triglyceriden – aanspreken als energiebron. 

Het totaal aantal vetcellen blijft wel behouden en ze zullen zich weer vullen als je meer eet dan nodig. Dat is een reden waarom duurzaam gewichtsverlies allesbehalve eenvoudig is. Daarvoor is een aanpassing van het lichaamsmetabolisme onontbeerlijk, vooral door een toename van spierweefsel. Spieren zijn op het vlak van stofwisseling en energiegebruik veel actiever dan vetweefsel. Een lichaam met meer spierweefsel zal dus eerder energie verbranden dan opslaan.