Bioactieve stoffen

dossier Onze voeding bevat naast de talrijke nutriënten ook veel stoffen met functionele eigenschappen, die eveneens nuttig zijn voor onze gezondheid. Dergelijke stoffen zoals voedingsvezels, antioxidanten, ... worden ook in voedingsmiddelen aangetroffen. De voedingswetenschap heeft het afgelopen decennium een grote vooruitgang geboekt bij onderzoek naar dergelijke bioactieve stoffen.

Voedingsvezels

Vezel is de term die gebruikt wordt voor het aanduiden van een mengsel van substanties, meestal complexe koolhydraten, die niet verteerd kunnen worden in de menselijke dunne darm, maar die ter hoogte van de dikke darm door bacteriën gefermenteerd worden. Voorbeelden zijn cellulose en pectine. Lignine, wat geen koolhydraat is, wordt echter ook vaak tot de groep van de vezels gerekend. Inuline is een voedingsvezel uit chichorij. Omwille van het bifidogeen effect ervan (= stimulering van de bifidobacteriën in de darm) worden deze vezels ook wel prebiotica genoemd.

Lees ook: Wat zijn voedingsvezels?

Antioxidanten

Antioxidanten zijn een belangrijke groep van bioactieve stoffen. Het zijn stoffen die verhinderen dat vrije zuurstofradicalen in het lichaam schade veroorzaken. Zuurstofradicalen worden tijdens metabolische processen in ons lichaam gevormd en spelen een belangrijke rol in de fysiologie. Ze zijn echter ook zeer reactief en kunnen schade toebrengen aan o.a. erfelijk materiaal (DNA), vetten en eiwitten. Het lichaam beschikt over een beschermend systeem tegen dergelijke schade, waarin ook antioxidanten een rol spelen. Wanneer echter teveel zuurstofradicalen gevormd worden, kan het beschermend systeem de oxidatieve schade niet meer voorkomen, wat het ontstaan van kanker, hart- en vaatziekten, staar en veroudering kan bevorderen.

Andere bioactieve stoffen

Naast antioxidanten zijn er nog verschillende andere bioactieve stoffen geïdentificeerd die werkzaam zouden zijn bij de preventie van chronische ziektes zoals kanker en hart- en vaatziektes. Sommigen zijn actief als antioxidant maar kunnen ook een effect hebben op de bloedstolling en op de verlaging van het serumcholesterolgehalte. Tot de groep van bioactieve stoffen behoren oa.:

• Carotenoïden
• Glucosinolaten
• Fyto-oestrogenen
• Organosulfiden
• Terpenoïden

Bioactieve stoffen komen verspreid voor in plantaardige producten. De chemie van bioactieve stoffen in voedingsmiddelen is nog beperkt gekend. Dit maakt dat bijkomend onderzoek nodig is naar de precieze werkingsmechanismen, de precieze inname, de biobeschikbaarheid, het metabolisme en het gezondheidsbeschermende effect van afzonderlijke bioactieve toffen.

Lees ook: Soja en phyto-oestrogenen

Probiotica

Een andere groep van bestanddelen die men soms aan voedingsmiddelen en in het bijzonder aan verse zuivelproducten toevoegt, zijn probiotica. Hieronder worden zogenaamde "goede" bacteriën verstaan, zoals bifidobacteriën en lactobacillen, die een beschermend effect hebben in de darm doordat ze de groei van "slechte" bacteriën verhinderen.

Lees ook: Allemaal beestjes: Yoghurt, probiotica, synbiotica ....