Hartinfarct en hartstilstand (Acuut coronair lijden)

dossier Hartstilstand en hartinfarct zijn meestal de laatste fase van een aandoening van de bloedvaten, welke zich ontwikkelt over een periode van tientallen jaren. De snelheid van ontwikkelen van deze ziekte is zeer belangrijk in het voorspellen van het ogenblik waarop men een hartinfarct kan doormaken. Deze snelle evolutie kan men enigzins afremmen door het aanpassen van bijzonderen gedragingen, welke men risicofactoren noemt.
Om het risico op een hartinfarct drastisch te verminderen dient men te zorgen voor:

1. Voldoende lichamelijke inspaning
2. Rookstop
3. Dieetmaatregelen zoals het beheersen van de cholesterol
4. Controleren en behandelen van hoge bloeddruk

Symptomen acuut coronair lijden

Gezien de onmiddellijke omstanders zowel als het slachtoffer zelf, vaak de eerste symptomen van een acuut coronair lijden (A.C.L.) miskennen, wordt een vroege alarmering nogal eens uitgesteld.
Het klassieke symptoom geassocieerd met A.C.L. is een dof ongemak achter het borstbeen, dikwijls omschreven als een "druk" of een "spanning", eventueel uitstralend naar de linkerarm, de hals of de kaak.
Aan deze klachten worden vaak nog kortademingheid, hartkloppingen, misselijkheid, braken of zweten toegevoegd.
De symptomen van angor pectoris duren typisch minder dan vijftien minuten, in contrast met de symptomen van een acuut myocardinfarct ("hartinfarct") welke langer dan vijftien minuten aanslepen.

Sommige slachtoffers hebben echter minder typische klachten van ongemak op de borst. Het slachtoffer kan zich uitsluitend duizelig voelen, kortademig, misselijk, flauwvallen of koud zweet vertonen. Het ongemak kan minder goed gelocaliseerd zijn dan de klassieke pijn op de borst en kan uitstralen naar de rug, of zich bevinden tussen de schouderbladen. Voornamelijk ouderen, vrouwen en suikerzieken hebben meer kans om atypische symptomen te vertonen.

Handelen acuut coronair lijden

Het slachtoffer met klachten van pijn op de borst dient meteen alle fysieke inspanning te staken. Zowel angor pectoris als acuut myocardinfarct worden veroorzaakt door een slechte bloeddoorstroming van het hart, vandaar het belang om zich zo rustig mogelijk te houden: elke inspanning betekent immers nog een extra zuurstofverbruik ten koste van de reeds beperkte zuurstoftoevoer naar het hart. Indien de pijn op de borstkas gedurende meer dan enkele minuten aansleept dient men de hulpdiensten te alarmeren.
Na het alarmeren van de hulpdiensten dient men het slachtoffer te ondersteunen door hem of haar gerust te stellen en rustig te houden. Ook psychologische stress betekent een zuurstofconsumerende inspanning waardoor het hart verder in zuurstofnood kan komen. Leg hem of haar eventueel in een veiligheidshouding. Een regelmatige controle van de vitale functies is in deze situatie een levensreddende handeling. Ook indien er tekenen van circulatie aanwezig zijn, blijft het voor de gevorderde hulpverlener nuttig om de carotis te palperen. Zo kan men zich immers een beeld vormen over het hartritme, de frequentie en de amplitude van de pols, wat de hulpverlener in staat stelt om eventuele peri-arrest aritmieën te detecteren.
Raakt het slachtoffer bewusteloos, controleer dan zeker voortdurend de ademhaling en de hartwerking en bereid je voor op een eventuele ademalingsstilstand hartstilstand.

Ontkennen van de ernst van de situatie is een vaak voorkomende reactie op dergelijke urgenties. Het slachtoffer ontkent in eerste instantie de mogelijkheid van een hartinfarct. Ook de hulpverleners zien vaak de ernst van de situatie niet meteen in. Door deze ontkenning wordt de hulpverlening trager op gang gebracht en stijgt het risico op overlijden .
De volgende stappen dienen te worden ondernomen:

1. Herken de symtomen en tekens van een hartinfarct
2. Zet of leg het slachtoffer neer, eventueel in de veiligheidshouding
3. Stel het slachtoffer gerust en beperk iedere inspanning
4. Controleer geregeld het bewustzijn, de ademhaling en de hartwerking
5. Indien de pijn langer dan vijf minuten aanhoudt, alarmeer de hulpdiensten
6. Bereid je voor op een eventuele reanimatie of op een defibrillatie met een semi-automatische defibrillator.

bron: Dr. Bart Massaer, anesthesist, Universiteit Gent