Hoe krijg je wratten?

dossier Wratten (verrucae) zijn vleeskleurige of bruinachtige gezwelletjes. Ze zijn rond of ovaal, en hebben soms een bloemkoolachtige structuur. Vaak liggen ze naast elkaar, en soms vloeien ze in elkaar over. Wratten zijn meestal pijnloos, behalve op de voetzool.

We maken een onderscheid tussen genitale en niet-genitale wratten. De genitale wratten komen voor op de geslachtsorganen, de niet-genitale huidwratten elders op het lichaam.

Genitale wratten zitten rond de penis, vagina of anus. Ze zijn rozerood tot grijswit en staan meestal in groepjes dicht bij elkaar. Soms geven ze geen last, maar soms kunnen ze jeuken of een branderig gevoel veroorzaken. Er kan ook wat vochtverlies zijn uit de schede of de plasbuis.

Genitale wratten of condylomen komen steeds vaker voor. Het zijn de snelst toenemende 'Seksueel Overdraagbare Infectie': één op honderd seksueel actieve Belgen zou drager zijn (of zowat 50.000 personen), slechts vier op tien daarvan laat zich behandelen. De aandoening stijgt vooral bij jonge mensen tussen 18 en 25 jaar.

Lees ook: Alles over genitale wratten

Bij de niet-genitale wratten onderscheidt men vier soorten:

• Gewone wratten (verruca vulgares) kunnen overal op de huid voorkomen, maar vooral op handen, ellebogen, voeten en knieën, en onder en rond de vinger- en teennagels. Gewone wratten komen meestal voor in groepjes. De meeste gewone wratten verdwijnen vanzelf binnen de twee jaar, wat het succes van allerlei huis-, tuin- en keukenmiddeltjes verklaart.

• De vlakke wrat (verruca plana) is een variant van de gewone wrat en heeft niet dat hobbelige aspect. Deze wrat komt vooral bij kinderen voor op de lippen, de neus en de oogleden.

• Voetwratten (verrucae plantaris) komen vaak voor bij kinderen en jongvolwassenen. Er zijn twee types van voetwratten: de mozaïekwrat en de doornwrat. Mozaïekwratten breiden zich oppervlakkig uit, terwijl doornwratten in de diepte groeien. In tegenstelling tot de gewone wrat, is een voetwrat doorgaans wel pijnlijk (doornwratten zijn nog pijnlijker dan mozaïekwratten) en is behandelen wel wenselijk. Voetwratten hebben bovendien minder de neiging om spontaan te verdwijnen. Natte vloeren in zwembaden en gemeenschappelijke douchecellen spelen waarschijnlijk een rol in het verspreiden van voetwratten. Men kan de kans op besmetting dan ook voorkomen door de voeten goed te wassen en af te drogen na het zwemmen en bij gebruik van gemeenschappelijke douchecellen slippers te dragen. Het goed droog houden van de voeten door het dragen van katoenen sokken en goed zittende schoenen, vermindert eveneens het risico op voetwratten. Op blote voeten sporten in een sporthal zou daarentegen geen invloed hebben op het ontstaan van voetwratten.

• Draadvormige wratten (filiforme) zien eruit als een draadvormige uitstulping van de huid en komen vooral voor in het gezicht.

Oorzaak: Humaan papillomavirus (HPV)

Wratten worden veroorzaakt door besmetting met een virus, het humaan papillomavirus (HPV). Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten HPV. Sommige daarvan (vooral subtype 27, 57, 2 of 1) veroorzaken wratten op de huid of slijmvliezen, andere veroorzaken onder meer baarmoederhalskanker. Het virus wordt overgebracht door direct huidcontact of contact met besmette huidschilfers (bijv. via een handdoek).

Genitale wratten worden meestal overgebracht via seksueel contact. Je hoeft zelfs niet te vrijen, het virus kan ook door huid-op-huidcontact worden overgedragen, vooral in de schaamstreek, maar ook via je handen en vingers, en via gedeelde seksspeeltjes. Bij anale seks loopt de ontvangende partner een bijzonder hoog risico op besmetting op. Een condoom beschermt niet volledig tegen HPV.

Iedereen die in contact komt met het virus kan wratten krijgen. Wratten komen meer voor bij mensen met een verminderde weerstand (bijv. aids en chemotherapie). Dat betekent evenwel niet dat iedereen die wratten heeft met een verminderde weerstand kampt.
Gewone wratten kunnen op elke leeftijd voorkomen, maar komen vooral voor bij kinderen tussen 5 en 15 jaar. In die leeftijdscategorie heeft één op tien kinderen wratten. Mogelijk hebben kinderen bij een eerste contact nog geen weerstand opgebouwd. Eens je de infectie hebt doorgemaakt, ontwikkel je afweercellen die voorkomen dat jedezelfde soort wratten opnieuw krijgt.
Wanneer je huid beschadigd of verweekt is, bent je extra vatbaar voor het virus.
Als je op één plaats een wrat hebt, kan je ook op andere plaatsen wratten krijgen. Ze verspreiden zich gemakkelijk van de ene plaats naar de andere. Wratten komen daarom vaak in groepjes voor.

De incubatietijd (de tijd tussen de besmetting en het verschijnen van de wrat) bedraagt 1 tot 8 maanden maar kan ook langer dan 1 jaar zijn.