Aromatherapie: gewoon wat verhaaltjes of echt efficiënt bij kwaaltjes?

dossier Zoals bij zoveel andere alternatieve geneeswijzen hangt er, volgens sommigen althans, ‘een geurtje’ aan ... Ook wat aroma-therapie betreft zijn er de sceptici en de believers. En ook de ‘die hards’ zijn het niet altijd eens over hoe het werkt en welke geur je best gebruikt voor welke kwaal. Het blijft dus glad ijs ...

Voor een aantal aandoeningen is er voldoende wetenschappelijk bewijs dat aromatherapie werkt, al dan niet in combinatie met klassieke genees-methodes. Vooral bij stress- gerela-teerde ongemakken kunnen deze ‘wonderflesjes’ ingezet worden om het comfortgevoel te verhogen, maar er zijn nog veel meer redenen om de heerlijk geurende oliën in je woonkamer te verspreiden.

We laten herboriste Lieve Galle aan het woord voor verdere tekst en uitleg rond de heilzame effecten van aromatherapie.

Hoe werkt het?

Feit of fictie?

Planten maken etherische oliën aan als verdedigingsmiddel tegen schimmels, bacteriële en zelfs virale infecties. Het zijn zeer performante en efficiënte stoffen die althans in vitro, dat betekent in proefbuizen, een bacteriedodende en antivirale werking blijken te hebben. Bij mensen is een dergelijk effect echter tot nu toe niet aangetoond.
De laatste jaren wordt er steeds meer wetenschappelijk onderzoek gevoerd naar het effect van die etherische oliën bij mensen. Voor een aantal soorten, oliën bijvoorbeeld die de slaapkwaliteit verbeteren, angst verminderen, het concentratievermogen verhogen, is er ondertussen al enige wetenschappelijke onderbouwing. Enkele studies tonen ook aan dat aromatherapie mogelijk de levenskwaliteit van kankerpatiënten kan verbeteren (minder pijn, minder misselijkheid, meer opgewekt en rustiger...).

Hoe gebruik je de olie?

- Inhaleren (I): Giet heet water in een kom, voeg 2 à 3 druppels etherische olie toe, en ga met je gezicht boven de kom hangen om de damp in te ademen. Hang een handdoek over je hoofd en de kom om te vermijden dat de damp ontsnapt.
Deze methode kan gebruikt worden om de luchtwegen (met bv. grove den of eucalyptus) of de gezichtsporiën (gebruik dan bv. geranium of kamille) open te zetten en te ontsmetten.

- Massage (M): Meng 20 druppels etherische olie met 100 ml basisolie voor massage zoals bijvoorbeeld amandelolie, jojoba-olie of sesamolie.

- Verdampen (V): Daarvoor heb je een verdamper of ‘aromalampje’ nodig. Doe een bodempje water in het schaaltje van het aromalampje, voeg een vijftal druppels etherische olie toe en steek het theelichtje eronder aan. In de handel zijn er ook apparaatjes te koop waarbij de etherische olie heel fijn verneveld wordt zonder opwarming.

- Badwater (B): Meng 15 druppels etherische olie met een kopje (soja)room en roer goed. Giet dit mengsel in het badwater net voordat je in bad stapt.
De room dient als emulgator voor de oliedruppels. Als je de zeer geconcentreerde etherische olie puur in het badwater giet, blijven de druppels bovenop het wateroppervlak drijven. Daardoor komen ze rechtstreeks en onverdund in contact met de huid en dat moet je vermijden. Olie die via verdamping of inhaleren in het lichaam komt, heeft geen rechtstreeks contact met de huid maar gaat via de luchtwegen. Deze druppels mogen op het wateroppervlak blijven liggen, zo verdampen ze zelfs gemakkelijker.

De toepassingsmethode varieert niet alleen volgens het soort olie, ook de aard van de kwaal die je ermee wilt verlichten is bepalend bij de keuze. Bij de huisapotheek hieronder worden de aangewezen gebruikswijzen telkens met de beginletter afgekort:
I staat voor Inhaleren
M staat voor masseren
V staat voor verdampen
B staat voor badwater

De etherische huisapotheek

- Bij pijnlijke spieren en gewrichten: wintergreen (Gaultheria procumbens L.) (M) en rozemarijn (Rosmarinus off. L. CT kamfer)(M)

- Ontsmettend: tea tree (Melaleuca alternifolia Cheel.) (M)(B)(V), ravensara (Ravensara aromatica Sonnerat)(V)(B)(M), gele tijm (Thymus vulgaris L. CT geraniol) (V)(B)(M)

- Huidverzorgend: kamille (Matricaria chamomilla L.), (M)(B), geranium (Pelargonium graveolens Willd.) (M)(B)

- Ondersteunend voor het concentratievermogen: citroen (Citrus limon Burm.) (V), pepermunt (Mentha piperata L. var. rubescens) (V)

- Bij luchtwegeninfecties: cajeput (Melaleuca leucadendra L.), grove den (Pinus sylvestris L.), oregano (Origanum compactum Bentham), eucalyptus (Eucalyptus radiata Sieb. Ex DC), gele tijm (Thymus vulgaris L. CT geraniol) allemaal (I) (V) of (M) op de borstkas

- Ondersteuning bij burn out: grove den (Pinus sylvestris L.) (V), (M) (B)

- Bij slapeloosheid: lavendel (Lavendula vera L.) (V)(B), bittere sinaasappelblad (Citrus aurantium L. ssp.amara L.) (V), bergamot (Citrus aurantium L. ssp bergamia Engler) (V)

- Bij stress: oranjebloesem (Citrus aurantium L.) (M)(B), petitgrain (Citrus aurantium L. ssp. Amara L.) (M), (V) (B)

- Bij insectenbeten en -steken: spijklavendel (Lavendula latifolia Medic.) puur aanbrengen

- Bij neerslachtigheid: basilicum (Ocimum basilicum L.) (M)(V)(B), litsea (Litsea citrate Blume)(V)

- Bij slechte vertering: venkel (Foeniculum vulgaris Mill.) (M), basilicum (Ocimum basilicum L.) (M)

The real stuff

Veilig gebruik

1. Lees altijd aandachtig de bijsluiter! Niet elke etherische olie is geschikt voor gebruik in bad of in massageolie want sommige kunnen de huid irriteren.

2. Overdoseer niet. Omdat ze zo geconcentreerd zijn, hebben ze een sterke werking die irriterend en zelfs gevaarlijk kan zijn als je er te veel van gebruikt. Correct gebruik is altijd veilig. Verdun de etherische oliën altijd zoals vermeld op de verpakking! Enkel tea tree en lavendel mag je puur gebruiken.

3. Gebruik geen essentiële oliën bij kleine kinderen (-6 jaar) of als je zwanger bent of borstvoeding geeft. Raadpleeg altijd vooraf uw arts als u een chronische aandoening hebt (zoals astma, verhoogde bloeddruk, een nier- of leverziekte, epilepsie...) of regelmatig geneesmiddelen moet nemen. Ook als u behandeld wordt voor kanker, mag u alleen etherische olie gebruiken na overleg met uw arts.

4. Test elke olie eerst (verdund) uit op je elleboogholte voor je ze op de huid doet, om te checken of je er niet allergisch of overgevoelig aan bent.

5. Bewaar de flesjes altijd goed afgesloten, buiten het bereik van kinderen en huisdieren.

7. Orale inname van etherische oliën wordt zelden toegepast en mag enkel onder begeleiding van een deskundige.

Stop het gebruik onmiddellijk als u enige bijwerking vermoedt (huidirritatie, jeuk, uitslag...).

In (para)medische omgeving

De populariteit van aromatherapie is de laatste jaren alleen maar gegroeid. Maar ook zijn territorium breidt uit omdat er steeds meer toepassingsgebieden bijkomen: thuiszorgwerkers, vroedvrouwen, ergotherapeuten en verpleegkundigen maken graag gebruik van deze aromatische plantenstoffen om het comfort van de zorgbehoevende te vergroten. Ook in rust- en zorgcentra wordt steeds vaker een beroep gedaan op de werking van aromatherapie. Geuren zijn enorm sfeerbepalend en de verdamping van etherische oliën heeft een dubbel heilzaam effect: het zorgt voor een ontspannende atmosfeer en een ontsmettende werking.
In verschillende landen (o.a. in Nederland) worden etherische oliën tegenwoordig ook al in ziekenhuizen gebruikt.